Çim Ekim Dikimi | Çim Alanı Tesisi | Peyzaj

Peyzajda Çim Ekim Dikimi

Çim tesisinde, yapılması gereken ilk işlem çimin türünü belirlemektir; bu amaçla yararlanılabilecek cins, tür ve çeşitlerin özellikleri, avantajları ve dezavantajları yakından bilmek gerekir.

Yeşil alan buğdaygillerinin adapte oldukları önemli iklim koşulları:

Çim alanı oluşturulurken kullanacağımız çim bitkilerinin özellikleri yanında uygulamalarda kullanacağımız karışımların da iyi bilinmesi gerekir. Çim tesisinde özel karışımlar kullanarak estetik bir görünüm sağlamanın yanında karışımlardaki çim bitkileri uygulanacak bölgeye göre seçileceğinden; hastalık-zararlı, kuraklık ve soğuğa dayanıklılık gibi problemler en aza indirilir.

Çim tohumunda karışımlar belirlenirken; uygulama yapacağımız alana, alanın drenajına, iklimine göre seçim yapmalıyız. Burada dikkat edeceğimiz konu karışıma koyacağımız çim türleri birbirleri ile rekabet etmemeli, kök sistemi farklı derinliklere inebilmeli, renklerinde bir uyum olmalıdır. Karışıma girecek çim türlerinin, değişik hastalık ve zararlılara dayanıklılık açısından farklı performansı olan çeşitleri dikkate alınmalıdır.

Park ve bahçeler için karışım önerileri:

Çim alanların yapımında toprak yüzeyinin çim bitkileri ile kaplanmasına “çimleme” denilir. Çimleme işlemi; bölgesel ekolojik koşullara, zamana ve ekonomik olanaklara bağlı olarak, tohumla, çim bitkisinin vegetatif parçalarıyla ve hazır çim kalıplarıyla yapılabilir. Kısacası, çim alanlar oluşturulurken iki üretim yönteminden faydalanılır. Bu yöntemler generatif üretim yöntemi ve vegetatif üretim yöntemidir.

Çim Ekim ve Dikiminde Generatif

Çim alanların oluşturulmasında en çok generatif üretim yöntemi kullanılır. Tohum ekimi oldukça basit bir iş olmasına karşın iyi bakım şarttır. Ayrıca tohumun özellikleri bilinmelidir. Kullandığımız tohumun;

• Kalıtsal ve fiziksel saflık derecesi bilinmelidir; çünkü çim tohumu içinde bulunabilecek yabancı ot tohumlarının, çim tohumundan daha fazla çimlenme gücüne sahip olması çim oluşumunu olumsuz yönde etkiler.
• Çimlenme gücü ve hızı bilinmelidir.
• Bin tane ağırlığı bilinmelidir. Tohumun büyüklüğü arttıkça tohum ağırlaşır ve tohum daha iyi çimlenir.

Çim alanlarının tesis edilmesinde gerekli olan toprak hazırlığı işlemleri çimlenme öncesinde tamamlanmış olmalıdır.

Sıcak iklim çimlerinde ekim zamanı ilkbahar ve geç yaz aylarıdır. Serin iklim çimlerinde yazlık ekimler, ağustos ayı ile eylül ayı ortaları arasında iyi sonuçlar verir. Serin iklim çimleri yaz sıcaklıklarının azaldığı su ve yabancı ot sorununun olmadığı devreler ekim için uygundur. İlkbahar ekimlerinde çimlerle yabancı otlar arasında rekabet olabilir. Genç bitkilere mantari hastalıklar gelebilir; bu nedenle ilkbahar ekimlerinde daha fazla tohum kullanmak gerekebilir. Ekim, toprak yüzeyi hafif kuru ama toprak nemli olduğunda yapılmalıdır. Ekim elle yapıldığında, tohumu homojen atabilmek için ekim yapan kişi geriye doğru giderek atmalıdır. Ekim işlemi rüzgârsız havada yapılmalıdır. Tohum atımından sonra tohumların üzerine kapak atılmalı ve kapak kalınlığı 3 – 4 mm’yi geçmemelidir. Daha sonra hafifçe silindir geçirilmelidir. Alan çok büyükse tohum atımından sonra sadece silindir geçmek yeterlidir. Kapak atılmayabilir.

