Kestane ve Sulama
Yağış 600-1600 mm alan yerler idealdir. Gerektiği zaman damla sulama kullanılır. Kuraklığa hassastır. Özellikle sonbahar mevsimi çok kurak geçerse meyvenin dikenli kabuğunun çatlaması durur. Bu nedenle kurak ve sıcak geçen yıllarda ürünün nitelik ve verimini arttırmak için temmuz-ağustos-eylül ayında ağaçların sulanması gerekir. İlk dikim yılında fidanlar toprağın nem durumuna göre 2-3 kez sulanır. Ayrıca toprak nemini korumak için meyvenin dış kabuğu (yumak) ile malçlama yapılır.
Kestane ve İlaçlama
Kestane ağaçlarına bulaşacak zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir.
Kestane ağacının kök, gövde, dal ve yaprakları ile meyveleri birçok hastalık ve zararlıların etkisinde kalmaktadır. Ancak kestane yetiştiriciliğinde karşımıza çıkabilecek en önemli problemler şunlardır:
Kestane bitkisi hastalıkları ve zararlıları:
Kestane Bitkisinde Görülen Hastalıklar
Kestane Mürekkep Hastalığı
Ülkemizde yaklaşık 50 yıldan beridir bilinen ve zararları saptanan bir hastalıktır. İlk olarak Karadeniz’de görülmüş daha sonra Marmara Bölgesi’nde görülmüştür. Hastalığın sporları su ile yayılarak, kök ve kök boğazında meydana gelmiş yaralardan girip, kambiyum ve canlı odunun dış kısımlarında gelişmektedir. Hastalığın en belirgin özelliği, hasta ağaçların boyun kısımlarındaki kabuğun altında görülen koyu renkli ve kötü kokulu lekelerdir. Bu hastalıkla bulaşık bir ağacın kök bölgesini açtığımız zaman siyah çürümeler ve lekeler göze çarpar. Kök boğazında kabuğu kaldırdığımızda kabukla doku arasında siyah mavi bir sıvı görülür. Bu lekeler gövdede 1 metre yüksekliğe kadar çıkabilmektedir.
Hastalık genç ağaçlarda hızlı, yaşlı ağaçlarda yavaş bir gelişim gösterir. Hastalığa yakalanmış genç ağaçların yaprakları, birdenbire pörsür ve kurur. Yaşlı ağaçlarda ise kurumalar, tepeden başlar, alt bölümlere doğru ilerler. İletim demetleri tıkanır ve yapraklarda sararma, sürgün kurumaları göze çarpar. Hastalık bulaşmış ağaçların yaprakları küçük kalır. Yumaklar olgunlaşamaz ve kış boyunca dallarda asılı kalır.
Kestane mürekkep hastalığı:
Kestane mürekkep hastalığından korunabilmek için:
- Su geçirmeyen ağır topraklarda kestane bahçesi kurulmamalıdır.
- Ağaçların gövdesine sık sık su değdirilmemelidir.
- Rakımın yüksek olduğu yerlerde kestanelik kurulmalıdır.
- Hastalık başlangıcında budama yapılarak yeni kök ve sürgün vermesi sağlanmalıdır.
- Hastalığa dayanıklılığı bilinen maravel ve marigoule anaçları üzerine aşılı çeşitlerle bahçe kurulmalıdır.
- İlaçlı mücadele kesin çözüm olmamakla birlikte ağaçların taç bölgesi tırmıklanır. Bu bölgeye 2 kısım bakıroksit klorür +1 kısım bakır oksit +2 ısım talk tozu karıştırılır.
Kestane Dal Kanseri Hastalığı
Cryphonectria (endothia) parasitica adlı bir mantarın yol açtığı bitki hastalığıdır.
Kestane dal kanseri hastalığı:
Kestane dal kanseri, genellikle gövdede veya dallarda; öz kısmı, kambiyum ve kabuğu öldüren yaralar şeklinde ortaya çıkar. Yaprak ve sürgünler solar lezyonla çevrilen öz kısmına su iletimi yapılmadığı zaman canlılıklarını kaybeder. Uzaktan ilk belirtiler, dallar üzerinde solan yapraklardır. En sonunda ise ölü ve yapraksız dallar kalır. Genç ve düzgün kabuklu dallardaki yaralar sarımsı kahverengi veya turuncu kahverengidir. İnce dal ve sürgünlerde başlayan hastalık daha sonra büyük dallara ve gövdeye yayılır. Böyle birçok yara dalların gövdeye birleştiği yerlerde toplanmış olarak bulunur. Hastalık nedeniyle kabuk ve kambiyumun ani ölümü sebebiyle düzgün yüzeyli bir çöküntü meydana gelir. Eğer kambiyumun ölümü ani olmazsa hastalıklı alanın altında yeni kabuk tabakalarının oluşması, şişkinliğe ve üst düzeyde kabuk çatlamalarına neden olur. Hastalanan ağaçta tipik olarak çok sayıda dip sürgünü görülür.
