Bitki Analizleri | Gübreleme

Bitki Analizlerinin Önemi

Bitki analizlerinin amacı bitkinin yapısında bulunan mineral maddeler hakkında bilgi sahibi olmaktır. Bitki analizleri toprak analizleri ile birlikte yapılmalıdır. Her bitkinin yapısında farklı mineral maddeler bulunur. Bitki gelişmesi esnasında topraktan bu maddeleri alır. Dolayısıyla toprakta bu maddelerin bulunması gerekir. Yetiştireceğimiz bitki toprakta kendisi için gerekli maddeleri bulamazsa gelişmesini tamamlayamaz.

Bitki Analizlerinde İzlenen Yöntemler

Bitki analizi yapmak için üç yöntem uygulanır:

Doku testleri: Bitki özsuyunda çözünmüş hâlde bulunan besin elementlerinin saptanması için yapılır. Bitki öz suyunda bulunan makro ve mikro elementler ölçülür. Ölçümler, çok düşük, düşük, orta ve yüksek gibi sözcüklerle ifade edilir.

Doku testleri yapılırken en uygun dokunun seçilmesi önemlidir. Hangi elementin miktarı araştırılıyorsa, o elementin en çok kullanıldığı dokulardan örnek alarak inceleme yapılmalıdır. Örneğin, topraktaki azot miktarı azaldıkça bitkinin uç kısımlarından alınan örneklerde azot az çıkacaktır. Bitkilerin en çok element ihtiyacı gelişme devresinde olur. Bu dönemde yapılan analizler besin yetersizliğini ortaya çıkarması bakımından önemlidir.

Doku testleri yapılırken hem genç dokulardan, hem de yaşlı dokulardan örnekler alınmalıdır. Bu şekilde analiz yapılması hataları en aza indirecektir. Doku analizi yapılırken dokunun alınacağı zamanda önemlidir. Sabah ve akşam saatleri en uygun zamandır.

Doku testleri yapılırken şu noktalara dikkat etmek gerekir:

• Besin elementi eksikliği görülen bitkilerle sağlıklı bitkiler karşılaştırılmalıdır.
• Çok sayıda bitkiden alınan örnekler analiz edilmeli ve sonuçların ortalaması alınmalıdır.
• Doku testinin amacı ne ise o amaca uygun zaman tercih edilmelidir.
• Periyodik aralıklarla doku testi yapmak bitkinin besin elementlerini almasını izlemek açısından önemlidir.

Doku testi farklı biçimlerde uygulanır:

• Alınan doku ince kıyılır ve üzerine besin elementlerinin ayıraçları olan kimyasal maddeler konur.
• Alınan doku değişik çözeltiler içine konur. Bu çözelti süzülür. Süzülen çözelti incelenir.
• İncelenecek dokunun kesilen kısmı süzgeç kâğıdına batırılarak öz suyun süzgeç kâğıdına geçmesi sağlanır. Kâğıttaki özsuya kimyasal maddeler konarak inceleme yapılır.
• Bitkiler sıkıştırılarak özsuları çıkarılır. Çıkarılan özsular filtre kâğıdına aktarılır. Kâğıda çeşitli çözeltiler koyarak etkileşim incelenir.

Doku testi yapan araştırmacı üzerinde çalıştığı bitkiyi çok iyi tanımalı, yaptığı çalışmayı değerlendirirken şu özelliklere dikkat etmelidir:

• Dokunun alındığı zamana
• Toprak koşullarına
• Toprağın nemine
• Bitkinin genel durumuna ve gelişmesine
• Bitkideki diğer elementlere
• Hastalık ve zararlılara
• Mevsime

Doku testi yapmanın yararları şunlardır:

• Bitkideki eksik besin elementlerinin ortaya çıkmasına yardımcı olur. İleri devreler için önlem alınması sağlanır.
• Toprağın bitki gelişmesi açısından verimliliği saptanır.
• Toprağa verilecek gübrelerin belirlenmesi sağlanır.
• Bitkinin içerdiği besin elementleri ile ürün arasındaki ilişkinin araştırılmasında yararlanılır.

Total bitki analizleri: Bitkinin değişik yerlerinden alınan örneklerle yapılan analizdir. Total bitki analizi yaparken bitkinin yaşı, fizyolojisi içinde bulunduğu kültürel etmenler göz önünde bulundurulmalıdır. Bitki analizleri toprak analizi ile uyum gösterir.

Bitkilerde ortaya çıkan noksanlık belirtilerinin teşhisi: Gelişmekte olan bir bitkide anormal görünümün çeşitli sebepleri olabilir.

Bunlar;

• Beslenme bozuklukları,
• Bitki hastalıkları,
• Uygun olmayan toprak ve iklim koşullarıdır.

Toprak verimliliğinin değerlendirilmesi için yapılan gözlem, karmaşık alet, donanım ve para gerektirmez. Bu yöntem diğer yöntemlerle birlikte kullanılmalıdır.

Bitki besin elementlerinin noksanlığında bitkilerde şu belirtiler ortaya çıkar:

• Gelişmenin durması,
• Bitkinin bodurlaşması,
• Yapraklarda meydana gelen değişiklikler,
• İçsel anormallikler (Tıkanmış iletim dokusu)
• Olgunlaşmanın gecikmesi,
• Bitkinin dayanıklılığının azalması,
• Kök gelişmesinin yeterince oluşmaması.

