Aydınlatma Tesisleri
Park ve bahçelerde arazi tesviye edildikten sonra aydınlatma planına göre aydınlatma tesisi alana döşenir. Aydınlatma planında kabloların döşenme şekli, direk ve lambaların yerleri, ışık kuvveti, lamba tipleri ve lambalara verilecek yön tespit edilir.
Aydınlatmada kullanılan lamba tipi:
Aydınlatma tesisi kurulurken önce toprak altı kabloları döşenir, direkler dikilir. En son olarak aydınlatma elemanları takılır.
Aydınlatma sistemi ile görünüm:
Aydınlatma elemanları yol boylarına, merdiven, köprü, teras, havuz başlarına, havuz iç duvarlarına, giriş kapılarına, plastik ve özel objelerin çevresine yerleştirilir.
Park Bahçe Yolları
Peyzaj düzenlemelerinde yollar bağlayıcı, yarıcı ve hareketli olmalıdır. Çeşitli yapı elemanlarını birbirlerine bağlarken planlama sahasını da küçük ünitelere ayırır. Bunun için de yollar daima bir gaye ve fonksiyona hizmet eder. Mekânı fazla parçalayıp bütünlüğü bozduklarından lüzumsuz ve çıkmaz yollara yer verilmemelidir.
Kullanılan her yol bir başlangıç ve varış noktasına sahip olmalı ve mutlaka insanı bir hedefe ulaştırmalıdır.
Yollar fonksiyonlarına göre vasıta ve yaya yolları olmak üzere ikiye ayrılır:
Vasıta yolları:
Peyzaj düzenlemelerinde vasıta yollarına mümkün olduğu kadar az yer verilmelidir. Park ve bahçelerde vasıta yollarının büyük bir kısmını servis ve giriş yolları oluşturur.
Ev bahçelerinde vasıta yolu, garaja giriş ve çıkışı temin eder. Garajın ön ve arka bahçede inşasına göre giriş yolunun uzunluğu 2-40 m arasında değişir. Genişliği asgari bir arabanın rahatça geçebileceği genişlikte olmalıdır. Genellikle tek garajlarda 2-3 m, çift garajlarda ise 4-6 m olarak hesaplanır.
Yaya yolları:
Yaya yollarının genişliği aynı anda kullanacak kişi sayısına ve kullanma sıklığına göre tespit edilir. Birkaç kişinin birlikte kullandığı yollar geniş, tek kişi tarafından az kullanılan yollar ise dar tutulur. Yol genişliği 40-80 cm ile 180-220 cm arasında değişir.
Bahçede en basit yaya yolunu basamak taşları oluşturur. 30×30 cm veya 40×40 cm ebadında 4-6 cm kalınlığındaki tabii veya suni taş plakalar, formal veya informal şekillerde düz veya kavisli olmak üzere bir adım genişliğinde dizilirler. İki taş plakanın merkezleri arasındaki mesafe daima 60-65 cm olarak hesaplanır.
Değişik yaya yolları:
Yolun amacı bahçede her mevsim rahatça dolaşmaktır. Bunun için de bahçe ne yollarla lüzumsuz yere parçalanmalı ne de yolsuz bırakılmalıdır. Genel olarak bahçede normal sirkülasyonu sağlayan bir yol sistemi kurulmalıdır.
Yollar bahçede sınır boyunca duvar ve çit kenarlarına yakın olarak geçirilmeli, sakin ve geniş mekânlar oluşturulmalıdır. Yolun bir kenarı mümkün olduğu kadar çalı grupları ile kısmen kapatılmalıdır. Yollar birbirine yumuşak ve tatlı kavislerle bağlanmalıdır. Dik açılara ve sivri uçlara yer verilmemelidir. Böyle yerler, sürünücü ve yayılıcı çalı grupları ve çiçek parterleri ile kapatılmalıdır.
Park yollarının yapılmasında dikkate alınacak konular şunlardır:
- Yollar parkın tüm güzelliklerini uzaktan veya yakından farklı görüş açıları ile sunmak üzere yapılmalıdır.
- Yol sirkülasyonu cezp edici olmalı, insanda hareket ve yer değiştirme arzusu uyandırmalıdır.
- Yol sirkülasyonu insana hem yatay hem de düşey yönde hareket imkânı vermelidir.
- Yol boyunca yer yer, açık, gizli, tenha ve sürprizli mekânlar oluşturulmalıdır.
- Yollar genellikle tesviye eğrilerine paralel olarak yapılmalıdır.
- Birbirini kesen veya birbirine kavuşan yollar yumuşak ve ahenkli bir şekilde birbirine bağlanmalıdır.