Topraktaki uygun nem koşullarına, hava ve toprak sıcaklığına göre toprağa ekilen çim
tohumunda aşağıda belirtilen fizyolojik olaylar başlar:

• Tohumlar toprak nemini absorbe ederek şişmeye başlar.
• Gelişmeyi etkileyici maddeler ( enzimler ) faaliyete geçer.
• Nişasta taneleri ayrışmaya başlar.
• İlk kökçük ve kotiledon gelişimi başlar.

İnce taneli tohumlar 20 – 25 gr/ m2 , kaba taneli tohumlar ise 40 – 45 gr/ m2 ye olarak ekilmelidir. Daha az miktarda tohum kullanılması, çim halı dokusunun daha geç sürede oluşmasına ve daha fazla miktarda tohum kullanılması ise, bazı hastalıklara neden olabilir. Bu yüzden tohum atacağımız da m2 ye atılacak tohum miktarı ve oranlarını hesaplarken; mevsime, alanın ışık alma durumuna, amacımıza, tohumun çimlenme kabiliyetine ve bakım olanaklarına bakarak miktarı belirlemeliyiz.

Çim alan tesisi sırasında son yıllarda özellikle yol çalışmalarında püskürtme ile ekim yöntemi yani hydroseeding yöntemi kullanılmaktadır. Bu yöntem kaliteli çim yapılmasından çok bir yerin çabuk bir şekilde yeşillendirme işleri için uygundur. Yol, baraj gibi eğimi fazla, büyük alan kaplayan, erozyona açık ve özellikle üzerinde çalışılması ve ulaşılması güç olan yerlerde kullanılır.

Geniş alanlarda hydroseeding uygulaması:

Hydroseeding; işlenmiş ağaç lifi veya selüloz, çim tohumu, besin maddeleri, insektisit, fungusit ve su, özel bir makine içinde karıştırılarak bulamaç haline geldikten sonra basınçlı olarak toprak yüzeyine püskürtülerek kaplanması ile yapılan çim ekimidir.

Hydroseeding yöntemi, çim ekimi için geliştirilmiş tüm dünyada yaygın olarak kullanılan çağdaş bir yöntemdir. Yöntem ekimi yapılacak alana tohumun su ile karıştırılarak püskürtülmesi prensibi ile gelişmiştir. Su ile püskürtme yönteminin sağladığı kolaylık sayesinde alana çim ekimi ile aynı zamanda, uzun sürede eriyen mikro besin maddeleri içeren organik gübre, tohum ve diğer bileşenleri erozyondan korumak için organik bir yapıştırıcıyı, su tutucu olarak bitkisel elyaf olan torf veya selülozu beraber uygulayarak mükemmel bir hale getirmiştir. Yöntem, bu özelliklerinden dolayı el ile ekim olanağı olmayan yüksek eğimli alanlarda da kolaylıkla ekim yapabilme imkânı sunmaktadır.

Eğimli ve düz alanlarda hydroseeding uygulaması:

Hydroseeding yöntemi ile çim ekiminde kullanılan malzemeler:

