Trabzon Hurması ve Sulama
Trabzon hurması ağaçlarının iyi gelişebilmeleri ve yeterli ürün verebilmeleri için topraktan yeterli miktarda su almaları gerekir. Sürgün gelişmesinin ve meyve büyümesinin olduğu ilkbahar ve yaz aylarında yeterli ve düzenli sulamanın yapılmasına dikkat edilmelidir. Bu devrelerde sulama yetersiz olursa meyve dökümleri olabilmektedir. Ayrıca meyve gelişimi de durmaktadır.
Düzensiz sulama ile de meyvelerde çatlamalar olmaktadır. Ayrıca meyve olumuna yakın sulamalar, meyvelerin çatlamasına neden olmaktadır. Bu sebeple meyvelerde kabuk rengi yeşilden sarıya dönüştüğü devreden sonra sulama yapılmamalıdır.
Trabzon hurmasında yağmurlama sulama şekli:
Sonbahar ve kış aylarının kurak geçtiği dönemlerde de sulama yapılmalı ancak sulama aralıkları daha uzun tutulmalıdır.
Sulama suyu miktarı ve sıklığı iklim, toprak ve sulama sistemlerine göre değişiklik gösterir. Karık usulü sulama yapılabilir. Bu sulama sisteminde genç bahçelerde ağaçların iki yanından geçirilen karıklar, gelişmiş ağaçların bulunduğu bahçelerde ise ağaçların iki yanından geçirilen ikişer karık ile sulama yapılmalıdır. Alttan yağmurlama da uygun bir sistemdir.
Sulama zamanını ve miktarını ayarlamak için tansiyometre kullanılmalıdır.
Trabzon hurmasında damlama sulama şekli:
Trabzon Hurması ve İlaçlama
Trabzon hurması bitkilerinin dünya çapında çok sayıda kontrol edilebilir hastalık ve zararlıları vardır. Ayrıca bitki üzerinde farklı derecelerde etkili olan virüs hastalıkları bulunmaktadır.
Özel bir araştırma yapılmamakla beraber, bazı genel hastalık ve zararlıların Trabzon hurmalarında da etkili olduğu bilinmektedir.
Bunlardan kök kanseri, antraknoz ve açı çürüklük en yaygın olanlarıdır. Ayrıca yaprak leke hastalığı ve yaprak saplarında genç dallarda yanıklık yapan hastalık Trabzon hurmalarında görülebilmektedir.
Akdeniz Bölgesi’nde Trabzon hurmalarında görülen en yaygın zararlılar Akdeniz meyve sineği ve turunçgil unlu bitidir. Ayrıca bazo koşniller ve tripsler Trabzon hurmalarına zarar vermektedir.
Bakım işlerini titiz bir şekilde eksiksiz yerine getirmek, sağlıklı bitki yetiştirmek, gerekli kültürel tedbirleri almak hastalık ve zararlıların bulaşmasını ve etkinliğini önemli ölçüde azaltacaktır. Bu yüzden, güç ve pahalı işlemler olan zirai mücadele son çare olarak görülmelidir.
Trabzon Hurmasında Görülen Hastalıklar
Antraknoz (Gloesporium kaki, colletotrichum gloeosporioides): Mantar sürgün ve meyvede etkilidir. Fuyu ve ızu çok hassas, atago dayanıklıdır. Etkilenen meyve erken olgunlaşıp dökülür.
Gri küf (Botrytis cinerae): Mantar genç yaprakta leke oluşturacak şekilde etkilidir.
Bakteriyel yanıklık (Pseudomonas syringae): Bakteri yaprak üzerinde nokta şeklinde leke oluşturur. Yaprağın altında ve sapında kararma görülür. İlerleyen dönemde sürgün yanmış gibi kararır. Soğuk ve nemli hava, hastalığın ilerlemesi için uygun şartları sağlar.
Kök kanseri (Agrobacterium tumefaciens)
Trabzon Hurmasında Görülen Zararlılar
Akdeniz meyve sineği (Ceratitis capitata): Kışı toprakta pupa döneminde geçirir. İlkbahar sonu ya da yaz başında ergin olarak çıkar. Yumurtasını meyve içerisine bırakır. Larvalar meyvede beslenerek gelişimini tamamlar. Toprak altında pupa olur. Yumurtanın bırakıldığı yerde meyvede yumuşama ve çöküntü olur. Sonra burada kahverengi leke oluşur. Lekenin etrafı açık renk alır.
Trabzon hurması üzerinde görülen Akdeniz meyve sineği:
Trabzon hurması meyve güvesi (Stathmopoda masinissa): Larvası göz, sürgün, meyvede zara yapar. Yumurtalarını yaz başında meyvenin sap ve kaliksi üzerine bırakır. Larvalar meyve içerisine girer. Meyvenin erken olgunlaşmasına ve dökülmesine neden olur.
Trabzon hurmalarında ayrıca Turunçgil unlu biti (Pseudococcus citri), Koşnil (Coccus hesperidum) ve Trips (Heliothrips haemorroidalis) zararlarına da rastlanmaktadır.