Kestane dal kanseri hastalığı ile mücadele:
Herhangi bir nedenle açılmış yaralar hastalık etmenin giriş kapılarıdır. Bulaşık kısımlarda önce çöküntü sonra şişmeler oluşur, çatlaklar iyice belirginleşir. Hastalık dallar sürgünler ve kök boğazının üst kısmında görülebilir. Hastalığın sporları rüzgâr böcek ve kuşlarla taşınarak ağaçlarda açılmış yaralardan içeri girerek hastalığı bulaştırır. Hastalık yerinde yaşlı dallarda şişkinlikler oluşur. Genç kestane ağaçlarında kışın yaprağını dökememe en tipik teşhis yöntemidir. Diğer bir belirtide hastalıklı dal üzerine boyuna çatlamalar görülmektedir. Kuruyup çatlayan yerlerin üzeri kırmızımtırak kahverengindedir.
Mücadelesi için; hastalıklı fidan ve aşı kalemi sağlıklı yerlere taşınmamalıdır. Ağaçlarda yara açılmamalı ve yara yerleri hemen aşı macunu ile kapatılmalıdır. Hastalıklı dal ve sürgünler kesilmeli ve yakılmalıdır. Hastalığa dayanıklı çeşitlerle bahçeler oluşturulmalıdır.
İlaçlı mücadelede ise, hastalığın fazla ilerlemediği durumlarda hastalıklı kısım çıkarılır. Yara oluşan yere 750 g katrana 250 g göztaşı karıştırılarak sürülmelidir. Bunun yanında sistemik etkili fungusitler kullanılabilir.
Kestane Bitkisinde Görülen Zararlılar
Kestane İç Kurtları
Meyve kabuğunu delerek içine girip beslenerek zarar yapar. Pisliklerini meyve içerisine bırakarak meyve dökümüne ve meyvelerin piyasa değerinin düşümüne neden olur. Zarar verdikleri meyvelerin tamamen elden çıkmasına, pazar ve dış satım değerlerini kaybetmesine neden olur. Yılda bir döl verir. Genel olarak hasat sırasında gelişmelerini tamamlamamış olan larvalar, hasattan sonra yığıldıkları gömüler, depolarda veya satış sırasında gelişmelerini tamamlayıp meyveyi delip terk eder.
Mücadesi için; kestane işleme evrelerinde ve bahçede ayrılan kurtlu meyveler derhal yok edilmelidir. Kestane işleme evrelerinin tabanının beton, duvarının iyi sıvanmış olmasına özen gösterilmelidir. Satış için getirilen kestane çuvalları, toprak zemin yerine beton zemin üzerinde bekletilmelidir. Gömü yerleri satış için ürün çıktıktan sonraki aylarda; özellikle haziran ayı içerisinde, sık sık çapalanmalı çıkan kurtlar yok edilmelidir. Gömü yerlerinin tabanı ve 10-20 cm yükseklikte çevresi beton yapılmalı, satıştan sonra beton üzerinde toplanan kurtlar yok edilmelidir. Gömülerdeki bulunan kurtların hepsinin toprağa (veya beton gömü zeminine) inmesi için hasat ile satış arasında en az 1,5-2 ay süre bırakılmalıdır.
Kestane iç kurdu zararlısı:
İlaçlı mücadele için; hasattan hemen önce ürün gömülere yığılmadan gömü toprağı ilaçlanır. Bu ilaçlamadan 20-25 gün sonra gömüdeki yığın nemlendirilirken 2. ilaçlama uygulanmalıdır. İlaçlama tekniği olarak gömü zemini beton yapılmamışsa gömü toprakları hasattan hemen önce çapalanıp düzeltilmeli ve ilaçlanmalıdır. İlaç (etkili maddesi endosulfan % 32,9) 1 m2 alana 20 g hesabı ile ve 30 cm toprak derinliğine işleyecek suya karıştırılarak kullanılmalıdır. İlaçlı su, gömü toprağının her yanına eşit olarak dağıtılmalı, ürün hemen ilaçlı toprağa yığılmalıdır. Bu ilaçlamadan 20-25 gün sonra gömüdeki yığın nemlendirilirken aynı preparat aynı miktarda hesaplanarak nemlendirme suyuna karıştırılarak 2. nemlendirme yapılmalıdır. Gömü çevresinde taş veya beton duvar var ise ayrıca bu kısımların da ilaçlanması yararlı olur.
Kestane Kirpi Güvesi
Larvalar kestanenin yaprak, yumak ve meyvelerinde zarar yapmaktadır. Zarar gören yumaklar dökülmekte, döküm haziran-eylül arasında olmaktadır. Bir larva 4 yumağı zarara uğratır.
Mücadelesi, larvaların yumakları delmeye başladıklarında ve çiçeklenmenin son aşamasında yapılmalıdır.
Kestane kirpi güvesi:
Kestane Bitkisinde Gübreleme
Dikim yapılacak bahçeler önceden derin sürüm yapılır ve dekara 3-5 ton olacak şekilde yanmış ahır gübresi verilir. Verime yatmış kestane bahçesinde yılda dekara 15 kg saf azot, 8-9 kg fosforik asit ve 20-25 kg saf potasyum verilmelidir.
