Armut Bitkisinde Sulama
Armut ağaçlarının en önemli ihtiyaçlarından biri de sulamadır. Susuz kalan ağaçların meyve büyümesi yavaşlar, ürün verimi azalır. Kapama bir bahçede armut yetiştiriciliği söz konusu ise güzlük veya kışlık çeşitlerde, mayıs ayından eylül ayına kadar sulama yapılması önerilir. Kışlık çeşitlerin güzlük çeşitlere göre daha az sulanması gerekir. Aksi takdirde depolanma ömrü azalır. Sulama, kullanılan anaçlara göre de değişir. Ayva anacı kullanılan bahçede sulama, diğer anaçların kullanıldığı bahçelere göre daha fazla yapılmalıdır. Anaca göre sulamada; ayvadan sonra armut, ahlat ve alıç gittikçe azalan oranda sulanmalıdır. Meyve ağaçlarında sürgün faaliyeti devam ediyorsa sulama da devam etmelidir.
Armut bahçesinde damlama sulama sistemi:
Bahçenin su isteği topraktaki neme bakılarak anlaşılır. Ayrıca yabani otların buruşmasından da sulanma zamanının geldiği anlaşılabilir. Armut ağacının sulanmaması, meyve içindeki taş hücrelerinin artmasına neden olmaktadır. Ayva anacı kullanılan bitkilerde yirmi günde bir, armut çöğürü kullanılanlarda ise otuz günde bir sulama yapılmalıdır. Sıcak ve kurak geçen mevsimlerde sulama sayısı artırılır. Son yıllarda damlama sulama yöntemi, armut bahçelerinde de uygulanmaktadır.
Armut Bitkisinde İlaçlama
Armut Bitkisinde Görülen Hastalıklar
Armut ağaçlarında görülen en önemli hastalık ve zararlılar şunlardır: Armut ateş yanıklığı, külleme, karaleke, memeli pas, meyve iç kurdu, armut yaprak piresi, armut sülüğü ve kabuklu bitler.
Armut Ateş Yanıklığı, Armut Hastalığı
Ateş yanıklığı hastalığı karantinaya tabi olup yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarını en çok tahrip eden hastalıktır. Hastalığın isminden de anlaşıldığı gibi en tipik belirti, enfekteli bitki aksamının ateşten yanmış bir görünüm almasıdır. Belirtiler tipik olarak armut, elma ve ayvada görülür. Etmenin en karakteristik işareti nemli havalarda hastalıklı kısımlarda krem rengi sütümsü bir akıntı oluşturmasıdır ki bu akıntı zamanla kahverengi bir renk alır. İlk belirtiler genellikle çiçek ve çiçek demetlerinde görülür.
Armutta ateş yanıklığı hastalığı:
Başlangıçta enfekteli kısımlar suda haşlanmış gibi bir görünüm alır, daha sonra tüm çiçek demeti kahverengileşir, zamanla siyahlaşarak ateşte yanmış gibi bir görünüm alır. Hastalık ilerledikçe tüm sürgün, ana dallar ve gövdeye kadar yayılabilir. Taze sürgünler enfekte olduğunda siyahlaşır ve uç kısımları geriye doğru 180 derece kıvrılır. Enfekte kısımlardaki dokular içeriye doğru çöker, başlangıçta kırmızımsı kahverengi bir renk alır. Hastalıklı kısımlarda kabuk bir bıçakla kaldırıldığında kabuk dokusunun kahverengileştiği ve sağlam dokunun içine uzadığı görülür.
Kültürel Önlemler: Hastalıklı bitkilerden üretim materyali (fidan, çelik, aşı gözü, aşı kalemi vb.) alınmamalıdır. Budama yerlerine çamaşır suyu sürülmeli, aşı macunu ile kapatılmalıdır. Bulaşık dallar, 30-40 cm altından kesilip yakılmalıdır. Bahçelerde görülen zararlılarla mücadele edilmeli, ilaçlı mücadelesi de yapılmalıdır.
Külleme, Armut Hastalığı
Külleme hastalığının belirtileri; yaprak, göz, sürgün, çiçek ve meyvelerde görülebilir. Hastalık belirtileri genellikle yapraklar üzerinde, fungusun spor ve misellerinin beyaz ve tozlu bir gelişiminden dolayı yama şeklinde görülür. Bu tür belirtiler, ilk önce yaprakların alt yüzeylerinde ortaya çıkar ve klorotik lekeler olarak yaprakların üst yüzeylerinde de görülür. Zamanla bu yüzeyler, fungusun tozumsu beyaz spor ve misel tabakası ile kaplanırlar. Yaprakların kenarlarının kıvırcıklaşması, enfeksiyonun bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Hastalıktan şiddetli olarak etkilenen yapraklar olgunlaşmadan dökülür ve hastalıktan etkilenen uç sürgünlerde ise bodurlaşma meydana gelir. Hastalık etmeni ile etkilenen gözler, kışın oluşabilecek zararlalara karşı da çok hassas olmaktadırlar. Meyve enfeksiyonları, bazı kültivarlarda görülür ve meyvelerde hastalık belirtisi de ağ benzeri kırmızı kahverengi bir leke olarak ortaya çıkmaktadır.
