T.S.M.’nde Usül Kavramı | Küçük Usüller ve Büyük Usüller

Klasik Türk Müziği’nde Küçük Usüller

Not: Usüllere ait resmedilmiş notalar, “sağ el ve sol el ile dizlere vurularak” veya “kudüm sazı” ile icra edilir. Nota kuyrukları yukarıda ise sağ el, aşağıda ise sol el kullanılır.

Nim Sofyan Usülü: 2 zamanlı basit bir usüldür. 2/8’lik, 2/4’lük ve 2/2’lik dereceleri bulunur. 1. zamanı kuvvetli, 2. zamanı ise hafif vurulur.

Semai Usülü: 3 zamanlı basit bir usüldür. 3/8’lik, 3/4’lük ve 3/2’lik dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş ise hafif vurulur.

Sofyan Usülü: 4 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Nim Sofyan Usülünün (2 + 2) birleşmesinden meydana gelir. 4/8’lik ve 4/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş ise hafif vurulur.

Türk Aksağı Usülü: 5 zamanlı bileşik bir usüldür. Nim Sofyan ve Semai Usüllerinin birleşmesinden meydana gelir. (2 + 3) veya (3 + 2). 5/8’lik ve 5/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş ise hafif vurulur.

Yürük Semai Usülü: 6 zamanlı bileşik bir usüldür. 3 Nim Sofyan (2 + 2 + 2) veya 2 Semai Usülünün birleşmesinden meydana gelir. 6/8’lik, 6/4’lük (Sengin Semai) ve 6/2’lik (Ağır Sengin Semai) dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş daha hafif ve 5. vuruş ise yarı kuvvetli vurulur.

Devr-i Hindi Usülü: 7 zamanlı bileşik bir usüldür. Semai ve Sofyan usüllerinin birleşmesinden (3 + 4) meydana gelir. 7/8’lik ve 7/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli ve 5. vuruş ise hafif vurulur.

Devr-i Turan Usülü: 7 zamanlı bileşik bir usüldür. Sofyan ve Semai usüllerinin birleşmesinden (4 + 3) meydana gelir. 7/8’lik ve 7/16’lık dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş ise yarı kuvvetli vurulur.

Düyek Usülü: 8 zamanlı bileşik bir usüldür. 2 Sofyan usülünün birleşmesinden meydana gelir (4 + 4). 8/8’lik ve 8/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş yarı kuvvetli, 2. vuruş kuvvetli, 3. vuruş yarı kuvvetli, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş ise zayıf vurulur.

Müsemmen Usülü: 8 zamanlı bileşik bir usüldür. Semai ve Türk Aksağı Usüllerinin birleşmesinden meydana gelir. (3 + 5) veya (5 + 3). Yalnız 8/8’lik derecesi bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş ise yarı kuvvetli vurulur.

Aksak Usülü: 9 zamanlı bileşik bir usüldür. Soyfan ve Türk Aksağı Usüllerinin birleşmesinden (4 + 5) meydana gelir. 9/8’lik ve 9/4’lük (Ağır Aksak) dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş hafif vurulur.

Evfer Usülü: 9 zamanlı bileşik bir usüldür. Soyfan ve İkinci Şekil Türk Aksağı Usüllerinin birleşmesinden (4 + (3 + 2)) meydana gelir. 9/8’lik ve 9/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş hafif ve 6. vuruş yarı kuvvetli vurulur.

Oynak Usülü: 9 zamanlı bileşik bir usüldür. Semai ve Yürük Semai Usüllerinin birleşmesinden (3 + 6) meydana gelir. 9/8’lik ve 9/4’lük dereceleri bulunur. l. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Raks Aksağı Usülü: 9 zamanlı bileşik bir usüldür. Türk Aksağı ve Sofyan Usüllerinin birleşmesinden (5 + 4) meydana gelir. 9/8’lik derecesi bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş kuvvetli ve 4. vuruş ise hafif vurulur.

