İyi bir gelişme ortamından amaç, kısa sürede ve düşük maliyetle bitki yetiştirilmesini sağlamaktır. Bitkiler içinde bulundukları ortamda istekleri karşılanırsa gelişim gösterirler. Bitkiler için önemli olan bazı istekler şunlardır:
- Su ve besin maddelerini dengeli bir şekilde sağlayabilmek
- Kökleri için tutunacak bir ortam
- Bitki gelişimini önleyecek canlıların olmaması
- Toprak reaksiyonunun uygun olması
Eskiden bitki yetiştirmek için tek ortamın toprak olduğu biliniyordu. Ancak bu anlayış değişti. Son yıllarda topraksız tarım, substrat, besin kültürü gibi yeni kavramlar ortaya çıktı. İçinde toprak bulunan veya bulunmayan bir çok harç karışımları tarımda kullanılmaya başlandı.
İyi bir yetişme ortamı, içinde bol su bulunduran, iyi havalanan ve besin elementlerini bulunduran harç karışımlarıdır. Ayrıca yüksek drenaj özelliği gösteren, pH derecesi 6.5-7.5 derece olan harçlar iyi yetişme ortamıdır.
Harç karışımları son yıllarda çok kullanılmaya başladı. Üreticinin harç kullanmayı istemesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Gübrelemeye ihtiyaç duyulmaması
- İşlemeye ihtiyaç duyulmaması
- Yabancı ot, böcek ve hastalık etmeni taşımamaları
- Yüksek verim sağlamaları
- İşçilik masrafının az olması
- Hafif olmaları
- Kolay kontrol altında tutulmaları
İyi bir harç karışımının hazırlanması, karışımda bulunacak materyallerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine bağlıdır. Bu nedenle kullanılacak materyallerin özelliklerini iyi bilmek gerekmektedir. Harç materyallerinde aranan özellikler şu şekilde sıralanabilir:
Ekonomik özellikler
- Maliyeti
- Elde edilebilirliği
- Sürekli yapılabilirliği
- Karıştırılma kolaylığı
- Görünümü
Kimyasal özellikler
- Katyon değişim kapasitesi
- Besin elementleri düzeyi
- pH’ ı
- Çözünebilir tuz içeriği
Fiziksel özellikleri
- Hacim ağırlığı
- Gözenek hacmi
- Su tutma kapasitesi
- Parça iriliği
- Homojenliği
Dış Mekan Bitkileri Harç Materyalleri
Bahçe Toprağı
Dış mekân bitkileri yetiştirmek için hazırlanan harçlarda belli oranlarda toprak bulunmaktadır.Harç hazırlarken kullanılacak toprak kumlu-tınlı veya tınlı yapıya sahip olmalıdır. Kumlu ve killi topraklar bitki yetiştirmek için çok elvereşli değildir.
Bahçe toprağı:
Tınlı topraklar ise kumlu ve killi toprakların arasında bir yapıya sahip olduğu için harç karışımlarında tercih edilir. Tınlı ve kumlu-tınlı topraklar hem su hem de besin elementleri depolayabilmekte, aynı zamanda su ve hava hareketi sağlayabilmektedir.
Tüf
Volkanik kayaların ezilmesi ve istenen iriliğe göre elenmesi ile elde edilir. Gözenekli bir madde olup bir metre küpünün ağırlığı 500 kg’dır. Tüf beyaz renkli olup doğal camdır. Volkanlardan akan lav çok hızlı soğuduğunda, ani soğumanın etkisiyle lav köpüğüne dönüşür. Çok hafif bir maddedir. Perlit yerine kullanılabilir.
Tüf taşı:
Torf
Torf, çeşitli bitki artıklarının drenajı zayıf olan ortamlarda ayrışmasını tamamlayamaması sonucu oluşan materyaldir.Torflar içinde bulundurdukları bitki ve ayrışma derecesine göre isimlendirilirler. Örneğin içinde yosun bulunanlara yosun torfu, içinde ayrışmasını tamamlamış bitki bulunduranlara humus ya da muck torfu adı verilir.
Torf yatağı ve torf yığını:
Torfun su ve besin elementlerini tutma kapasitesi yüksektir. Hafif yapılıdır. İçinde gözenekler çok sayıdadır. İri yapılı olanlar iyi bir havalandırma sağlarlar.
Ponza
Toprak yapısının düzeltilmesinde ponza taşı da kullanılmaktadır. Ponza taşı hafif, taşınması kolay, iyi su tutan bir malzemedir. Yapılan araştırmalar da ponza kullanıldığı ortamlarda su tüketiminin azaldığı ve bitki kök gelişiminin olumlu yönde geliştiği ortaya çıkmıştır.
Ponza:
Perlit
Perlit 100 dereceye kadar ısıtılarak beyaz, hafif tanecikli bir yapıya dönüştürülen volkanik kökenli alüminyum silikattır. Topraksız yetiştiricilik için idealdir. Toprağın iyi havalanmasını sağlaması, iyi drene olması, bitki besin elementlerini kolayca alınabilir şekilde tutması tercih edilmesine neden olmaktadır. Perlit sterildir. pH’ sı 7.0-7.5 arasındadır.
Perlit yatağı ve perlitin görünüşü:
Diğer Malzemeler
Yukarıda yazılan harç materyalleri dışında başka materyaller de kullanılmaktadır. Bunları inorganik ve organik olarak ikiye ayırarak inceleyebiliriz.
