Çin Herdemyeşili (Aglaonema) Yetiştiriciliği | İç Mekan Bitkileri Üretimi

Çin Herdemyeşili (Aglaonema) Bitkisinin Tanımı ve Önemi

Çin herdemyeşili’nin bilimsel sınıflandırması:

• Alem: Plantae
• Şube: Magnoliophyta
• Sınıf: Liliopsida
• Takım: Alismatales
• Familya: Araceae
• Cins: Aglaonema
• Türkçe Adı: Çin herdemyeşili

Çin herdemyeşili

Aglaonema ismi Yunanca’dan gelmektedir. Aglos: parlak; nema ise ip anlamına gelmektedir. Aglaonema bitkisi; Spathifyllum, Dieffenbachia ve Philodentronla akrabadır.

Aglaonema, ilk olarak 1900’lü yılların başında ana vatanından Amerika kıtasına getirildi ve bundan sonra tanınan bir bitki oldu. Amerika’da yapılan çalışmalar sayesinde yeni çeşitler elde edildi. Bu çalışmalar daha çok yaprak rengi üzerine oldu.

Aglaonema, kapalı mekânlarda rahatlıkla kullanılabilen bitkilerdendir. Ana vatanı Çin, Filipinler ve Malezya’dır. Her dem yeşil bitkilerdir. Dünyada en popüler salon bitkilerinden biri olmuştur. Kolayca yetiştirilebilen; ev ve ofislerde problem çıkarmayan, amatör kişilerin bile rahatlıkla bakabileceği, sorunsuz bir bitkidir. Çünkü hastalığa çok dayanıklıdır ve farklı ortam koşullarına hemen adapte olabilmektedir. Bir salon bitkisi olmasına rağmen, ılık iklimlerde açık havada yetişebilmektedir.

A,B,C: Aglaonema treubii yaprağı, D: Aglaonema commutatum yaprağı,
E: Aglaonema Silver Queen yaprağı

Aglaonema hızlı gelişen oldukça kanaatkâr bir bitkidir. Sürekli yeşil yaprakları ile dekoratif bir bitkidir. Bitkinin boyu yaklaşık olarak 20 – 150 cm arasında değişmektedir. Yaprakları; dar, uzun, mızrak şeklinde, koyu yeşil üzerine gümüşi gri lekelidir. Gençken yaprakları doğruca topraktan çıkar. Yaşlandıkça kısa da olsa bir sap meydana getirir. Bu nedenle kullanılan saksı alçak ve geniş olduğunda daha şık bir görünüm sağlanır.

Aglaonema bitkisinin çiçekleri her bitkide değişiklik gösterse de genel olarak çiçek tablası beyaz renklidir. Bazı çeşitlerinde ise altın ve gümüş benekler vardır.

Çin herdemyeşili bitkisinin çiçeği

Çiçekler olgunlaşınca, kırmızı veya sarı küçük yumuşak meyveler verir. Aglaoenma bitkisinin tohumları ise buruşuk yapıdadır.

Çin herdemyeşili bitkisinin meyvesi ve tohumu

Bu bitkinin özsuyu zehirlidir. Özsuyu yenilirse ağız, dudak, boğaz ve dilde şişmelere neden olur.

Çin Herdemyeşili Çeşitleri

Doğada 50 türü bulunmaktadır. En önemli türü Aglaonema Commutatum’dur.

Aglaonema Commutatum
İç mekân bitkisi olarak ülkemizde en çok kullanılan türdür. Yaprakları dar, uzun ve mızrak şeklinde, koyu yeşil renkli ve üzerleri gri renklidir. Yaprakları 15 – 45 cm uzunluğundadır. Gelişim için uygun sıcaklık 16- 29°C’ dir. Drenajı iyi toprakları sever, özellikle; 1 kısım bahçe toprağı, 1 kısım kaba kum veya 1 kısım perlite ve 1 kısım humuslu toprakta gelişim idealdir. Tohum, çelik ve ayırma ile üretilir.