• Tohum: Tohum kullanımında hiçbir engel olmadığı için amaca yönelik, istenilen her çeşit tohum kullanılabilmektedir. Tohum, büyüklüğüne ve istenilen görüntüye göre 30 – 70 kg / da arasında kullanılmaktadır.
• Uzun ömürlü organik gübre: Organik granüle yapıdaki bu gübreler yavaş çözünmesi dolayısı ile uzun zamanla yıkanmadan toprakta kalmakta ve bitkiye besin temin etmesinin yanında toprakta mikroorganizmaların gelişimini sağlamaktadır. Kullanılacak miktar mevcut toprak ve eğim şartlarına göre 50 – 200 kg / da arasında değişmektedir.
• Biyolojik destekleyiciler: Bitkisel toprak tanımı tarımsal olarak kullanılan verimli arazilerin 0 – 20 cm üst kısmını tarif eder. Bu alanlarda 20 cm kesitin altı genellikle bitkisel toprak tarifine girmez. Bunun nedeni biyolojik olarak yeterli olmamasıdır. Bitkisel olmayan bir toprağı biyolojik olarak destelemek toprağın özelliklerini değiştirecektir. Bu destekleyiciler sıvı form da enerji yüklü maddeler olup toprak ve eğim şartlarına göre 20 -160 kg / da arasında kullanır.
• Yapıştırıcılar: Organik ve zaman içerisinde parçalanan bu madde, konsantre sıvı formda olup kullanılan tüm malzemenin su ve rüzgar erozyonu tarafından taşınmasına engel olmaktadır. Uygulamada kullanılan yapıştırıcı, hava ve su geçirimini engellemeden kullanılan diğer malzemelerle birlikte toprağın üst 2 – 3 cm kısmını stabilize eder. Toprağın fiziki durumuna ve eğimine göre 5 – 50 litre /da olarak kullanılmaktadır.
• Bitkisel elyaf: Tohumu koruması ve su tutma kapasitesini artırması amacı ile dolgu maddesi olarak, iklim şartlarına ve eğime göre 600 – 2400 litre /da arasında kullanılır.

Klasik çim ekimi için uygulanan işlemlerde bitkisel toprağın olmaması halinde; bitkisel toprağın temini, nakli ve serimi gerekmektedir. Toprak işlenir (tesviye, belleme, tırmıklama vs.) elle tohum ekimi yapılır. Oysa hydroseeding yöntemi ile çim ekiminde; mevcut toprağın işlenmesi (tesviye,belleme,tırmıklama vs.) gerekir ve ardından hydroseeding uygulaması yapılır.

Hydroseeding yönteminin avantajları: Bu yöntemle, elle ekim yapılması mümkün olmayan eğimi % 20’den daha dik olan yerlerde kolaylıkla ekim yapılabilmektedir. Bitkisel toprak ve ahır gübresi ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Bu işlem, ekim işlemlerinin çok hızlı yapılabilmesini (20.000 m 2/ gün) ve tohumun alana homojen olarak dağılmasını sağlamaktadır. Bu uygulama sırasında tamamen organik ve uzun ömürlü gübrelerin kullanılması sayesinde en az iki yıl bitki besinine ihtiyaç duyulmamaktadır. Ayrıca organik olan toprak mikroorganizmalarını destekleyici maddelerin kullanılması sayesinde mevcut toprak, çok kısa sürede bitkisel özelliğini kazanmaktadır. Kullanılan malzemelerin tamamının steril olması, hastalık ve zararlı böcek bulaştırma olasılığını ortadan kaldırmaktadır. Yapılan uygulamada organik yapıştırıcı olmasından dolayı yöntem uygulandığı anda erozyonda önlenmiş olunur.

Çim Ekim ve Dikiminde Vegetatif

Bol stolon veren, toprağı kısa sürede örten ve tohumla üretimi pek mümkün olmayan türleri vegetatif yollarla üretmemiz gerekir. Bu üretim şekli daha çok sıcak iklim çim bitkilerinde kullanılmaktadır. Bu tür çim bitkilerine örnek olarak; Agrostis stolonifera ( Çim güzeli, sülüklü tavus otu ), Cynodon transvalensis ( Uganda çimi ), Cynodon dactylon ( Bermuda çimi), Zoysia japonica ( Japon çim otu ) verilebilir.

