Hasat Zamanı
Tohumla, fideyle veya arpacık ile üretilen soğanlar belli büyüklüğü alıp (2-3 cm baş çapına ulaşmış), yaprakları sarmaya başladığı an üst kısmı kırılarak yatırılır. Böylece soğanın başını daha çok olgunlaşması ve soğan başındaki kofluğun kaldırılması sağlanır. 15–20 gün sonra soğanların tamamen dış yaprakları kurur.
Erken dönemde pazara ürün sunmak istendiğinde baş gelişmesinin tamamlanıp alt yapraklar sarardığında hasat yapılır.
Hasat zamanı:
Yapılışı
Baş Soğan Üretimi için Hasat Yapılması
Soğanın sökümü elle ve çapa kullanılarak yapılır. Geniş alanlardaki yetiştiriciliklerde özel hasat makineleri geliştirilmiştir. Soğanlar sökülüp çıkartılır. Toprak yüzünde 5-10 gün güneşte kurutulur. Fazla su uçurulur.
Makineli hasat:
Bu anda havanın yağışsız olması şarttır. Ayrıca çok sıcak olmaması da gerekir. Bu durumda sökülen soğanların üzerine sap saman serilmelidir. Kurumanın varlığı, dokunulunca baş ile kuru sapın birbirinden kolayca ayrılması ile anlaşılır.
Soğan hevengi ve Dış kabukların ayıklanması:
Hasat edilen soğanlar toplanır. Üst kuru saplar koparılarak atılır. Bazen saplar örülerek hevenk yapılır. Saklama hevenk şeklindedir. Sapları koparılan soğanlar çuvallara doldurulur. Bu soğanlar yıl boyunca tüketim için depolarda saklanır. Dönümden 750-3000 kg ürün alınır.
Hasat sonrası işlemler:
Tohum Üretimi için Hasat Yapılması
Tohumlar olgunlaştığında kapsüller gümüş renginde, tohumlar siyah renkli olur. Hasat zamanının belirlenmesinde iklim koşulları ve önceki yıllarda edilen tecrübeler dikkate alınır.
Geleneksel olarak çiçek tablalarındaki tohumların %5’inde olgunlaşma meydana geldiğinde hasat çiçek saplarının 10-20 cm’lik kısmı ele kırılarak veya bir bıçakla kesilerek yapılır. Hasat sırasında kesilen veya kırılan tohumluk tablalar, tohum kaybı olmaması için saplarından elle tutulur.
Tohum hasadı mekanik olarak makinelerle da yerden 15 cm yükseklikten yapılabilmektedir. Makine ile hasat için en uygun zaman tohumluk bitkilerinin %30’u olgunlaştığı zamandır.
Tohumların dökülmesi için kurutma işlemi çadır veya plastik örtüler üzerinde yapılabilir. Kesilen tohum sapları bu örtüler üzerinde koruyuncaya kadar bekletilir. Ancak 200 cm yüksekliğinde bir yığında 5-6 gün sonra ısınma meydana gelir.
Kurutmadan sonra tohum ayırma, harman makineleri veya kombine makineler ile yapılabilir. Ancak soğan tohumları çok kolay zarar gördüğünden çok dikkatli olunması gerekmektedir.
Soğanın küçük sap ve çiçek tablası parçalarının tohum içinde kalmaması için tohumlar tohum temizleme makineleri ile temizlenir. Bu işlem sırasında zayıf tohumlar da ayrılır. Daha sonra tohumlar paketleme ve depolama metoduna bağlı olarak değişmekle birlikte %12 nem düzeyine kadar kurutulur.
Soğanda ortalama tohum verimi, yabancı tozlanan çeşitlerde ve ideal koşularda hektara 200 kg dır. Ancak bazı alanlarda 500-1000 kg arasında değişir. F1 hibrit çeşitlerinde ise tohum verimi hektara 50-100 kg dolayındadır.
1000 dane ağırlığı ise 3,6 g’ dır.
Hibrit Tohum Üretimi
Hibrit tohum üretiminde dişi ve erkek bitki sırası oranı genellikle 1:4 veya 1:8’ dir. Bu oran mekanizasyon durumuna ve baba hattın polen miktarına bağlı olarak değişebilir. Bazı durumlarda iki hattın çiçeklenme zamanını aynı zamana rastlatmak zor olabilir. Bunun için her iki hat farklı depolama koşullarında muhafaza edilir. Kısır olan ana hat içinde bulunan erkek kısır bitkiler, kontrol edilerek araziden uzaklaştırılır.