Aglaonema commutatum

Aglaonema Costatum
Sürünücü bir yapıya sahiptir. 20 cm uzunluğunda yaprak sapı vardır. Yapraklarının üst yüzeyi gümüşi beyaz kırcılıdır. Yapraklar oval şeklinde olup çiçek tablası beyaz, meyveleri sarıdır. 16- 29 °C’ de iyi bir gelişim gösterir. Drenajı iyi, su tutma kapasitesi iyi topraklardan hoşlanır. 1 kısım bahçe toprağı + 1 kısım kum ( perlit ) + 1 kısım yaprak çürüntüsü ile hazırlanmış harçta iyi gelişim gösterir. Tohum, çelik ve bölme ile üretilebilir.

Aglaonema costatum

Aglaonema Modestum
30- 50 cm uzunluğundadır. Mızrak şeklindeki yaprak, parlak yeşil renkte ve sapı uzundur. Çiçekleri yeşilimsi beyaz; meyveleri ise kırmızıdır. Suda yetişen bir çeşit olup az neme karşı dayanıklıdır.

Aglaonema modestum

Aglaonema Pseudobracteatum
Tüysüz yaprakları 22,5- 30 cm uzunlukta olup altın sarısı benekleri vardır.

Aglaonema pseudobracteatum

Çin Herdemyeşili Üretimi

Üretim; tohum, çelik ve ayırma ile yapılır. Son yıllarda üretim yöntemlerinden doku kültürü de kullanılmaktadır.

Çin Herdemyeşili’nin Tohumla Üretimi
Tohumla üretimde dikkat edilecek en önemli nokta, tohumdan yetiştirilen bitkilerin renklerinin pekiyi olmamasıdır.

Aglaonema bitkisinin tohumu büyüktür. Tohum, meyve kırmızıya döndüğünde olgunlaşır. Bu dönemde tohum toplanmalıdır. Tohum olgunlaşınca, bir havlunun içerisine meyveler alınır. Tohum nazikçe ezilerek etli kısımdan temizlenir. Temizleme işleminden sonra tohumlar yıkanmalı ve kurutulmalıdır. Tohumu elde tutmak kolaydır. Bu yüzden elle ekim kolaydır.

Tohum kasası olarak plastik kaplar kullanılır. Tohum atımı için torf kullanılır. Tohum kasaları dezenfekte edilerek içleri torfla doldurulur. Hazırlanan tohumlar torfun üzerine atılır. Tohum atıldıktan sonra üzerlerine hafifçe bastırılır. Tohumun üzerine kapak atılmalıdır. Kapak atıldıktan sonra sulanmalı ve gölge bir yere alınmalıdır. İki haftada çimlenme gerçekleşir ancak optimum sıcaklığın altına inildiğinde çimlenme oranı düşer. Bu yüzden sıcaklık sürekli kontrol altında tutulmalıdır. Tohumlar, ilkbaharda 26 C°’de ekilir. Tohum kasalarının üzerinin nemi kontrol etmek için naylon ya da cam ile örtülmesi gerekir. Bu işleme ilk yaprak çıkıncaya kadar devam edilmelidir. İkinci yaprak çıktıktan sonra şaşırtılabilir. Şaşırtma işlemi için harç olarak 1 kısım cocos + 1 kısım dere kumu + 1 kısım tüf kullanılmaktadır.

Çin Herdemyeşili’nin Çelikle Üretimi
Çelikle üretimde; bitkinin uç ya da yan sürgünlerinden alınan yeşil çeliklerle, gözlü yaprak çelikleri ile üretimi yapılır. Köklenme oranı olarak tepe çeliği ile üretim yapıldığında iyi sonuç verir. En çok kullanılan üretim şeklidir. Çeliklerin en az 3- 5 yapraklı olması istenir. Köklenme ortamının pH değeri 5,5- 6 arasında olmalıdır. Çelik alma zamanı nisan ve mayıs ayları arasındadır.

Çelikler genellikle 10- 15 cm uzunluğunda alınmalıdır. 5- 7 yapraklı alınan çeliklerin alt yaprakları alınır. Çeliklerin daha rahat köklenebilmesi için çeliklere 50 ppm IBA uygulanmalıdır.