Armutta külleme hastalığı:
Bazı ülkelerde bulaşık ağaçların tamamen imha edilmesi önerilmektedir. Hastalığa dayanıklı çeşitlerin kullanımı diğer bir önlem olarak tavsiye edilir. Hastalık etmeni, tomurcuklarda kış koşullarını geçirdiği için ilkbahar budamaları önerilmektedir. Hastalıklı sürgünler budanmalı ve imha edilmelidir.
Karaleke, Armut Hastalığı
Karaleke hastalığı, elma ve armut ağaçlarında yaprak, meyve ve sürgünlerin üzerinde tahribat yapar. Yaprağın daha çok üst yüzeyinde görülen lekeler, yağımsı görünüştedir. Giderek zeytin rengini alır, sonra da kahverengileşir. Zamanla lekeli kısımdaki dokular ölür. Aşırı derecede lekeli yapraklar sararır ve dökülür. Meyvedeki lekeler önce yeşilimtıraktır ancak zamanla kahverengiye döner ve diğer lekelerle birleşerek büyük lekeleri oluşturur. Bu kısımlarda gelişme durduğu için meyvelerde, şekil bozukluğu oluşur.
Armutta karaleke hastalığı:
Sürgünlerde lekeler, oval veya yuvarlak kabarcıklar halindedir. İlkbaharda bu kabarcıklar patlar, çatlaklar zamanla birleşerek uyuz veya sıraca denilen yaraları meydana getirir. Yaprakların lekeli kısımlarının ölmesi sonucu solunum olayları azalarak bitki, yıldan yıla zayıflar. Enfekte olmuş meyvelerin pazar değeri düşer ve depo dayanıklılığı azalır. %20-45 arasında ürün kaybı olur.
Sonbaharda yere dökülen yapraklar, toplanıp yakılmalı veya derin bir yere gömülmelidir. Bahçelerin altı sürülmeli ve budama yapılmalıdır. Karaleke hastalığına karşı belirli devrelerde koruyucu ilaçlama yapılmalıdır.
Memeli Pası, Armut Hastalığı
Bu hastalığı oluşturan fungus konukçu değiştiren bir hastalık etmenidir. Hastalığın ara konukçusu ardıç ağaçları, ana konukçusu ise armut ve ahlat ağaçlarıdır. Ardıç ağaçları üzerinde oluşan basidiosporlar, ilkbaharda doğaya yayılarak armut ağaçları üzerinde enfeksiyonlar oluşturur. Armut ağaçlarının azami çiçekte ve yapraklarının da normal büyüklüğünü almak üzere olduğu zamanlarda ilk enfeksiyonlarını yaparlar. Ancak bu organlar genç olduğu ve henüz kutikulaları kalınlaşmadığı için enfeksiyonlara daha çok duyarlı olmaktadır. İlk enfeksiyondan 22- 29 gün sonra armut yapraklarının üst yüzünde sarımsı kahverengi piknit denilen kabarcıklar oluşur ve olgunlaşır. Yaprağın alt yüzeyinde ise spermogonium lekesinin altında enfeksiyondan 78- 98 gün sonra temmuz ayında esium tümörü oluşur.
Armutta memeli pası hastalığı:
Bu tümörler üzerinde ağustos ve eylül aylarında esium keseleri ve bu keselerde esiosporlar meydana gelir. Bu sporlar eylül ve ekim aylarında, esium keselerinin patlamasıyla doğaya boşalırlar. Böylece armut yapraklarının alt yüzünde oluşan esiosporlar, civarda bulunan ardıç ağaçlarının sürgün ve dallarını enfekte ederler. Ardıç dallarında bir yıl sonra (eylül ve ekim aylarında) tümörler oluşur. Tümörlerde oluşan spor dilleri en az yarım saat yağmur yağdıktan sonraki yağmursuz bir günde basidiosporlarını teşekkül ettirir. Bunlar da uçuşarak armut ağaçlarını enfekte ederler. Ardıçlardaki tümörler, 4- 5 sene canlı kalır ve her sene enfeksiyona neden olurlar.