Özellikle subtropik iklim kuşağında bu yöntemle iki ay gibi kısa bir zamanda yeşil alanlar oluşturulabilir. Vegetatif üretim yöntemi ülkemizde daha çok Akdeniz Bölgesi’nde uygulanmaktadır. Uygulamalar nisan ayında başlar ve ekim ayının sonuna kadar devam eder.

Vegetatif yolla üretiminde çim parçaları (çelikler) kadar, çim stolonları da kullanılır. Stolonlar, vegetatif üretim için çeliklere oranla daha uygun ve daha hızlı bir yayılma sağlar. Vegetatif parçalarla çim alan tesisi için dikim yatağı hazırlanması, tohum ekimindeki gibidir. Burada toprak aynı şekilde hazırlanarak tohum ekimi yerine stolon parçaları dikilir ve üzeri kapak ile kapatılır. Kapama işleminde artıkların tam olarak kapanmaması gerekir; aksi halde çürüme olur. Ayrıca havalandırma periyodik aralıklarla yapılmalıdır.

Stolonları ile üreyen çimlerin biçim aralıkları ile 1 m2 lik yerden çıkan materyal 10 m2 lik yeri çimleyebilir (m2 ye 800 gr biçim artığı konulabilir. ). Biçim artıklarının 3 -4 mm’ lik küçük parçalara ayrılması gerekir. Buradan elde edilen üretim materyalleri aşağıdaki gibi işlemlerden geçirilmelidir.

Sıra veya ocak dikimi: Anaç tarlasından temin edilen çeliklerin 8 – 10 cm derinlikte ve 15 – 50 cm aralıklarla açılmış çizilere sıralar şeklinde dikilmesi işleminden oluşur. Sıralar arasında bırakılacak mesafe azaldıkça alan daha kısa sürede çimle kaplanır. Dikim işlemi çeliklerin yarısı toprak içinde, yarısı dışarıda kalacak şekilde gerçekleştirilir ve çizinin sağı ve solundaki topraklar ortaya çekilerek yüzey bozukluğu giderilir. Sürgün ve kök oluşumu açısından avantajlı görülürse çeliklerin düşey konumda olması da sağlanabilir. Çizilerin açılması için küçük alanlarda çapa ve çepinler; geniş alanlarda ise traktör ve çizi tırmıkları kullanılır. Eğer çelik materyalimiz az ise 25 x 25 cm aralıklı ocaklara dikim yapılabilir.

Çim parçalarıyla dikim: Burada çimin 5 – 10 m çapında kısmı ya da 15 – 20 cm2 lik köklü parçalar halinde sökülerek açılan ocaklara dikimidir. Büyük alanlarda çim parçalarının makinelerle yapılan dikim işlemi, küçük alanlarda elle yapılmaktadır. Dikimden sonra toprak bastırılarak ve sulanarak, çim materyalinin toprakla daha iyi temas etmesi ve köklerini geliştirip toprağa sıkıca tutunması sağlanmalıdır.

Çim bitkisinin vegetatif yöntemle dikim teknikleri:

Değişik dikim yöntemlerinde kullanılabilecek bitkisel materyal miktarı ve dikim zamanları:

Çim Ekim ve Dikiminde Rulo Çim Uygulaması

Üretim çiftliklerinde özel bakıma tabi tutularak tohumdan üretilen yüksek kalitede çimin kalıplanarak, çimlendirilmek istenen alana montajın yapıldığı vegetatif bir üretim metodudur.

Rulo çim:

Rulo çim, sağlam bir kök bölgesi oluşturan dayanıklı çim tohumlarının, ekildiği alanda yeterli gelişmeyi gösterdikten sonra toprak altından kesilerek kaldırılması ve başka bir alana taşınması amacıyla yapılmaktadır. Bu yöntemle çok kısa sürede çok büyük alanlar yeşillendirilebilir.

Özellikle sıcak yaz aylarında, ekme çimin riskli olduğu zamanlarda hazır çim uygulaması oldukça yaygındır. Rulo çim yaz aylarının yanında, kısa zamanda yeşil alan tesis edileceğinde iyi bir alternatif yöntemdir.