Çin herdemyeşili bitkisinin çeliği

Çelikler alındıktan sonra zaman kaybetmeden köklendirme ortamına dikilmelidir. Burada köklendirme ortamı olarak daha çok perlit kullanılmaktadır. Çeliklerin dikileceği kısmı mantarlı ilaçlarla ilaçlanmalıdır. Dikimden sonra her iki günde bir sulama yapılmalıdır. Çeliklerin köklenmesi için sisleme altında 20 C°’de tutulması gerekir.

Çin herdemyeşili çeliğinin perlite dikimi

Çeliklerin 25- 30 gün içerisinde köklendiği belirlenmiştir.

Köklenmiş bir çin herdemyeşili fidesi

Köklenen fideler, 4-5 ay sonra satışa sunulur.

Çin Herdemyeşili’nin Ayırma ile Üretimi
Ayırma ile üretimde ise; nisan veya mayıs aylarında birkaç tane yaprak taşıyan dip sürgünleri veya fışkınları olan bitki tercih edilir.

Ayrılabilecek bir çin herdemyeşili bitkisi

Ayırma yapılacak bitki, saksısından çıkarılır. Toprağı iyice silkilir. Bitkinin bazı kısımlarında bıçak kullanmadan dahi ayırma yapılabilir. Ancak ayırma zor oluyorsa keskin bıçak kullanmak gerekir. Ayırdığımız fidenin taç kısmına dikkat etmeli; zarar verilmemelidir. Ayrılan bitki yeni saksıya yerleştirilmelidir.

Çin herdemyeşili’nde köklerin ayrımı

Yeni elde edilen fideler, gölge bir yere yerleştirilir. Yeni saksılar, 18-21 C° sıcaklıktaki bir yerde tutulmalıdır. Kökler oluşmaya, tomurcuklar büyümeye başladığı andan itibaren, ayda bir defa 20–20-20 sıvı gübre uygulanmalıdır. Bu işlem, bitkimiz satışa gelinceye kadar devam etmelidir.

Çin herdemyeşili’nde ayrılmış fideler

Çin Herdemyeşili’nin Yetişme İstekleri

Çin Herdemyeşili’nde Sıcaklık
Aglaonema bitkisinde en iyi büyüme, toprak ve hava sıcaklıklarının yüksek olduğu zamanlarda olur. 21-26,5 C° arasında toprak sıcaklıkları, kök büyümesi için en uygun sıcaklıktır.

Çin herdemyeşili bitkisinin seradan görünümü

Ilıman iklim bitkisidir. Soğuk ortamlarda gelişim engellenir ve yavaşlar. Yazın 21- 25 C°, kışın 18 C°’ nin altına düşmeyen sıcaklıkta iyi gelişir. 13 C°’ nin altında bitki zarar görür. İdeal sıcaklık, gece 18 derece; gündüz ise 25 derece olmalıdır.

Çin Herdemyeşili’nde Orantılı Nem
Aglaonema bitkisi, oransal nemi yüksek olan ortamlarda bulunmaktan hoşlanır. Nem % 80- 85 arasında olmalıdır. Bu nedenle özellikle yaz aylarında yapraklarına sık sık su püskürtmek yarar sağlar. Burada şuna dikkat edilmelidir: Fazla su püskürtülmesi yapraklarda lekeler oluşmasına yol açar ayrıca soğuk ya da sert su kullanıldığında da büyüme problemleriyle karşılaşılır.

Aglaonema bitkisi oransal nemi düşük ortamlarda bulundurulmaya da oldukça dayanıklıdır. Örneğin; % 25- 30 üstü nemde yetişir fakat %10-15 neme kadar toleranslıdır.

Çin herdemyeşili bitkisinin havalandırılması

Çin Herdemyeşili’nde Işık
Gölge bitkisidir. Bu yüzden ışık alan bir yerde bulundurulmalıdır. Dağıtılmış ışıkta ve gölgede iyi yetişirler. Kuzey pencere kenarında, az ışıkla iyi yetişirler.