Baba hat bitkileri üzerinde meydana gelen tohumlar ya ana hattın tohumları hasat edilmeden önce hasat edilir ya da tohumun değerine göre sökülüp atılır. Ana ve baba sıraların karışmaması için ana ve baba sıralar ekim veya dikim sırasında mutlaka etiketlenmelidir.
Soğan Tohumu Üretiminde Büyümeyi Düzenleyici Maddelerin Kullanımı
Değişik araştırıcılar tarafından yapılan çalışmalarda, büyümeyi düzenleyici maddelerin bulunduğu çözeltilerde tohumluk başlarının ıslatılmasının tohum verimini artırdığı belirlenmiştir.
Bir başka araştırma sonucuna göre bitkilerin % 75’inde çiçek sapı görüldüğünde 480 ppm Ethephon uygulaması ile çiçek sapı uzunluğu kısaltılmıştır. Bu durum özellikle makineli hasat için önemlidir. Tohumların çimlenmesi etkilenmeksizin tohum verimi artırılmıştır.
Bitkilerin ilk çiçek sapları görüldüğünde ana bitkilere GA3 (Gibberellik asit) uygulanmasının etkisinin belirlenmesinin amaçlandığı başka bir araştırmada ise 50ppm GA3 uygulaması çiçek sapı çıkış süresi %30 oranında kısaltılarak tohum sapının yüksekliğinde üniformluk (eşitlik) sağlanmıştır.
Bir diğer araştırmada ise GA3 ile muamele edilen bitkilerde çiçek tablaları daha büyük olmuştur. Tohum veriminde ise %30 dolayında bir artış meydana gelmiştir. Ayrıca tohumların çimlenmesi de bu uygulanmadan etkilenmiştir.
Hasat Sonrası İşlemler
Soğanlar adi depolarda ya da soğuk hava depolarında muhafaza edilir. Depolama kalitesi, soğanın çeşidi ile yetişme koşullarına bağlıdır. Soğanlar tarlada, açık barakalarda, depolama öncesinde ya da depoda suni araçlarla yeterince kurutulmalıdır. En uygun kurutma metodu depolardaki havalandırma sistemleridir. Soğanların boyunları sıkılaştığı zaman dış kabuk kolayca soyulabilecek duruma gelene kadar kurutma işlemine devam edilmelidir.
Soğanlar yeterince kurutulmazsa bozulur. Soğanlar tarlada filiz gelişimini azaltan maleik hidrazit uygulamaları yapılmadıkça mart ayı başından itibaren depolanmamalıdır. İlkbaharda pazarlanan soğanlar için çoğunlukla soğutmalı depolar kullanılır. Kurutmadan hemen sonra soğanlar soğuk hava depolarına yerleştirilir. Soğanlar depolarda uygun koşullar oluşturularak iyice kurutulduktan sonra 0C ve %65-70 nispi nemde muhafaza edildiklerinde dormansi durumunda kalacak ve bozulmalardan ari olarak tutulabilecektir. Filiz gelişimi, çok yüksek depo sıcaklıklarının; kötü kurutulmuş ya da olgun olmayan soğanların kök gelişimi de çok yüksek nispi nem oranının bir göstergesidir.
Başarılı bir depolama için %65-70 civarında düşük nispi nem önerilebilir. Bununla birlikte %85’e kadar olan yüksek nispi nem ve iyi bir hava sirkülasyonu da başarılı depo sonuçları vermektedir. Diğer sebzelerde depolamada en iyi sonucu veren daha yüksek nispi nem oranı, soğanlarda kök ve çürüklük gelişimine sebep olmaktadır. Soğanlar, 25 kg’ lık çuvallarda paletler ile 500 kg civarında olan sandıklarda ya da yığın halinde depolanır. Soğanlar koku çekmeye meyilli diğer ürünler ile birlikte depolanmamalıdır. Ilık havalarda depodan çıkarılan soğanlar, nemin üzerlerinde yoğunlaşmasından ötürü tatlanmaya meyillidir; bu durum bozulmayı kolaylaştırır. Sıcaklığın kademeli olarak artırılması tatlanmayı giderebilir.
Soğan 5 C° sıcaklık ve %10 CO2: %3 O2 ile %5 CO2: %3 O2’den oluşan kontrollü atmosfer koşularında 34 hafta süreyle dahi depolandığında içsel bozulma artmaksızın, kök ve sürgün gelişimi engellenmiştir. Kontrollü atmosfer depolarında düşük O2(%1’in altı) ve yüksek CO2(%1’in üstü) konsantrasyonlarından kaçınılmalıdır.
Lütfen yorum bırakın.