Merdivenler
Park, bahçe ve binalarda bir seviyeden başka bir seviyeye ayakla inilip çıkılmaya yarayan yapı elemanları merdiven olarak adlandırılır. Merdivenler peyzaj tesislerinde değişik yüksekliklerde bulunan yol ve arazileri birbirine bağlayarak çok güzel mekânlar oluşturur. Özellikle teras ve kaya bahçelerinde yatay doğrultuda uzayan basamakların ritmik şekilde yükselmesi ile yükseklik farkları bariz bir şekilde sunulur.
Değişik merdiven türleri:
Merdivenler bağlandıkları yollara dik ve aynı genişlikte inşa edilmelidir. Yol istikametine eğri ve yatay olarak inşa edilen merdivenler güzel görünmez. Uygun basamak yükseklikleri bahçe merdivenlerinde 12-14 cm, bina merdivenlerinde ise 16-18 cm’dir.
Arazinin meyil oranı, basamak yüksekliği ve genişliği arasında belli bir ilişki vardır. Bu ilişki 2h+b=60-65 cm formülü ile ifade edilir. h basamak yüksekliği, b basamak genişliğidir. 65 cm ise normal bir adım uzunluğudur. Formüle göre basamak yüksekliğinin iki katı ile basamak genişliğinin toplamı her zaman normal bir adım uzunluğunu verir.
Örneğin basamak yüksekliği h=12 cm olursa 12x2h=65’ten basamak genişliği 41 olarak bulunur.
Merdiven basamakları bir veya iki taraftan korkuluk duvarları ile sınırlandırılmalıdır. Korkuluk duvarları arazi meyiline paralel veya yatay olarak inşa edilir. En iyisi arazi meyiline paralel olarak inşa etmektir. Eğer korkuluk inşa edilmeyecekse merdivenlerin kenarları çalı grupları ile kapanır.
Merdivenin peyzajda kullanılması:
Merdivenler işlenmemiş ahşap, tabii ve suni taş plaka ve betonarme olarak inşa edilir. Kırsal alanlardaki parklarda ahşap malzeme, şehir içinde ise yonu taşları mermer ve traverten güzel görünür. En iyisi çevre bina ve duvarlarda kullanılan aynı malzemeyi kullanmaktır.
Oyun ve Spor Alanları
Spor ve oyun alanları halka açık yeşil sahaların en önemli ve geniş kısmını oluşturur. Çocuklar için çocuk bahçeleri, gençler için ise spor tesisleri çok değerlidir.
Bir çocuk bahçesinde genel olarak çeşitli tipte salıncaklar, tahtırevan, tırmanma demirleri ve kafesleri, barfiks, beşik, kaydırak, gibi oyun materyalleri ile koşu yerleri, kum ve su havuzları ve oturma yerleri bulunur.
Çocuk bahçesinden görünüm:
Doğal olarak çocuk bahçesine ait bütün oyun materyallerinin bir arada olmasına gerek yoktur. Bu aslında mümkün de değildir. Ancak ihtiyaca ve sahanın imkânına göre seçilerek bazılarının bir düzen içinde kombine edilmesi lazımdır.
Spor tesislerinin amacı teknik ve inşaat yönünden heybetli ve gösterişli yapılar inşa etmek değildir. Spor sahaları örf ve adetlere uygun olarak kültür ve sanat çalışmalarını geliştirerek ruhen ve bedenen sıhhatli gençler yetiştirmektir.
Spor tesisleri tümü ile çevrenin tabii peyzajına uyumlu olmalıdır. Tribün, bina ve diğer mimari yapılarda kullanılan malzemeler çevre ve park ile uyumlu olmalıdır. Spor tesislerinde mekânın düzenlenmesi çok önemlidir. Farklı tesislerin birbirlerine benzeyenleri bir araya toplanarak benzemeyenler ise informal ağaç grupları ile ayrılır. Antrenman sahaları toplu bir ünite hâline getirilir. Tesisler arasındaki boş alanlar oturma yerleri ve gezinti yoları şeklinde düzenlenir.
Spor tesislerini kısaca şu şekilde açıklayabiliriz:
Futbol sahaları
Tribün ve çekirdek saha olmak üzere iki kısma ayrılır. Seyirci tribünleri kapalı veya açık olarak toprak üstende ya da toprak içine gömülü olarak inşa edilir. Tribünlerin sayı ve büyüklüğü mahalli ve seyirci miktarına göre değişir. Oturma yerleri seyircinin oyunu rahat görebilmesi için genellikle konkav olarak düzenlenir.
Seyircinin öğleden sonra güneşi arkadan alması için saha uzunluğuna güney-kuzey veya güneydoğu-kuzeybatı yönünde yerleştirilir.
Futbol sahası:
Çekirdek sahanın normal boyutları 105×70’dir. Sahaya uzunluğuna % 1, genişliğine ise % 0.03 meyil verilir. Dikdörtgen şeklinde olan sahanın dar kenarları daire veya sepet şeklinde yaylar ile çevrilir.