Çin herdemyeşili serasının gölgelendirilmesi

Aglaonema bitkisi, düşük sıcaklıklarda bulundurulursa ışık şiddeti daha yüksek olabilir. Sıcaklık arttıkça ışık şiddeti düşürülmelidir. Işık bitkiye doğrudan gelmemeli yaklaşık 45 derecelik bir açı olmalıdır. Aşırı ışık altında bitkinin yaprakları ağarır ve hatta uç kısımlarında yanmalar olur. Bitki fazla gölge yerlerde uzun süre bırakıldığında ise yaprak desenleri kaybolarak düz yeşile döner.

Çin herdemyeşili bitkisine fazla ışığın verdiği zarar

Çin Herdemyeşili’nin Bakımı

Çin Herdemyeşili’nde Saksı Değiştirme
Çok hızlı gelişen bir bitki olmadığından her yıl saksı değiştirmek gerekmez. Saksı değişim işlemi iki yılda bir de yapılabilir. Saksı değiştirirken saksının ebadına dikkat edilmeli ve ancak bir ya da iki boy büyük saksıya değişim yapılmalıdır. Saksı değişim işlemi erken ilkbaharda yapılmalıdır.

Kökü saksıyı iyice sarmış bir çin herdemyeşili

Saksı harcı olarak topraksız karışımlar kullanılabilir. Organik maddece zengin ve drenajı iyi topraklar, en ideal karışımlardır. Eğer topraklı bir karışım uygulanacaksa o zaman fazla miktarda dişli nehir kumu, çok az killi toprak, yaprak çürüntüsü olan bahçe toprağı, funda toprağı karışımı kullanılabilir. Birçok yetiştirici, saksı harcı olarak turbalık yosun, ağaç kabuğu ve kumdan oluşmuş bir karışım kullanır.

Bitkiyi eski saksısından çıkarırken, köklerin zarar görmemesi için, saksı yan tutularak, bitkinin toprağı dağılmayacak şekilde çıkarılmalıdır. Köklerin uç kısımları kesilerek, yeni saksıya aktarılmalıdır. Bitkiyi yeni saksısına dikerken drenaj delikleri yeterli değilse genişletilmeli, saksının dibine çakıl taşı gibi malzemeler konularak, suyu kolay drene etmesi sağlanmalıdır. Hazırlanan saksı harcı saksının alt kısmına konularak, bitki kök boğazına kadar gömülmeli ve kenarlarına hazırlanan karışım toprak sıkıştırılarak, can suyu verilmelidir.

Çin herdemyeşili’nde saksı değişimi

Çin Herdemyeşili’nde Gübreleme
Mart ve eylül ayları arasında her hafta bir kez yapraklı bitki gübresiyle sulanmalıdır. Kışın ayda bir gübre verilmelidir. Genelde azot ve potasyum ağırlıklı gübreleme yapılmalıdır. Aglaonema bitkisine rahatlıkla kompoze gübre verilebilir. Aglaonema yapraklı bir bitki olduğu için diğer yapraklı bitkiler gibi bu bitkiye 20-20-20 veya yüksek potasyumlu gübre verilebilir.

Aglaonema bitkisi, azot ve potasyum noksanlığına karşı hassas bir bitkidir. Aglaonema bitkisi, azot noksanlığı ile karşı karşıya ise yaprak renginde açılmalar olur. Potasyum noksanlığında ise yeterince yan sürgün oluşamaz. Ayrıntılı olarak bir gübreleme programı oluşturacak olursak; şubat ve mart aylarında 15 günde bir kez 1 litre suya 1 gr kompoze gübre eriterek, daha sonraki aylarda temmuz ayına kadar haftada bir kez 2 gr kompoze gübre 1 litre suda eritilerek verilmelidir.

Aglaonema, bakır eksikliğine karşı da hassastır. Bakır eksikliğinde yapraklar küçük olur ayrıca yaprak kenarları deforme olup aşağıya doğru kıvrılır.

Çin herdemyeşili’nde bakır eksikliğinin etkisi

Topraktaki fazla gübreleme aynı zamanda topraktaki tuzun artmasına neden olur. Fazla tuz köke zarar verir, büyümeyi yavaşlatır. Yapraklar kahverengileşebilir, düşebilir ve hatta bitki solabilir. Eğer saksının toprağında beyaz bir örtü oluşuyorsa bitki fazla sulanıyor ve gübreleniyor demektir.

