Durağı: Hüseyni Aşiran perdesidir.
Seyri: İnicidir.
Nühüft Makamı Dizisi: Yerinde Yegah makamına Hüseyni Aşiran perdesinde bir Uşşak dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.
Yegah makamı: Yerinde Neva makamı dizisine ( Yerinde Uşşak dörtlüsü + Nevada Rast beşlisi) Yegah perdesi üzerinde bir Rast makamı dizisinin (Rast beşlisi + Rast veya Buselik dörtlüsü) eklenmesinden meydana gelmiştir. Şimdi bu dizilere Hüseyni Aşiran perdesindeki Uşşak dörtlüsünü ilave edip bununla karar verirsek, Nühüft makamı meydana gelir.
Nühüft Makamı Dizisi:
Güçlüsü: Nühüft makamı seyrine Yegah makamı gibi Neva makamı dizisinden ve Neva perdesi civarından başlanacaktır. Birinci mertebe güçlü de Neva ve Yegah makamlarında olduğu gibi, Neva perdesidir. Bu perdede Rast çeşnisiyle makamın yarım kararı yapılırken, bakiye diyezli do Nim Hicaz perdesi yeden olarak kullanılır. Nim Hicaz perdesi esasen Yegahdaki Rast dizisinin 6.derecesidir. İkinci mertebe güçlü Dügah perdesidir. Bu perdede çoklukla Uşşaklı, çok az Rastlı asma kararlar yapılır. Dügahda Uşşak esastır.
Asma Karar Perdeleri: Neva makamında olduğu gibi, Eviç perdesinde bazen Segah veya Ferahnak çeşnisiyle kalınabilir. Neva perdesinde Rast çeşnili yarım karardan sonra, aynı perdede Buselik çeşnisiyle asma karar yapılabilir. Bunun için Eviç yerine Acem perdesi kullanılacağı tabiidir. Acem perdesini kullanarak Çargah perdesine inilirse, bu perdede Çargah çeşnili asma karar yapılabilir. Segah perdesinde de Segah ve Feranak çeşnisi veya Segah üçlüsü ile asma karar yapılabilir. Dügah perdesi ile Neva perdesi arası makamın orta bölgesidir ve bu kısımda Dügah perdesi üzerinde en çok Uşşak, pek az Rast olmak üzere iki çeşni vardır. Gerektikçe Dügah perdesinde bu çeşnilerle asma kararlar yapılır. Esasen Dügah perdesi Nühüft makamı için çok önemli bir perdedir. Bunlardan başka tam karara yakın Yegah perdesinde Rast çeşnisiyle bir asma karar yapılır. Ayrıca Yegahdaki Rastın 3.derecesi olan Irakda Segahlı asma kararlar sık sık yapılır.
Not: Hüseyni Aşiran perdesindeki Uşşak dörtlüsünün tiz tarafına 1 tanini ekleyip, Hüseyni beşlisi haline getirebiliriz. Fakat o zaman Buselik perdesini kullanmak gerekir ki, Nühüft makamı için bu hiç doğru değildir ve yapılmamalıdır. Hatta bu yüzden Yegahdaki Rast dizi değil, daha çok beşli halinde kullanılmıştır. Dügahda Uşşak esastır.
Donanımı: Si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır. Gerekli değişiklikler eser içinde gösterilir.
Perdelerin Klasik Türk Müziği’ndeki isimleri: Pestten tize doğru: Hüseyni Aşiranda Uşşak dörtlüsü; Hüseyni Aşiran, Irak, Rast, Dügah, Yegahda Rast dizisi; Yegah, Hüseyni Aşiran, Irak , Rast, Dügah, Buselik, Çargah veya Nim Hicaz, Neva. Yerinde Neva dizisi; Dügah, Segah, Çargah, Neva, Hüseyni, Eviç veya Acem, Gerdaniye, Muhayyerdir.
Yedeni: Portenin altındaki re Yegah perdesidir.
Genişlemesi: Neva makamı gibidir. Ya Dügah perdesi üzerindeki Uşşak dörtlüsü simetrik olarak Muhayyer perdesi üzerine göçürülür veya Neva dizisinin üst bölgesindeki Rast beşlisi, Muhayyer perdesine bir Buselik dörtlüsü eklenerek Nevada Acemli Rast dizisi halinde uzatılır. Fakat Nühüft makamında fazla tizlere çıkmak makamın kişiliğine aykırıdır.
Seyir: Yegah makamı gibi Neva makamı dizisinden ve Neva perdesi civarından seyre başlanır. Bu diziyi meydana getiren dizilerde karışık gezinildikten sonra, Neva perdesinde Rast çeşnisiyle yarım karar yapılır. Sonra yine karışık gezinilerek Dügah perdesinde Uşşak çeşnisiyle düşülüp Neva makamı bitirilir. Ondan sonra Yegahdaki Rast dizisine geçilir ve bu dizide de asma kararlar gösterilerek karışık gezinildikten sonra, Yegah perdesinde Rast çeşnisiyle düşülüp, Yegah makamı bitirilir. Nihayet Hüseyni Aşiran perdesindeki Uşşak dörtlüsüne geçilir ve Hüseyni Aşiran perdesinde Uşşak çeşnili tam karar yapılır.
Not: Nühüft makamı yukarıdaki şekilden ziyade genellikle Neva makamı + Irakda Segah dörtlüsü + Yegahda Rast beşlisi + Hüseyni Aşiranda Uşşak dörtlüsü tarzında kullanılmıştır. Yani, Yegahdaki Rast, dizi halinde değil, genellikle sadece beşli halinde kullanılmıştır. Çünkü Dügahdaki çeşni genellikle Uşşaktır.
Nühüft Makamı’na Örnek Bir Eser
Lütfen yorum bırakın.