Basketbol sahası
Basketbol sahasının düz, sert, geçirgen olması ve toz yapmaması gerekir. Normal boyutları 26×14 metredir.
Basketbol sahası:
Basket yüksekliği 3.05 m, çapı ise 45 cm’dir. Oyun normal olarak sahanın 2 m gerisinden seyredilir.
Voleybol sahası
Normal boyutları 24×10 m, file yüksekliği 2 metredir.
Voleybol sahası:
Oyun yan taraflardan 6 m, arka taraflardan 8 m geriden seyredilir.
Tenis sahası
Tenis sahalarında top hareketinin düzgün olması, ayakların rahat ve güvenli hareket etmesi istenir. Bunun için sahanın pürüzsüz, sert, geçirgen, tozsuz olması ve ışığı yansıtmaması gerekir.
Tenis sahası:
Tek kişilik sahaların boyutları 8.23×23.77 m, çiftlerde ise 10.97×23.77 metredir.
Dinlenme Alanları
Park ve bahçelerin gölgeli ve dinlenme yerleri olarak pergola, kameriye, kemer ve tüneller inşa edilir.
Kameriye dört tarafı çevrelenmiş basit oturma yerleridir. Bunların daha basit ve kaba olanlarına sundurma denir. Yuvarlak, dörtgen, beşgen, sekizgen şekillerde olabilir. Ağaç, taş, demir, tuğla veya kamışla yapılabilir. Boyanır ya da tabii renkleri ile cilalanabilir.
Kameriye:
Pergolalar kenarları açık, üstleri dilmelerle kapalı çardaklardır. Farklı şekillerde olabilir. Fakat çardakların aksine uzun şekillerde yapılır. Gerek kamelya gerekse pergolalar çoğunlukla çeşitli bitkiler ve özellikle sarmaşıklarla donatılır.
Pergola:
Kemerler ise küçük veya büyük, tek veya çift çevreli olmak üzere demir veya ahşaptan yapılır. Çoğunlukla çiçekli bitkiler sardırılarak birer kemer (kapı) hâline getirilirler.
Pergolada kullanılan elemanlar:
Havuzlar
Peyzaj tesislerinde farklı amaçlarla tesis edilen havuzlar, çeşitli şekil ve büyüklükte olabilir. Fonksiyonlarına göre 5 grupta sınıflandırılır:
Süs havuzları
Seyretme amacı ile yapılırlar. Fonksiyonu, suyu çeşitli sanat yönleri ile seyredenlere sunmaktır. Çeşitli fıskiyelerle ışık ve kırılma oyunları yaparak suyun ses ve sanat özelliklerini sergiler.
Süs havuzları formal veya informal şeklinde olur. Genel olarak mimari yapılar etrafında bulunan süs havuzları formal, mimari yapılardan uzak ve kırsal alanlarda bulunan süs havuzları ise informal şekilde planlanır.
Fıskiyeli süs havuzu:
Süs havuzlarının büyüklüğü bulundukları mekânın büyüklüğüne göre değişir. Ev bahçelerinde normal olarak 2-20 m2lik bir alan hesaplanır. 20-60 cm’lik derinlik yeterlidir; fazla derin olmasına gerek yoktur.
Peyzajda süs havuzunun kullanılması:
Formal havuzlarda havuzun üst kenarı mutlaka 40-60 cm genişliğinde formal taş plakalarla örtülür. İnformal havuzlar ise informal taş plakalarla örtülür. Havuzlar toprak seviyesinden çok yüksek veya alçak olmamalıdır. En iyisi toprak seviyesinden 3-5 cm yükseklikte olmasıdır.
Yansıma havuzları
Yansıma havuzlarında suyun yansıtma özelliğinden yararlanılır. Güzel mimari yapılar, ağaç grupları ve diğer objeler su yüzünde yansıyarak mekâna canlılık ve derinlik kazandırır. Yansıma havuzları formal veya informal şekilde olabilir. Yansıma için 20-80 cm su derinliği yeterlidir. Su seviyesinin mümkün olduğu kadar toprak seviyesine yakın olması gerekir.
Su bitkileri havuzları
Su bitkisi ve hayvanlarının yetiştirilmesi ve üretilmesi için planlanırlar. Formal veya informal şekilde olabilirler. Derinlikleri bitkilerin isteklerine göre değişir. Normal olarak bataklık bitkileri 5-10 cm, yavaş gelişen nilüfer türleri 30-40 cm, kuvvetli gelişen nilüfer çeşitleri ise 70-80 cm su derinliği ister.