Aglaonema, bor ve etilene karşı hassastır. Ortamda fazla bulunması Aglaonemayı olumsuz etkiler.

Çin herdemyeşili’nde bor fazlalığı ve etilen zararı

Çin Herdemyeşili’nde Sulama
Sulama, tüm bitkiler için olduğu gibi Aglaonema bitkisi için de en önemli işlemlerin başında gelir. Çünkü eksik ya da fazla sulama bitki gelişimini olumsuz etkilemektedir. Sulama gereksinimi, bitki türüne göre değişmekle birlikte genel olarak, toprak neminin bir çubuk yardımıyla ya da parmakla kontrol edilmesiyle anlaşılmaktadır. Alt katmanların nemi de dikkate alınarak sulama yapılmalıdır.

Çünkü toprak yüzeyi kuru olsa da alt katmanlar ıslak olabilir. Kuru olan yüzeye göre verilen su, zaten ıslak olan alt katmanlarda fazla su birikmesine yol açacak ve bitki köklerinde çürüme meydana gelerek bitkinin ölmesine neden olabilecektir. Öte yandan saksı tabağında sürekli su birikmemesine dikkat edilmelidir.

Çin herdemyeşili’nde yağmurla sulama sistemi

Sulama suyunun aşırı kireçli ve klorlu olmamasına özen gösterilmelidir. Çok soğuk ya da sıcak su ile sulanmamalı, mümkünse oda sıcaklığında bekletilmiş, dinlenmiş su ile sulanmalıdır. Kışın özellikle de bitkinin dinlenme dönemi olan ekim ve şubat ayları arasında verilen su miktarı azaltılmalıdır. Fazla sulamalarda bitki kökleri çabuk bozulur. Sulama yaparken sulama suyunun oda sıcaklığında olmasına dikkat edilmelidir.

Çin herdemyeşili’nde su soğudukça yaprak rengindeki değişimi

Çin Herdemyeşili’nde Budama
Budama, kurumuş sürgün, yaprak, sap ve hastalıklı organlar ile solmuş çiçeklerin temizlenmesiyle gerçekleştirilir. Bu işlem bitkilerin sağlıklı gelişmesi ve görselliği açısından çok önemlidir. Budama işlemi için kullanılan makas ya da bıçak temiz ve steril olmalıdır.

Çin herdemyeşili’nde sararan yaprakların temizlenmesi

Çin Herdemyeşili’nin Hastalık ve Zararlıları

Bakteriyel yaprak lekesi, kök çürüklüğü, kurşuni küf ve antraknoz önemli hastalıklarıdır. Aglaonema bitkisinde görülen zararlılar ise nematod ve unlu bitlerdir.

Çin Herdemyeşili’nde Bakteriyel Yaprak Lekesi
Yapraklarda düzensiz, yuvarlak ve etrafı sarımsı hale ile çevrili kırmızı ve kahverengi lekeler olur. Hastalık yaşlı yapraklarda daha çok görülür. Yüksek sıcaklık ve nem koşulları, hastalığın yayılmasında etkilidir.

Çin herdemyeşili’nde bakteriyel yaprak lekesi

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Hastalıklı bitkiler yok edilmelidir. Seranın nem ve sıcaklık ayarı, denetim altında tutulmalıdır. Kimyasal mücadelede ise bakırlı Fungusitlerle ilaçlanmalıdır.

Çin Herdemyeşili’nde Kurşuni Küf
Yaprak, gövde ve çiçeklerde etkilidir. Fazla nemli ortamlarda bu bitki kısımlarının üstlerini gri küf tabakası kaplar. Bulaşmalar çiçeklerde, küçük koyu renkli lekeler halinde görülür. Uzun süre devam eden % 85’in üzerindeki orantılı nem ve özellikle 15 – 25 C° sıcaklıklar, hastalığın yayılması için en uygun ortamdır.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Yayılma koşulları olan sıcaklık ve nem oranlarını uygun düzeyde tutmak gerekir. Hastalık parazit olduğu için bitkiyi yaralayan ve zarar veren her türlü faktörden kaçınılmalıdır. Fungusitlerle ilaçlanmalıdır.