İnorganik olanlar
Vermikulit: içine su almış magnezyum silikat olup vermikulit mineralinin 745 C°’de ısıtılmasıyla elde edilir. Vermikulitin tarımsal amaçlı kullanımı bünyesine çok su tuttuğu içindir. Hacminin yirmi katı su tutabilir. Çok dayanıklı değildir. Bu nedenle köklendirme ortamlarında kullanılır.
Vermikulit:
Kum ve çakıl: Harç karışımlarını seyreltmek için kullanılır. Ancak yapılarında bulunan tuz veya diğer toksik maddeler nedeniyle harcın yapısını etkileyebilir.
Organik olanlar
Harç karışımlarında kullanılan diğer materyallerin içinde turba ve yaprak çürüntüleri en önemli yeri tutmaktadır. Ayrıca parçalanmış ağaç kabukları, saman, yer fıstığı, çeltik kabukları da kullanılmaktadır. Bu materyallerin kullanılması çoğu zaman kolay bulunabilmeleri ile ilgilidir. Bazıları da geleneksel olarak kullanılmaktadır.
İç Mekân Bitki Harçları
Torf
Dış mekân bitki harçların da anlatılmıştır.
Cocos
Hindistan cevizi liflerinin işlenmesinden elde edilen bir harç materyalidir. Son yıllarda önemli ve başarılı bir bitki yetiştirme ortamı olmuştur. Ülkemizde Güney Asya ülkelerinden ithal edilmektedir. Özellikle iç mekan saksılı süs bitkileri yetiştiriciliğinde büyüme ortamı, dış mekân bitkilerinin üretiminde köklendirme ortamı olarak kullanılmaktadır.
Cocos ve Hindistan cevizi:
Cocosun en güzel ve olumlu özelliği pH değerinin doğal olarak bitkilerin istediği seviyede olmasıdır. Bu değer ise 5.5-6.5 civarındadır. Cocosun su tutma kapasitesi yüksektir. Ancak diğer topraklara göre hava tutma kapasitesi yüksek olduğundan aldığı suyun bir kısmını bırakır. Bu da bitkiye ideal hava ve su dengesi sağlar. Çünkü, bitki köklerinin su kadar havaya da ihtiyaçları vardır. Cocos sıkıştırılmış olarak ithal edildiğinden depolama ve nakliye işlerinde de kolaylık sağlamaktadır. Preslenmiş olan cocos blokları su ile kolayca çözülüp kullanılabilir. Bitki besin maddelerince fakir bir materyaldir. Bu nedenle, ilk kullanımda belli oranda bitki besin maddeleri katılmalıdır ve daha sonra bitkilerin ihtiyacı oranında besin maddeleri sulama suyu ile ve periyodik olarak bitkiye verilmelidir.
Perlit
Dış mekân bitki harçlarında anlatılmıştır.
Diğer malzemeler
Diğer organik materyaller bitkisel ve hayvansal atıklardır. Yaprak çürüntüsü, turba, ağaç kabukları, saman, yer fıstığı, çeltik kabukları, ayrıca endüstride kullanılan bazı bitki artıkları harç karışımlarında kullanılmaktadır.
Hayvansal atıklar içinde mezbahalarda kesilen hayvanların kanları, boynoz, tırnak gibi yapılar gelmektedir. Kan, serum ve tanecikleri ayrıldıktan sonra kurutularak un hâline getirilir. Tırnak ve boynuzlar da un hâline getirilip harçlara katılabilir.
Diğer yaygın olarak kullanılan ham maddeler:
Harç Hazırlığı
Harçlar hazırlanırken önce toprak elenmeli ve büyük parçalar ayrılmalıdır.Toprağın homojen büyüklükte olması sağlanmalıdır. Karışımda kullanılacak materyaller çok kuru ise hafifçe ıslatılarak nemlendirilmelidir. Harca turba katılacaksa nemlilik çok önemlidir. Nem ne az ne de çok olmalıdır.
Karıştırma işleminde, karışımı oluşturacak toprak, turba, kum gibi maddeler tabakalar hâlinde üst üste yığılmalıdır. Bu yığın daha sonra kürekle alt- üst edilmelidir. Kullanılacak harç kullanılacağı günden bir gün önce hazırlanmalıdır. Hazırlanan harç hafifçe nemlendirilmelidir. Ancak az nemlendirilirse harç kullanılırken ufalanır, dağılır, çok nemlenirse topaklaşır. Her iki durum da bitki gelişimini olumsuz etkiler.
İyi bir harçta bulunması gereken özellikler şunlardır:
- Harç gözenekli olmalıdır. Bu durum suyun tutulmasını ve havalanmayı sağlar.
- Su ve bitki besin maddelerini bitkinin kolayca yararlanabileceği şekilde tutmalıdır.
- Harç karışımının pH’ı o harçta yetişecek bitkinin istediği değerde olmalıdır.
- Kolay bulunabilmeli ve ucuz olmalıdır.
- Hafif olmalıdır.
- Harç karışımındaki materyaller toprak sıcaklığı değişimlerine tamponluk görevi yapmalıdır.
- Harçta hastalık ve zararlı bulunmamalıdır.
- Harçta tuz sorunu olmamalıdır.
- Harçtaki karışımlar homojen olmalıdır.
Ülkemizde, iç mekân süs bitkisi yetiştiricileri harç olarak genellikle bir kısım bahçe toprağı, bir kısım yanmış ahır güresi ve bir kısım kum kullanırlar. Bazı yetiştiriciler ise, bir kısım yaprak çürüntüsü, bir kısım yanmış ahır gübresi ve bir kısım kum kullanarak harç yapmaktadır.
Lütfen yorum bırakın.