Havuzlar bitkilerin isteklerine göre güneşli, yarı güneşli ve gölgeli yerlere planlanır. Örneğin nilüferler güneşli, bataklık bitkileri ise yarı güneşli yerleri sever.
Nilüfer yetişen su havuzu:
Bitkiler normal olarak 20-30 cm kalınlığında kültür toprağında yetişir. Kültür toprağı fıçı, kova, sepet veya ahşap kasalara konularak bitkilerin yumru ve rizomları buralara yerleştirilir. Sonra bunlar havuzlara yerleştirilir. Suyun berrak görünmesi ve bulanmaması için kültür toprağının üzerine 2-3 cm kum-çakıl karışımı serilir. Klorlu içme suları bitki ve balıklar için zararlıdır.
Su bahçeleri
Mimari tesislere bağlı olarak planlanan yapı elemanıdır. Küçük duvarlarla birbirinden farklı seviyelerle ayrılmış su satıhlarından ibarettir. Duvardan akan fıskiyelerden püsküren hareketli sular farklı su oyunları oluşturur.
Peyzajda su havuzu:
Su bahçeleri ev bahçelerinde uygulanmaz. Daha çok büyük parklarda sınırlı olarak kullanılır.
Yüzme ve müsabaka havuzları
Yüzme havuzları serinletme, sportif ve rekreasyon gibi fonksiyonel özellikler için inşa edilir. Yüzme havuzları; özel yüzme havuzları, halka açık yüzme havuzları veya müsabaka havuzları olmak üzere ikiye ayrılır.
- Özel yüzme havuzları: Büyük ev bahçelerinde ev halkı ve gelen misafirlerine yetecek ölçüde planlanır. Formal olarak tasarlanır. Ancak son yıllarda informal şekilli yüzme havuzları da inşa edilmektedir.Özel yüzme havuzlu bir ev bahçesi:
Yüzme havuzları bahçelerde teras ve oturma yerleri ile birlikte planlandığında fonksiyonel olur. Havuz derinliği yüzme bilenler için 1.25-2.20 m, yüzme bilmeyenler içinse 0.60-1.25 m arasında değişir.
Havuzun etrafının çamur olmaması için 2-3 m genişliğinde taş plakalar döşenir. Döşeme etrafına küçük kanalcıklar yapılarak taşan su drene edilir.
- Halka açık yüzme ve müsabaka havuzları: Şehir ve kasabalarda mahalle ve etrafındaki halkın yararlanması için mahalli belediyelerce tesis edilir. Geniş halk kitlelerine hizmet eder.Havuzlar, müstakil bir yapı elemanı olmaktan çok her türlü dinlenme, eğlence ve oyun imkânları sağlayan spor veya dinlenme tesisleri niteliğindedir.Halka açık yüzme havuzları yüzme bilenler, bilmeyenler, tramplenden atlamak ve müsabaka yapmak isteyenler için çok amaçlı olarak planlanır. Bu havuzları ayrı ayrı veya birbirine bağlı olarak planlamak mümkündür.
Halka açık yüzme havuzu:
Havuzların birbirinden ayrı olması özellikle hijyen ve işletme güvenliği yönünden önemlidir. Bunun için 1000-1200 m2den daha büyük havuzlar planlamak yanlış olur. Böyle büyük havuzları iki ayrı havuz hâlinde inşa etmek daha doğrudur.
Yüzme ve müsabaka havuzları güneşten en yüksek derecede faydalanmak için doğubatı yönünde inşa edilmelidir.
Garaj ve Otoparklar
Garaj ve otoparklar peyzaj tesislerinin önemli mimari yapı elemanlarındandır. Bunların tertip ve düzeninden önce motorlu vasıtaların normal boyutlarının bilinmesi gerekir. Çeşitli binek arabaların boyutları aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Bazı binek arabaların boyutları:
Bu ölçülere göre motorlu araçlar için tavsiye edilen otopark alanları ise aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Bazı binek arabaların otopark alanı:
Garajlar taş, tuğla, biriket ve betondan inşa edilir. Çatısı kiremit, çinko ve eternit levha ile döşenir. Kapısı ahşap veya sacdan yapılır. Garajda bakım ve tamir işleri yapılacağından alet ve malzemelerin rahatça kullanılması için verilen ölçülerden geniş tutulması gerekir.
Otopark alanları duruma göre yola paralel, dik veya eğik olarak işaretlenir. Bir veya birkaç araba için otopark tesisi sorun değildir. Ancak fabrika, üniversite, stadyum, sinema, tiyatro ve plaj gibi tesisler aynı zamanda geniş halk kitleleri tarafından kullanıldıklarından çok geniş otoparklara sahip olmalıdır. Bu gibi yerlere 50-500 arabalık büyük otoparklar tesis edilmelidir.
Lütfen yorum bırakın.