Sera işletmesini oluşturan yapıların planlanmasında en önemli özellik, yapı elemanlarının üzerlerine gelebilecek yükleri, şekilleri bozulmadan çekebilmesidir. Ayrıca kurulması kolay, gölgeleme oranı az, ısı iletimi düşük, hafif, dayanıklı ve ucuz olması istenir. Yapıyı oluşturan elemanlar, etkili yükleri emniyetle taşıyabilecek en küçük kesit alanında olmalıdır.
Sera yapı elemanlarına etkili yükleri şöyle sınıflandırabiliriz.
Sabit Yükler
Çatı elemanlarının ağırlıkları ile seraya asılı sistemlerin ağırlıkları, seradaki sabit yükleri oluşturur.
Çatı elemanlarının ağırlıklarında; serayı kaplayan örtünün çatı, mertekler, aşıklar ve kirişlerin, yatay düzlemin birim alanına verdikleri yükün bilinmesi gerekir. Sera plastik örtüsü hafif olması nedeniyle, bu hesaplamalarda göz önüne alınmaz. Cam örtü malzemesinin her m2 ve mm kalınlığının ağırlığı 2,5 -3 kg kadardır.
Seraya asılı sistemlerin ağırlığında; sera iskelet elemanları üzerine sabit olarak bağlanacak ısıtma, sulama, sistemlerinin oluşturduğu yükler, seraların tüm servis ömrü boyunca değişmeyeceği için ölü yük olarak kabul edilir.
Hareketli Yükler
Bu yüklerin içerisinde; rüzgar, kar, çatıya asılan bitkilerin ve sera çatısını tamir için çıkan işçilerin ağırlıkları yanında depremin dinamik etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır.
Rüzgar Yükü
Ülkemizde seracılık bölgesinde, sera planlanmasında göz önüne alınması gereken en önemli yükler, rüzgar yükü ve çatı elemanlarının kendi ağırlık yüküdür. Seraların planlanmasında önemli etmenlerden biri olan rüzgar, estiği yöne dik olan yüzeylerde basınç diğer yüzeylerde ise emme kuvveti şeklinde etki yapmaktadır. Özellikle egemen rüzgarlara açık dar vadi ve boğazlarla, deniz kıyılarında, rüzgar kuvvetinin etkisi oldukça önemlidir. Rüzgarlı günlerde, sera kapı ve pencerelerinin açık bulundurulmaması gerekir; çünkü, bu açıklardan giren rüzgarın yarattığı emme kuvveti, seranın devrilmesine neden olabilir. Rüzgarın emme etkisiyle yaptığı kaldırma kuvvetinin etkisi, özellikle plastik örtülü seralarda, çatı örtüsünün ve çatı yapı elemanlarının daha hafif olması nedeniyle önemlidir. Bu nedenle, çatı elemanları bağlantısının sağlam ve örtü malzemesinin balonlaşmasına engel olmak için örtü, galvanizli tel veya ahşap çıtalarla desteklenmelidir. Gerekli durumlarda, seranın dışından kuşaklar atılmalıdır.
Kar Yükü
Kar yağışı olmayan veya çok az olan yörelerde (Akdeniz ve Ege Bölgesi) ve sera çatı eğiminin fazla olduğu işletmelerde kar yükü, hesaba katılmaz. Ayrıca ısıtılan seralarda erime ve kışın rüzgar hızı yüksek olduğu yörelerde de karın savrulması nedeniyle kar yükü, yine hesaplanmaz. Fakat ülkemizde seracılık işletmelerinin zamanla kar yağışlı bölgelere kayma olasılığı nedeniyle, sera statik ve mukavemet hesaplarında kar yükünün göz önüne alınması gerekir.
Çatıya Asılarak Yetiştirilen Bitkilerin Ağırlıkları
Seralarda birim alanda daha fazla bitki bulundurmak için, serayı üçüncü boyutuyla kullanmak gerekir. Bu nedenle sera, çatı alt elemanlarına bağlı iplerle sarılarak; fasulye, hıyar, domates gibi bitkiler yetiştirilir. Bu bitkilerin meyveleri oluştukça yük de artmaktadır. Fakat bu yüklerin, dikme başları arasındaki çelik tellere bağlanması nedeniyle çatı elemanlarına verdiği yük hesaba katılmaz.
Sera Üzerinde Çalışan İşçilerin Ağırlığı
Seranın kurulması, bakımı ve onanmı sırasında işler, seranın çatısına çıkılmadan yapılabiliyorsa canlı yük dikkate alınmaz.
Depremin Dinamik Yükü
Deprem kuvvetinin yapılara yatay kuvvetler şeklinde etki yaptığı bilinmektedir. Depremin yapı kitlesi ve elemanlarına bu etkisi, yapı elemanlarının daha kalın olarak yapılmasına neden olursa da, serada çalışanların can güvenliğini etkileyici rol oynamadığı için sera elemanlarının hesaplanmasında kullanılmaz.
Lütfen yorum bırakın.