Bitkideki besin maddelerinin eksiklik belirtileri erken fark edilirse gübreleme ile sorun ortadan kalkabilir.Burada temel kural eksik olan elementin mümkün olduğunca erken bitki yapısına katılmasını sağlamaktır.

Analiz Amacıyla Bitki Örneklerinin Alınması

Bitki yapraklarında bulunan besin elementlerinin miktarı, yaprağın bulunduğu yere ve yaprağın işlevine göre değişir. Bu nedenle yaprak örnekleri alınırken aynı pozisyondaki veya aynı bölümdekiler alınmalıdır. Her bitkinin analiz için alınacak yaprakları farklıdır. Örneğin gül bitkisinde, gövdenin üst kısmındaki yapraklar alınarak incelenmelidir. Krizantemlerde de analiz için üst yapraklar alınır. Karanfillerde ise örnekleme yöntemi daha farklıdır.

Karanfil bitkisinde örnekleri sabah saat 8.00 ile 12.00 arasında almalıdır. Örnekler en az 30 çift yapraktan oluşmalıdır. Bitki gövde ucu koparılmamışsa genç bitkilerde alttan itibaren sayılarak 4. ve 5. yaprak çiftleri örnek olarak alınır. Eğer uç kısım koparılmışsa yan sürgünler 7. çift yaprak oluşturana kadar beklenmeli ondan sonra ana gövdeden itibaren 5. ve 6. yapraklar örnek olarak alınmalıdır. Ancak sorun varsa hiç beklemeden yaprak örnekleri alınabilir.

Süs bitkilerinde analiz için yaprak örneklerinin nasıl alınacağı bilinmiyorsa izlenecek en iyi yöntem, çiçek sürgünü üzerinde henüz gelişimini tamamlamamış en genç yaprakların örnek olarak alınması uygundur. Bu yapraklar kolay tanınır ve üzerlerinde yabancı madde bulundurmazlar.

Bitki analizleri çok önemlidir.Bu nedenle örnekler alınırken çok dikkat edilmelidir.

Bitki Örneklerinin Analize Hazırlanması

Bitkilerden alınan örnekler zaman geçirilmeden laboratuvara getirilmelidir. Yapraklar analiz edilmeden önce bazı ön işlemlerle analize hazırlanır.Bu işlemler;

• Bitki örnekleri yıkanır.
• Bitki örnekleri kurutulur ve öğütülmeye hazırlanır.
• Bitki örnekleri öğütülür.
• Öğütülen örnekler kurutulur.
• Bu işlemlerden sonra saklanır.

Bitki Örneklerinin Yıkanması
Bitki analizinde makro elementler incelenecekse örneklerin yıkanmasına gerek yoktur. Toplama yapılırken temiz olanları seçmek veya yaprakların üzerini fırça ile temizlemek yeterlidir. Ancak imkân varsa yıkamak güvenilir inceleme açısından önemlidir.

Mikro elementlerin analizinde ise yabancı maddeler, toprak, gübre ve püskürtülen ilaçların sebep oldukları bulaşma büyük önem taşır. Bu nedenle yapraklar yıkanmalıdır.

Bitki Örneklerinin Kurutulması
Bitkilerden örnek alındıktan sonra kimyasal ve biyolojik değişme meydana gelmeden kurutma işlemini yapmak önemlidir. Kurutma gecikirse bitkinin kuru ağırlığında kayıplar meydana gelebilir. Bu da incelemeyi olumsuz etkiler.

Laboratuvara getirilecek örnekler çok gevşek olarak paketlenmelidir. Paketlenme sıkı olursa kızışma sonucu solunum fazlalaşır ve bitki ağırlığında azalma meydana gelir. Bitkiler ilk olarak ön kurutmaya tabi tutulmalıdır. Ön kurutma yapılan bitkiler kurutma dolabına gevşek bir şekilde konulmalıdır. Kısa sürede kurutulan yapraklar açık yeşil renkte kururken, kötü kurutulanlar koyu yeşil renkte olurlar.

Bitki örnekleri 68 C°’de uygun bir şekilde kurutulmalıdır. Kurutma işlemi 24 veya 48 saat içinde tamamlanmalıdır. Yüksek sıcaklık bitkiye zarar vereceğinden sıcaklığın 70 C°’nin üzerine çıkarılmaması gerekir.

Bitki Örneklerinin Öğütülmesi
Bitki örnekleri iki nedenle öğütülür. Bunlardan birincisi çalışmanın kolay olmasını sağlamak, ikincisi ise analizler için en uygun örneğin alınabilmesi sağlamak içindir. Az miktarda bulunan bitki ve tohum örnekleri hariç bütün örnekler özel değirmenlerde öğütülür.

Öğütülen örnekler iyice karıştırılarak şişelere konup üzeri etiketlenir. Bu şişeler ağızları açık olarak bir gece kurutma dolabında bekletilir. Daha sonra ağızları iyice kapatılarak saklanırlar. Bu örnekler buzdolabında uzun süre bekletilebilir. Oda sıcaklığında bırakılan örnekler ise bozulurlar.

Bitki Örneklerinin Saklanması
Bitki analizlerinin saklanması için en iyi kaplar cam kaplardır. Cam kaplar pahalı olduğu için polietilen torbalar kullanılır. Saklama esnasında ortamın soğuk ve kuru olması gerekir. Nemle ortamlarda küflenme olabilir, ayrıca sıcakta bozuşmayı hızlandırır.

---