Trabzon hurması meyve güvesi larvası:
Trabzon Hurması ve Gübreleme
Trabzon hurmalarına verilecek gübre miktarı yaprak ve toprak analiz sonuçlarına göre tespit edilmelidir.
İyi yanmış çiftlik gübresi 3 yılda bir dekara 3-4 ton hesabı ile sonbaharda verilmeli ve sürümle toprağa karıştırılmalıdır.
Trabzon hurmalarının azota ihtiyacı fazladır. Analiz sonuçlarına göre verilmesi gereken azot miktarının üçte biri erken ilkbaharda, kalan kısmı nisan-mayıs ve haziran aylarında olmak üzere verilebilir. Aşırı miktarda verilen azotlu gübre çiçek ve meyve dökümlerine sebep olur.
Azotlu gübre, ağacın taç iz düşümüne açılan çukurlara verildikten sonra toprak çapalanarak gübrenin toprağa gömülmesi sağlanmalı ve hemen sulama yapılmalıdır.
Fosforlu gübreler kasım-aralık aylarında verilebilir. Bu gübrenin çiçeklenme, meyve tutumu ve kök gelişimi üzerine etkisi vardır.
Potasyumlu gübrelerin meyve kalitesine etkisi vardır. Aşırı potasyum noksanlığı görülen ağaçların yaprak uçları ve kenarları sararıp kurur. Aşırı meyve dökümleri görülür.
Potaslı ve fosforlu gübreler birlikte kasım-aralık aylarında uygulanır. Bu gübreler ağacın taç iz düşümüne açılan çukurlara verilerek üzerleri toprakla kapatılır veya taç iz düşümünde açılan 5-6 çukura verilip üzeri kapatılarak uygulama yapılır.
Magnezyum noksanlığı, organik maddece fakir olan topraklarda sık görülür. Fazla miktarda potasyum olan topraklarda da magnezyum alımı azalır ve noksanlık ortaya çıkar.
Magnezyum noksanlığının belirtileri, ağacın meyveyle fazla yüklü olduğu yaz aylarında görülür. Noksanlık belirtileri, meyveli dallardaki alt yaprakların damar aralarının sararması şeklinde olur. İleri safhada sararan kısımlar kararır ve yapraklar vaktinden önce dökülür.
Mangan noksanlığı, toprağın mangan muhtevası az veya toprak fazla kireçli ise ortaya çıkar. Noksanlık belirtileri, mayıs ayı başında yeni sürgünlerin alt yapraklarında siyah noktalar şeklinde görülür. İleri durumda sürgünün üst yapraklarında da görülür. Mangan noksanlığı yaprak ve meyve dökümlerine sebep olur. Mangan noksanlığında, meyve tutumundan hemen sonra yaprak gübresi tavsiye edilir.
Demir noksanlığının belirtileri genç yaprakların damar aralarının sararması şeklinde olur. Yaprak damarları yeşil olarak kalır. Çok kireçli topraklarda demir noksanlığı görülür. pH’ sı çok yüksek olan topraklarda dekara 40-50 kg toz kükürt uygulanarak toprağın pH’ sı bir ölçüde düşürülebilir. Ayrıca demir sülfat veya diğer demirli preparatlar kullanılabilir. Yaprak gübreleri sabah erken saatlerde veya akşamüzeri uygulanmalıdır.
Trabzon hurması bahçesinde doğru gübreleme yapabilmek için öncelikle yaprak analizi yapılmalıdır. Bunun için örnekler ağustos ayında ilkbaharda oluşan bir yaşlı ve meyvesiz sürgünlerin ortasındaki beş aylık yapraklardan alınır.
Sonuçlar; Referans değerleri (%) sine (N:2.22-3.15, P:0.11-0.16, K:1.47-3.86, Ca:0.92-2.78, Mg:0.22-0.77 ) göre değerlendirilerek uygulanmalıdır.
Trabzon Hurmasını Gübrelemede Kullanılan Elementler ve Etkileri
Azot (N): İyi gelişme ve çiçek oluşumunun artırılması için gereklidir. 1/3’ ü erken ilkbaharda, 1/3’ ü nisan-mayısta, 1/3’ ü haziranda verilir. Ağacın taç iz düşümüne verilip toprağa karıştırılır. Sulama yapılır. Aşırı azot ile gübreleme aşırı sürgün gelişimine, çiçek ve meyve dökümüne neden olur.
Fosfor (P): Çiçeklenme, meyve tutumu, meyvenin renklenmesinin artırılması kök gelişmesi üzerine etkilidir. Kasım-aralıkta verilir. Taç iz düşümüne, kılcal köklere kadar derinlikte açılan çukura çiftlik gübresi ile birlikte verilir, toprakla örtülür.
Potasyum (K): Meyve kalitesi ve iriliği üzerine doğrudan etkilidir. Eksikliğinde meyveler dökülür, çatlar. Kasım-aralıkta fosfor ile birlikte verilir.