Curcuna Usülü: 10 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Türk Aksağı Usülünün birleşmesinden meydana gelir. 10/16’lık derecesi bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş yarı kuvvetli, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Aksak Semai Usülü: 10 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Türk Aksağı Usülünün birleşmesinden meydana gelir. 10/8’lik ve 10/4’lük (Ağır Aksak Semai) dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş yarı kuvvetli, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Klasik Türk Müziği’nde Büyük Usüller

Çeng-i Harbi Usülü: 10 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Nim Sofyan ve iki Semai Usüllerinin birleşmesinden (2 + 2 + 3 + 3) meydana gelir. 10/8’lik ve 10/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş kuvvetli, 4. vuruş hafif, 5. vuruş kuvvetli, 6. vuruş yarı kuvvetli, 7. vuruş hafif, 8. vuruş kuvvetli, 9. vuruş yarı kuvvetli ve 10. vuruş ise hafif vurulur.

Nim Fahte Usülü: 10 zamanlı bileşik bir usüldür. Yörük Semai ve Sofyan Usüllerinin birleşmesinden (6 + 4) veya 2 Nim Sofyan ve 2 Semai Usüllerinin (2 + 3 + 3 + 2) birleşmesinden meydana gelir. 10/8’lik ve 10/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş yarı kuvvetli, 2. vuruş kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Tek Vuruş Usülü: 11 zamanlı bileşik bir usüldür. Türk Aksağı ve Yürük Semai Usüllerinin birleşmesinden (5 + 6) meydana gelir. 11/8’lik ve 11/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Frenkçin Usülü: 12 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Semai ve üç Nim Sofyan Usüllerinin birleşmesinden (3 + 3 + 2 + 2 + 2) meydana gelir. 12/8’lik ve 12/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş yarı kuvvetli, 2. vuruş kuvvetli, 3. vuruş yarı kuvvetli, 4. vuruş kuvvetli, 5.vuruş kuvvetli, 6. vuruş hafif, 7. vuruş kuvvetli, 8. vuruş hafif, 9. vuruş kuvvetli ve 10. vuruş ise hafif vurulur.

Şarkı Devr-i Revani Usülü: 13 zamanlı bileşik bir usüldür. Semai, iki Sofyan ve Nim Sofyan Usüllerinin birleştirilmesinden (3 + 4 + 4 + 2) veya Devr-i Hindî ve Yürük Semai Usüllerinin birleştirilmesinden (7 + 6) meydana gelir. 13/8’lik ve 13/4’lük dereceleri bulunur.

Nim Evsat Usülü: 13 zamanlı bileşik bir usüldür. Türk Aksağı ve iki Sofyan Usülünün birleşmesinden (5 + 4 + 4) meydana gelir. 13/8’lik ve 13/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş yarı kuvvetli, 2. vuruş hafif, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş kuvvetli ve 6. vuruş kuvvetli veya yarı kuvvetli vurulur.

Devr-i Revani Usülü: 14 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Semai ve iki Sofyan Usülünün birleşmesinden (3 + 4 + 3 + 4) veya iki Devr-i Hindi Usülünün birleşmesinden (7 + 7) meydana gelir. 14/8’lik ve 14/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş yarı kuvvetli ve 6. vuruş ise hafif vurulur.

Raksan Usülü: 15 zamanlı bileşik bir usüldür. İki Semai, Türk Aksağı, Sofyan Usüllerinin birleşmesinden (3 + 5 + 4 + 3) meydana gelir. 15/8’lik ve 15/4’lük dereceleri bulunur. 1. vuruş kuvvetli, 2. vuruş yarı kuvvetli, 3. vuruş hafif, 4. vuruş kuvvetli, 5. vuruş hafif, 6. vuruş yarı kuvvetli, 7. vuruş kuvvetli, 8. vuruş yarı kuvvetli, 9. vuruş hafif ve 10. vuruş yarı kuvvetli vurulur.