Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Yetiştiriciliği
Guzmania, ananas bitkisinin de içinde bulunduğu bromeliaceae ailesinin en tanınmış üyesidir. Daha çok uzun ömürlü ve gösterişli çiçeği için yetiştirilir. Ortak özellikleri gövdesiz, herdem yeşil ve genelde epifitik (başka bir bitki ve ağaçlar üzerinde yaşamak) olmalarıdır. Tropikal bölgelerde yetişen bir bitkidir.
Guzmania lingulata bitki türü:
Doğal olarak Güney Florida’da (ABD), Batı Hint Adalarında Dominik ve Karayipler, Bolivya, Brezilya, Ekvador Orta Amerika, Güney Amerika kıtasının kuzey ve batısında bulunurlar. And Dağlarının 3500 m’ye kadar olan yağmur ormanları ana yaşam ortamları yani anavatanlarıdır.
Ağaç gövdesi üzerinde yavrulamış guzmanya bitkisi:
Dal üzerinde açmış guzmanya bitkisi:
Guzmanya bitkisinin epifitik şekildeki kök sistemi:
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Bitkisinin Tanımı
Guzmania (guzmanya); yapraklan koyu yeşil, boyuna kırmızı çizgili, alt yüzü kırmızı -mor brakteleri kırmızı, çiçekleri beyaz bitkilerdir. Hem yaprakları hem de çiçekleri çok dekoratif olup saksı çiçekleri yetiştiriciliğinde önemli bir yer tutar.
Bu iç mekan bitkisi; kısa gövdeli, rozet yapraklı, çok yıllıktır.Yaprak tabanları üst üste binerek rozet şeklini almıştır. Muhteşem güzellikteki guzmania çiçeğinin en büyük özelliği, yapraklarının uzun ve çok narin bir çiçeğinin olmasıdır.
Guzmanyanın bitkiler âlemindeki yeri şöyledir:
- Âlem :Plantae
- Şube : Magnoliophyta
- Sınıf : Magnoliopsida
- Takım : Liliales
- Familya : Bromeliaceae
- Altfamilya : Tillandsioideae
- Cins : Guzmania
- Tür : G. lingulata
- Türkçe adı : Kırmızı yıldız
Guzmanya (kırmızı yıldız) bitkisi çiçeği:
Guzmania bitkisini yetiştirmede en önemli kural, kış aylarında sıcaklığın 15 °C’nin altında olmaması gerektiğidir. Guzmania bitkisi genellikle yaz aylarında çiçek açar ve bu çiçeğe iyi bakılmazsa çiçeği çürür. Ana bitki çiçeği geçtikten sonra yavaş yavaş ölür, ölmeden önce yavrular, bu yavrulardan ayırma ile ürer.
Diğer dünya ülkelerinde de kültürü yapılan bir bitkidir. Her ülkede farklı isimlerle adlandırılır. Ülkemizde ‘kırmızı yıldız’ olarak adlandırılır.
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Çeşitleri
Doğada yaklaşık 120 türü bulunduğu bilinmektedir. Birçok kültür formu geliştirilen guzmania cinsinin “guzmania lingulata”dan başka süs bitkileri yetiştiriciliğinde önemli olan türleri; guzmania minor, guzmania monostachya, guzmania musaica, guzmania sanguinea guzmania amoranth, guzmania luna, guzmania remembrance ve guzmania zahnii ‘dir.
Değişik renklerdeki guzmanya türleri:
Bunların yaprak renkleri açık sarı-yeşilden koyu yeşile, brakteleri sarıdan kırmızıya kadar değişmektedir. Genellikle ilkbahar ve yaz aylarında çiçek açarlar.
Guzmania lingulata var. minor ve Guzmania sanguinea türü:
Guzmania musaica ve Guzmania luna türleri:
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Bitkisinin Üretimi
Guzmania bitkisinin üretimi, ayırma veya tohum ile yapılır. Bugün Hollanda başta olmak üzere teknolojik olanakların fazla olduğu ülkelerde, doku kültürü ile üretimleri yapılmaktadır. Bu yöntemle en uygun anneden alınan doku örneğine uygun on binlerce kardeş aynı özelliklerde üretilmektedir.
Ayırma üretimine uygun guzmanya bitkileri:
Guzmania bitkisinin ayırma yöntemi ile çoğaltılması için en uygun zaman, nisan ayıdır. Ayırma ile üretim de birçok yapraklar oluşturarak ana bitkinin formunu almış köklü yan sürgünler, nisan ayında keskin bir bıçakla ana bitkiden ayrılır.
Ayırma yöntemiyle çoğaltılmış guzmanya bitkileri:
Çoğaltılması için köklerinden ayrılan guzmanialar, en kısa sürede ayrılan köklerinden başka bir saksının içine dikilmelidir. Yavru bitkilerin yara yerlerine herhangi bir çürümeyi önlemek için odun kömürü tozu serpilir ve mantarlara karşı etkin bir ilaç verilmelidir.
Kökten ayrılan ikinci bitki de kısa zamanda büyüyerek çiçek açar ve diğer bitki de tekrar kök vermeye başlar. Bu yöntemle çok fazla bitki elde etmek mümkün değildir. Kökten ayrılan yeni fertler, tohumla üretimde olduğu gibi kontrollü ortamlarda şaşırtılarak geliştirilir.