Kestane Bitkisinde Budama ve Destekleme Sistemi
Şekil ve ürün budaması olarak iki şekilde yapılır. İlk yıllarda çanak, büyüdükçe dik taç oluşturduğu için doğal büyümesine uygun veya doruk dallı şekil verilir. Meyveler sürgünün ucunda oluşacağı için aşırı uç alma yapılmaz. Öncelikle kuruyan, kırılan, hastalıklı, zarar görmüş dallar kesilir.
Kestane ağaçlarına tacı yayvan şekli alacak biçim budaması yapılması uygundur. Fidanlarının dikiminden sonra her yıl obur dal ve fazla sürgünleri budanır. Ağaçlar belli büyüklüğe ve forma ulaşınca ürün budaması yapılmaya başlanır. Ürün budaması, kırılmış, kurumuş ya da hastalanmış dallar ile gölge ve sıkışıklık yaratan sürgünlerin kesilip çıkarılması şeklinde olur. Budama* kestane ağaçlarının gelişim ve ürün verimini büyük oranda etkilediğinden, budamanın bu ağacı iyi tanıyan kişiler tarafından uygulanması doğru olacaktır.
Dikimi yapılan fidanlara ilk yıllardan itibaren bakım ve budaması iyi yapılırsa verim çağına geldiğinde ağacın kök ve taç dengesi sağlanmış olur böylece tam verim çağında alınması gereken ürün alınmış olur. Kestanelere verilecek en uygun terbiye şekli modifiye lider (doruk dallı) terbiye sistemidir. Doruk dal, belli bir yüksekliğe ulaşınca büyümeyi kontrol amacıyla kesilebilir. Terbiye şekli verilmiş verim çağındaki ağaçlarda ise gerekli yerlerde dal seyreltmesi yapılmalıdır. Yıllık sürgünlerde kesinlikle kısaltma yapılmaz. Çünkü meyve tomurcukları sürgünlerin ucunda oluşur. Yaşlanmış ve verimden düşmüş ağaçlarda ise ana dallar kuvvetli budanarak yani kabaklama yapmak suretiyle yeni sürgün oluşumu teşvik edilerek gençleştirme yapılarak verim elde etmek mümkün olur.
En fazla uygulanan budama sistemi doruk dallı terbiye sistemidir. Doruk dalı hakim olan bu sistemde ağaç belli bir yüksekliğe ulaşınca doruk dal kesilir. Ana dallar ağacın dört yönünü kapsayacak şekilde kuvvetli dallardan seçilir. Ana dallar birbirlerine çok yakın yerlerden veya aynı noktadan çıkmamalıdır. Dar açılı dallar kırılmaya meyilli olduğu için 50-70 derecelik bir açı bulunmalıdır. Gerekli yerlerde büyümeyi önlemek için uç alma yapılabilir. Genç ağaçlarda aşırı budama yapmak bodurluğa yol açacağından verim düşüklüğüne yol açabilir. Yere yakın dallar bitki verime yattıktan sonra yavaş yavaş çıkartılır.
Kestanelerde ağaçların farklı çağlarında, dikimden başlayarak şu budama şekilleri uygulanır:
Dikim budaması: Doruk dal uzun bırakılır. Hafif uç alma yapılır. Alt dallar hafif, üst dallar biraz kuvvetli budanır. Fazla sürgünler çıkarılır.
Genç ağaçlarda yapılacak şekil budaması: Ağacın büyüme eğilimine uygun olarak seçilen terbiye sistemi uygulanır. Fazla sürgünler ayıklanır. Ana dallarda uç alımı yapılır. Yıllık sürgünlerde fazla kısaltma yapılmaz. Çünkü bu uygulama sürgün oluşumunu arttırarak meyve bağlamayı azaltır. Ayrıca aşırı budama bu devirde bodurlaştırıcı etki yapar ve verim azalmasına neden olur.
Verim çağındaki ağaçların budanmasında ise sadece dal seyreltilmelidir. Yıllık sürgünlerde kısaltma yapılmaz. Çünkü tomurcuklar sürgün ucunda oluşur.
Yaşlanmış ağaçlarda budama; burada kuvvetli bir budama yapılarak yeni sürgün oluşumu sağlanmalıdır. Ağaçta yeni bir verimlilik dönemi başlar.
Kestane Bitkisine Uygulanan Yardımcı Kültürel İşlemler
Malçlama yapılır. Toprak neminin korunmasından yabancı ot kontrolüne kadar birçok faydası olup özellikle genç fidan döneminde arazideki fidanlarda uygulanmasında kesinlikle fayda vardır. Malçlama materyali olarak saman vb. materyaller kullanılmalıdır. İlk 4-5 yıl ağaç dibine taç izdüşümüne gelebilecek şekilde ve 3-4 cm kalınlığında yapılmalıdır.
Lütfen yorum bırakın.