Hastalık; yapraklarda, meyvelerde, meyve saplarında ve yeni oluşan sürgünlerde belirti verir. Yapraklarda yazın üst yüzeyde kırmızı, portakal sarısı renginde yuvarlak veya uzunca lekeler görülür. Lekelerin ortası kabarık durumdadır ve yakından bakılınca küçük siyah noktacıklar şeklinde piknitler görülebilir. Bu lekelerin bulunduğu yerlerde yaprağın alt yüzeyinde meme şeklinde çıkıntılar oluşur. Aynı oluşumlar meyve ve dallar üzerinde de görülür. Yapraklarda görülen lekeler, yaprakların dökülmesine neden olur. Ağaç üzerinde kalan yapraklar ise fotosentez ve transpirasyon fonksiyonunu yitirdiği için gıda yapımı engellenmekte ve ağaçta bazı fizyolojik bozukluklar oluşmaktadır.
Armutta memeli pası hastalığı:
Sonuçta ağaç zayıflar ve verimden düşer. Hastalığa yakalanmış meyveler küçüktür ve şekli bozuktur. Hastalığın epidemi yaptığı yıllarda meyveler, fındık iriliğinde kalır ve dökülür. Hastalık, farklı yoğunlukta olmakla birlikte tüm Türkiye’de görülmektedir.
Armut bahçelerinin ekonomik öneminin bulunduğu bölgelerin yanında ve hatta bu bahçelerden 1000 m mesafeye kadar küçük gruplar halinde veya daha az sayıda olan ardıçlar imha edilmelidir. Ardıç ağaçlarının çok olduğu yerlerde armut bahçesi kurulmamalıdır. Kimyasal mücadele için etken maddeler içeren ilaçlar kullanılmalıdır.
Armut Bitkisinde Görülen Zararlılar
Meyve İç Kurdu, Armut Zararlısı
Yumuşak çekirdekli meyvelerin en önemli zararlılarından biridir. Yumuşak çekirdeklilerde, meyveler erken dökülür ve küçükken kurtlanan meyvelerde döküm daha da fazla olur. Büyümüş meyvelerde dökülme nispeten azalır. Meyve üzerinde iç kurdunun açtığı bir delik ve etrafında pislikleri görülür. Meyve kesildiği zaman, içerisinde çekirdeğe kadar uzanan bir yeme yolu ve pislikler vardır. Genellikle meyve içerisinde beyazdan et kırmızısına kadar renkte ve baş tarafı kahverengi olan larva (kurt) bulunur. Mücadelesi kimyasal yollarla yapılmaktadır.
Meyve iç kurdu:
Armut Yaprak Piresi, Armut Zararlısı
Kışı ergin olarak ağaçların tomurcuk ve sürgünleri arasında, dökülen yapraklar altında geçiren armut pirelerinin nimf ve erginleri, armut ağaçlarına doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki şekilde zararı olmaktadır. Zarar, özellikle yavru pireler tarafından ağaçların çiçek, yaprak ve tomurcuklarının sokulup emilmesi suretiyle meydana gelir. Emgi sonunda zarar gören kısımlarda klorofil parçalanması ile renk değişimleri ve lekeler meydana gelir. Zamanla bazı organlar kurur, çiçekler ise meyve bağlamaz. Kurumalar sonucu çiçek, yaprak ve meyve dökülmeleri olur. Zararlı fazla olduğu takdirde çok miktarda salgılanan balımsı sıvı; yaprak, sürgün ve meyvelerin üzerini örter. Bu maddeler üzerinde çürükçül mantarlar gelişir ve tüm ağaç siyahımsı bir görünüm alır. Böyle ağaçlarda yapraklar vaktinden önce dökülür, tomurcuklar açılmaz ve bulaşık meyveler pazar değerini kaybeder.
Armut yaprak piresi:
Ağaçların fazla gölgelenmesini önlemek amacıyla budama yapılmalıdır. Dayanıklı armut çeşitleri yetiştirilmelidir. Armut bahçesi altında ara ziraatı yapılmamalıdır.
Armut Sülüğü, Armut Zararlısı
Ergin 5 mm boyunda parlak siyah renkte bir arıcıktır. Saydam kanatlarının stigmaları da siyah renkli olup sadece önü kahverengidir. Başında üç adet belirgin tepegözü vardır. Larvaları 7- 9 mm boylarında, baş kısmı geniş olup, arkaya doğru gittikçe daralır. Vücudu yeşilimsi siyah renktedir. Üzeri sümüksü kaygan bir madde ile örtüldüğünden bu hali ile sülüğü andırır.Kış mevsimini, toprağın 5- 10 cm altında kokon içinde larva ve çoğunlukla prepupa döneminde geçirir. İlkbaharda pupa olur ve erginler, nisan ayı sonunda ağaçlar tamamen yapraklandıktan sonra çıkarlar. Dişiler, yumurtalarını yaprağın üst yüzeyine epidermis altına bırakırlar. 9-15 gün içinde açılan yumurtalardan çıkan larvalar, epidermis ile beslenerek 3- 5 hafta içinde gelişimlerini tamamlar ve toprağa geçerek orada pupa olur. Yılda 2- 3 döl verir.