Rulo çim üretim çiftliklerinde; toprak analizi sonucuna göre çim için gerekli gübreler, hazırlanan tohum yataklarına verildikten sonra uygun tohum karışımları atılarak işe başlanır. Değişik dokulardaki bu çim parsellerinden kalıplama makineleri ile standart ölçülerde hasat edilerek rulo veya plaka halinde getirilen hazır çimlerin, daha önceden hazırlanan rulo çim yataklarına serilmesiyle yapılan vegetatif çimlendirme yöntemine rulo çim ile çimlendirme denir.

Rulo çimin yetiştirildiği yerden alınarak uygulama yapılacak yere taşınması:

Hazır kalıp çim, kısa süreli uygulama olanağı ile zamandan kazandırır. Güçlü kök yapısı ve yoğun dokusu ile tutmama riski hiç yoktur, bakımı da çok kolaydır. Olgunlaşmış çim, özel bir makine ile ince bir kalıp olarak kesilir ve rulo yapılarak istenilen toprak zemin üzerine halı serilir gibi döşenir. Böylece çimin yeni yerinde olgunlaşması için aylar geçmesi gerekmez. Sıkı dokusu, yüzeyi tamamen örter.

Canlı ve güçlü kökler, birkaç gün gibi çok kısa bir sürede yeni toprağı ile bütünleşir, uygulandığı yüzey ile mükemmel uyum sağlar; erozyonu önler; toz, çamur sorununu ortadan kaldırır. Gürültüyü, sesi, ısıyı emer. Karbondioksiti kullanarak havadaki oksijeni artırır. Çevrenin görüntüsünü değiştirerek bulunduğu ortama estetik, kalite ve yatırım değeri katar. Kısaca hazır kalıp çimin özellikleri ve kullanımda sağladığı kolaylıkları sıralayacak olursak:

• Tümüyle doğal ve canlıdır.
• Üniform yapıda ve yeşil (çeşide özgü ) renktedir.
• Keçeleşme oranı düşüktür.
• Değişik kullanım amaçlarına uygun alanlara uygulanabilen çeşitler mevcuttur.
• Hazır kalıp çim yılın her ayında döşeme olanağına sahiptir.
• Uygun bakım (biçme, silindirleme, gübreleme, havalandırma, ilaçlama vb.) yapıldığında döşeme çimler çok uzun yıllar hizmet verme özelliğindedir.

Rulo çim üretimi sırasında sağlam kök sistemi olan ve kökleri fazla derine gitmeyen çeşitler kullanılır. Burada ekim yapılırken ekim ortamı olarak torf, gübre ve kum karışımından faydalanılır. Yeterli ve sağlam kök gelişimini sağlamış, iyi çimlenen ve ilk biçimi yapılmış rulo çimler kullanılmalıdır. Biçim işleminden 1,5 ay sonra uygulama alanına götürülerek rulo çimler yerine monte edilebilir. Burada zararın en az olması için rulo kaldırma işleminin sıcak ve donlu havalarda, çok kurak ve çok yağışlı mevsimlerde yapılmaması gerekir. Kaldırma işleminde makineler kullanılmalıdır. Çim kalıbının hasadı; güçlü bir kuvvet kaynağı içeren ve bu amaçla geliştirilmiş makinelerle yapılmaktadır.

Kalıplar halinde sökümler yapılmalıdır. Kalıplar 30 cm ve bunun katları olacak şekilde 30 x 30, 30 x 60, 30 x 90 cm boyutlarında olabilir. Hasat sırasında çim kalıbı yeterince nem içermelidir. Bu sayede taşındığı yerde çabuk köklenebilmektedir. Ancak aşırı sulamada zararlıdır; çünkü hem taşımada problem olur hem de kızışmaya neden olabilir. Topraktan kesilecek çim bitkisine ait çim kalıbının kalınlığı da toprağın yapısına, tipine ve çim bitkisinin stolon – rizom dokusunun güçlülüğüne bağlıdır. Güçlü bir dokuya sahipse kalıp ince kesilmelidir.