Magnezyum (Mg): Eksikliği yüksek pH, organik maddece fakir, kireçli, aşırı K bulunduran toprakta görülür. Eksikliğinde meyveli dallardaki yaşlı yaprakların damar arası sararır. Genellikle sürgünün dip yapraklarında görülür.
Trabzon Hurmasını Budama ve Destek Sağlama
Dikimden sonraki ilk üç yılda şekil budaması yapılır. Fidanın taçlandırılmasında değişik doruk dallı (modifiye lider) sistemi uygulanabilir. Değişik doruk dallı sisteminde esas olan gövde üzerinde düzgün aralarla dağılmış 3-5 ana dalın gelişmesini sağlamaktır.
Kışın dikim budaması yapılmış olan fidanların, mayıs-haziran ayında ana dallan seçilir. Çatal olan filizlerden istenmeyenler kırılır. Seçilen dallar arasındaki mesafe en az 10 cm olmalıdır. Gövde ile dalların yaptığı açı da 45-60 derece olmalıdır.
Seçilen dalların, ağacın dengesi yönünden ağacın değişik yönlerine dağılmış olması önemlidir. Zayıflamasını istediğimiz dallarda eğme işlemi yapılmalıdır.
Trabzon hurmasının budanması:
Kış aylarında daha önce bağlanan dallar çözülür, açılar kontrol edilir. Çatal ve obur dallar temizlenir. Çok zayıf sürgünler kesilip atılır. Ana dallar kuvvetlerine göre 40-45 cm’ den dışa bakan bir göz üzerinden kesilir.
İkinci yıl yaz aylarında yeşil budama uygulanır. Her ana dal üzerinde, yardımcı dallar seçilir. Ana ve yardımcı dalların kuvvetli gelişmesi için diğer dallar eğilir. İstenmeyen filizlerden kırma yapılır. Üçüncü yıl aynı işlemler devam eder. Taç teşekkülünden sonra fazla bir işleme gerek yoktur. Çok kuvvetli büyüyen dallarda tepe alma yapılmalıdır. Çok zayıf, ince, birbirine geçmiş, hasta ve yaralı dallar kışın kesilip atılır.
Verimin çok olduğu yılda her meyve dalında bir meyve bırakılacak şekilde seyreltme elle yapılır.
Alt dalların meyve yükü ile eğilip kırılmalarını önlemek için tepe alma yapılmalı veya bu dallar hereklerle desteklenmelidir. Ayrıca telli terbiye sistemleri de uygulanır.
Trabzon hurmasında telli terbiye sistemi:
Trabzon Hurmasına Uygulanan Yardımcı Kültürel İşlemler
Toprak İşleme
Trabzon hurması bahçesinde toprak işleme, örtüsüz veya örtülü yapılabilir. Örtüsüz işlemede toprak sürülerek toprak üzeri otsuz tutulur. Bu tip toprak işleme ile yabani otların yok edilmesi yanında yağmurlarla veya sulama ile meydana gelen kaymak tabakasının kırılması, böylece suyun toprağa kolay işleyebilmesi ve toprağın havalanması sağlanmış olur. Ağaçların diplerindeki otlar çapalanarak temizlenir. Sonbaharda pullukla derin bir sürüm yapılır. Sürüm işleri toprak tavında iken yapılmalıdır.
İlkbahar ve yaz sürümleri diskli pulluk ile yapılır. Bahçedeki ağaçlar büyükse dalların kırılmamasına özen gösterilmeli ve bahçe tipi küçük traktörler kullanılmalıdır.
Sulama suyunun kısıtlı olduğu yerlerde örtüsüz toprak işleme yapılmalıdır. Hava neminin az olduğu yerlerde ise örtülü toprak işleme tercih edilmelidir. Çok ağır topraklarda örtü bitkisi, toprağın fazla suyunu kullanması yönünden yararlıdır. Meyilli arazilerde örtü bitkisi, erozyonun önlenmesi ve suyun tutulması için faydalıdır.
Örtülü toprak işlemede ağaçların taç izdüşümünde ot kontrolü yapılır. Ağaçlar arasında otlar zaman zaman biçilerek yerinde bırakılır.
Trabzon Hurması Ağaçları:
Meyve Tutumu ve Seyreltilmesi
Bazı çeşitlerde periyodisite (bir yıl bol, bir yıl daha az ürün verimi) görülebilir. Bu durumda aşırı verim olan yılda çiçeklerde seyreltme yapılabilir.
İhracat için kaliteli meyve istenirse her meyve dalında bir meyve bırakılıp meyvenin etrafındaki yapraklar, meyveye zarar vermemesi için koparılmalıdır.
Bazı çeşitlerde aşırı meyve dökümü görülmektedir. Meyve dökümünün sebepleri şunlardır:
- Aşırı meyve tutumu
- Tozlanma veya döllenmenin olmaması
- Aşırı sulama veya susuz kalma
- Aşırı azotlu gübreleme ve bunun sonucu dengesiz vegetatif gelişme
- Aşırı potasyum ve mangan noksanlığı
- Unlu bit zararlısının etkisi
Lütfen yorum bırakın.