Çin Herdemyeşili’nde Kök Çürüklüğü:
Kök ve kök boğazında çürüğe neden olur. Hastalığın belirtileri, yapraklarda kloroz ve özellikle sıcak havalarda solgunluk şeklinde ortaya çıkar. Kök bölgesi, hastalıklı bitkilerde siyah ve ıslaktır. Genç bitkilerde zararlanma daha çabuk olur. Hastalık etmeni toprak kökenlidir. Bitkinin kök ve kök boğazındaki açıklıklarda, hastalık etmeni hızla gelişerek çürüğe neden olur. Saksı toprağı sürekli ıslak tutulduğunda ve toprak sıcaklığı 10 – 20 C°’de olduğunda hastalığın bulaşma riski artmaktadır.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Anaç olarak sağlıklı bitkiler kullanılmalıdır. Saksılar ve kullanılan topraklar sterilize edilmelidir.

Çin Herdemyeşili’nde Siyah Kök Çürüklüğü
Bu hastalıktan etkilenen bitkilerin büyümesinde gerileme olur. Yaşlı yapraklarda başlayan kloroz ve çoğunlukla solgunluk belirtileri görülür. Köklerde çürümeler olur. Korteks (kabuk tabakası) genellikle açık kahverengi, bazı hallerde siyah renk alır. Hastalık etmeni olan fungus, toprakta uzun süre yaşama yeteneğinde olan çok sayıda klamidosporlar oluşturur.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Saksı toprağının patogen ile bulaşık olmamasına dikkat edilmeli ve saksı toprağı çok nemli bırakılmamalıdır.

Çin Herdemyeşili’nde Antraknoz
Yaprak uçlarının önce sarımtırak sonra esmer ve daha sonra da koyu kahverengi bir renk aldığı uç yanıklığı şeklinde belirir. Kurak yörelerde, kaloriferli ve havasız ortamlarda yetişen bitkilerde olan yapraklarda kavrulma ve dökülmenin Antraktoz ile karıştırılmaması gerekir.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Sporların yayılmasını önlemek için hastalıklı yapraklar toplanıp yok edilmelidir.

Çin Herdemyeşili’nde Unlu Bitler
Bitkinin üzerinde unlu bir yapı oluşturur. Bitkinin yaprak, sap ve gövdesine hortumunu sokup bitki özsuyunu emerek zararlı olur. Zayıf kalan bitkinin şeklinde bozukluk ve kurumalar görülür. Hastalık sonucu fumajin mantarları gelişir ve sonunda bitkinin ölümüne neden olur.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Azinphos-methyl 35 E.C. 10/1 dozda 10 cc preparat, Dichlorvos 50, E.C. 10/1 dozda 20 cc preparat, Diazinon 20, E.C. 10/1 dozda 20 cc preparat, Malathion 50, E.C.10/1 dozda 20 cc preparat seklinde hazırlanıp bitkiye verilir.

Çin Herdemyeşili’nde Kök Ur Nematodları
Süs bitkilerinin köklerinde dişisi armut şeklinde, erkeğinde ince uzun iplik şeklindedir. Toprak altında bitkinin kökleri içinde beslenirler. Bitkiyi emer ve emme sonucu gelişerek irili ufaklı urlar oluşur. Bitkinin su ve besin maddesini engeller. Bu nedenle bitkide bodurlaşma, sararma ve bitkinin gelişiminde gerileme görülür.

Mücadelesi şu şekilde yapılmaktadır: Nematodlara karşı kullanılan ilaçlar bitkiye zarar verdiği için, bitkinin ekim ve dikiminden önce Dichloropropene ile plastik örtü altında fümigasyonu yapılmalıdır. Buharlı toprak sterilizasyonunda nematodlar ortalama 15 dakika 55 C°’de yapılan ilaçlı mücadelede 1m³ harca 3 g katılmak suretiyle Aldicarb 15 kullanılmaktadır.

---