Çim kalıpları hemen kullanılmayacaksa veya bir yerden bir yere taşınacaksa 10 – 60 saat bekletilebilir. Daha fazla bekletmelerde kızışma olmaktadır. Bu da bitkilerin ölmesine neden olmaktadır. Sıcaklık yükselmesinin serin iklim çim bitkilerinde 45 C°’de öldürücü olabilirken, sıcak iklim çimleri daha yüksek sıcaklıklara dayanabilmekte ise de hastalık problemleri çıkar.

Değişik çim bitkilerinde çim kalıbı kesme derinlikleri:

Çim kalıplarının en iyi döşeme zamanı serin iklim çimleri için şubat, sıcak iklim çimleri için nisan – mayıs aylarıdır. Yazın kurak ve sıcak havalarda serin iklim çimleri kalıpları döşenmemelidir.

Rulo çimin uygulanması:

Çim kalıplarının, yeşillendirecek alana yerleştirilmesi sırasında özenli olmak gerekir. Burada ilk iş; toprak, ekim yapılacak gibi hazırlanmalıdır. Toprak nemi ayarlanmalıdır. İkinci iş ise, çim kalıplarını alana yerleştirirken toprağa ve birbirlerine çok iyi değmesi sağlanmalıdır. Kalıpların birbirlerine değdikleri kısımda oluşabilecek boşluklar kumlu toprak harcı ile doldurulmalıdır. Çim kalıpları toprak yüzeyine yerleştirildikten sonra silindir ile üzerinden geçilmelidir. Silindirleme çim yüzey ıslak olduğu zaman yapılmamalıdır. Çim kalıbının içerdiği toprak yapısının, oluşturacak yeşil alanın toprak yapısıyla uyum göstermesi ve özellikle benzer yapıdaki topraklardan oluşması gerekir. Bu iki toprak yapısı birbiriyle uyuşmadığında, silindirleme sonrası çim kalıplarında kurumalar gözlenmektedir.

Rulo çimin uygulama yapılacak yere montajı:

Çim kalıplarıyla oluşturulan yeşil alanların bakım işlemleri, tohum ekiminden sonraki işlemlerle aynıdır. Toprak 10 – 20 cm derinliğine kadar ıslanacak şekilde sulanmalı ve hep aynı yükseklikte biçimi yapılmalıdır. İlk gübreleme kök gelişimine yönelik yapılmalıdır.

Rulo çimin uygulama yapılacak yere montajı:

Çimin montajından sonraki bakımı da çok önemlidir. Bakımda ilk şart, doğru zamanda çimin biçimidir. Çimin boyu 4 cm olmalıdır. Biçim sırasında keskin bıçakları olan çim biçim makinesi kullanılmalıdır. Sonbahar ve ilkbaharda sık biçim gerektirir. Bu biçim, bu zamanda 3 -4 günde bir yapılabilir; ancak kış aylarında bu süre uzatılmalıdır.

Çim tesis edilen yerler, özellikle bizim ülkemiz gibi sıcak olan yerlerde, nisan – eylül ayları arasında toprağın nemli tutulması sağlanmalıdır. Toprağın 2 – 3 cm altı nemli olmalıdır. Bu bakımdan sıcak zamanlarda çim her gün sulanmalıdır. Ancak kış aylarında sulamaya gerek yoktur.

Çimde diğer bir bakım işlemi ise gübrelemedir. Çim için gübreleme programı uygulamaya kalktığımızda yaz öncesi ve kış öncesi uygulama yapmak gerekir. Bu bakımdan genellikle eylül, ekim, kasım, mart, nisan ve mayıs aylarında metre kareye 55 gr olacak şekilde kompoze gübre uygulanmalıdır.

---