Larvalar, yaprağın üst epidermisini yiyerek onu ince bir tül haline getirirler. Bu görünüm çok karakteristiktir. Yaprağın ince ve kalın damarları zarar görmez. Populasyonun yüksek olduğu durumlarda ağaçlar yapraklarını tamamen kaybedebilir. Bu durum ağacın zayıflamasına ve verimin düşmesine neden olur. Genellikle kiraz ve armut üretilen tüm bölgelerde bulunur.
Armut sülüğü:
Kabuklu Bitler, Armut Zararlısı
Kabuklu ve Unlu Bitler, koşnil adı da verilmektedir. Vücutları çıplak ya da mumsu bir tabaka ile kaplı olabilmektedir. Oldukça kalın kabuklu veya örtülü olabilir. Renkleri; sarımsı, kahverengi, beyaz, gri, donuk kırmızı ve siyah olabilir. İnce uzun hortumuyla bitkinin yaprak ve saplarını sokarak, bitki öz suyunu emerek beslenir. Salgıladıkları tatlı madde, fumajin mantarlarının çoğalmasına neden olur. Yapraklar sararır, kurur ve dökülür.
Kabuklu bit:
Armut Bitkisinde Gübreleme
Tüm meyve bahçelerinde olduğu gibi armut bahçelerinde de dengeli ve düzenli bir gübreleme yapmak için mutlaka her yıl toprak ve üç yılda bir yaprak analizleri yapılmalıdır. Yapılan analizlerin sonucuna göre de bahçenin gübre ihtiyacı belirlenmelidir. Verilecek olan kimyasal gübreler, ağaçların taç iz düşümü içersine ama asla gövdeye ve köklere temas etmeyecek şekilde uygulanmalıdır. Bitkinin daha fazla ihtiyacı olan makro elementler, hemen hemen her yıl; mikro elementler ise ihtiyaca göre verilmelidir. Armutlarda demir ve bor noksanlığına sık rastlanmaktadır.
Armut Bitkisinde Budama ve Destek Sağlama
Armut yetiştiriciliğinde budama olayına fidanın alınması ile başlanır. Bu nedenle ağaçlara verilmesi düşünülen terbiye sistemleri; anacın ve çeşidin büyüme gücüne, şekline seçilen bahçe yerinin yöney ve toprak tipine, çeşidin meyve iriliğine uygulanacak olan kültürel işlemlere vb. ölçütler dikkate alınarak belirlenmelidir. Armut ağaçlarının genelinde hakim olan dikine büyüme eğilimi nedeniyle dike yakın olan budama şekillerinin verilmesi ve uygulaması daha kolaydır. Özellikle son yıllarda artan sık dikim nedeniyle bu tip sistemler daha da önem kazanmıştır. Bahçelerde en fazla uygulanan sistemlerden bazıları; doruk dallı, değişik doruk dallı, palmet, kordon (duvar sistemi) vb. olarak verilebilir.
Armutta budama işleminin yapılışı:
Değişik doruk dallı sistem ve kordon sistemi:
Gerektiğinden fazla büyümesine ve yukarıda yeniden dallanarak ikinci bir tacın oluşmasına engel olmak gerekmektedir. Önemli olan ağacın fazla boylanmamasıdır.
5-6 m den fazla tacın yükselmesi zararlılarla savaşı ve meyve toplama işini güçleştirir. Budama yaparken erkenden meyveden düşmesi engellenmeyecek biçimde düzenli yapılmalıdır.
Meyve ağırlıklarından dolayı dal kırılmalarını önlemek için hereklerle destekler yapılır. Hereklemede bu sayede hem bitki verim ve kalitesi artar yani derim bakımından da önem taşır.
Armut Üretiminde Yardımcı Kültürel İşlemler
Meyve seyreltmesi daha çok verim yıllarında yapılmaktadır. Bir çiçek durumunda iki meyve kalacak biçimde veya 20- 30 yaprağa bir meyve düşecek şekilde bir seyreltme yeterlidir. Seyreltme el ile ve derimden 2- 3 hafta önce yapılır. Az verim yıllarında seyreltme hiç yapılmaz.
Armut ağacı çiçek açtığında tozlaşmanın sağlanması için bahçeye arı kovanı koymak verimi artırmak için gereklidir.
Tozlaşmayı sağlayan arılar:
Lütfen yorum bırakın.