Ayırma yöntemiyle çoğaltma fazla miktarda üretime olanak vermediğinden, çok miktarda bitki istenildiğinde tohum ile üretim zorunludur.
Tohumla üretim yapmak için iyi vasıflı, iyi beslenmiş, zararlı ve hastalıklardan korunmuş ve çimlenme gücünü koruyan tohumlar kullanılmalıdır. Tohumu alınacak bitkiler sürekli kontrol altında tutulmalı ve bakımları iyi yapılmalıdır.
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Tropikal bölgelerden getirilerek çoğaltımı yapılan guzmanialar, anavatanlarındaki iklim ve toprak şartlarına ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle guzmania yetiştiriciliğinde sıcaklık, toprak-atmosfer nemi ve ışık istekleri dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardır.
Sıcaklık
Guzmaniaların büyüme ve gelişmeleri ile bulundukları yerlerin sıcaklığı arasında sıkı bir ilişki vardır. Guzmania, ılık-sıcak ve nemli ortamları sever. Tropikal bir bitki olduğu için soğuk karanlık ve havasız ortamlarda çabuk bozulma gösterebilir.
Sera koşullarında yetiştirilen guzmanialara özellikle sıcaklık sağlamak için harcanan maliyet açısından guzmania yetiştiriciliği masraflı olmaktadır.
Guzmania yetiştiriciliğinde sera içi sıcaklığı çok önemlidir. Gelişme ve çiçeklenme döneminde 18-20 °C kışın en az 15 °C sıcaklığa gereksinim gösterir.
Seralarda sıcaklık 10 °C’nin altına düşmemelidir. Fazla sıcak ve soğuk havada bırakma çiçeğin yapraklarına ve köklerine zarar verir. Sıcaklığın sabit kalmasını sağlamak için seraların iyi ısıtılması ve havalandırılması gerekir. Sera içinde sıcaklık kalorifer borularıyla sağlanmalıdır.
Sıcaklığın yükseldiği durumlarda ise havalandırma yapılmalıdır. Ama çok fazla hava akımı olduğunda bu bitki bundan kolayca etkilenebilir; bundan dolayı bu olumsuz etkiden korunmalıdır.
Uygun sıcaklıkta yetişen guzmanya bitkileri:
Orantılı Nem
Guzmanialann yaşayabilmeleri., büyüyebilmeleri ve gelişebilmeleri için zorunlu etmenlerden biri de orantılı (nispi) hava nemidir. Guzmanialann iyi gelişebilmeleri için % 70-80 oranında nispi neme ihtiyaç vardır.
Önemli olan husus toprak neminden ziyade, fazla hava nemi istemesidir. Guzmanialar düşük hava nemine karşı hassastır. Yazın güneş etkileri, kışın kalorifer ve diğer ısıtma sistemlerinin oluşturduğu yüksek sıcaklıklar havadaki nemi büyük ölçüde düşürerek havayı kurutur.
Bunun için özellikle yaz aylarında her gün su püskürtülmesi önerilir. Püskürtülen su, kireçli olmamalıdır. Çünkü püskürtülen kireçli su, çiçek ve yapraklar üzerinde kireç birikimine, görünümün bozulmasına ve yaprak yanıklarına neden olur. Püskürtmede en elverişli su, yağmur suyudur. Püskürtülecek suyun, kışın oda sıcaklığına uygun olmasına da itina edilmelidir. Su püskürtme sıcak ortamlarda bir defa öğleden evvel (tercihen sabah) ve bir defa da öğleden sonra olmak üzere günde iki defa yapılması önerilir.
Uygun nemli ortamda yetişen guzmanya bitkileri:
Üretim alanlarında bu işlem sisleme şeklinde düzenli olarak yapılır.
Işık
İç mekânlarda yetiştirilen guzmanialar doğadaki diğer bitkiler gibi özümleme yapabilmeleri- büyüme ve gelişmeleri için ışığa gereksinim duyarlar. Guzmanialar gelişme dönemlerinde bol ışığa? buna karşılık dinlenme dönemleri süresince daha az ışığa gereksinim duyarlar.
Guzmanialar yarı gölge veya hafif güneşli yerleri sever. Gölge bitkisi olduklarından sera yetiştiriciliğinde güneşten korunmalıdırlar, bunun için %70-80 gölgeleme kullanılır.
Doğrudan güneş ışığı istemeyen bu bitki diğer ışık kaynaklarından da yararlanabilir.
Işık seviyesi düzenlenmiş guzmanya bitkileri:
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Bitkisinde Bakım Önlemleri
Epifitik yani toprakta yetişmeyen guzmanialar, doğal şartlarda ağaçların yüzeyinde, kovuğunda, organik artıklarda yetişir; bu yüzden kültürel ortamların, doğal yetişme ortamlarına benzemesi önemlidir.
Guzmanya serası:
Saksı Değiştirme
Saksı değiştirme işlemi, guzmania yetiştiriciliğinde önemli bir yer kaplar. Guzmania, yetiştiricinin gereksiz yere bitkinin saksısının değiştirmesi veya saksı değiştirmeyi tam bilmemesi nedeniyle zarar görebilmektedir.
İçerisinde belirli miktarda toprak bulunan kaplarda (viol, saksı, kasa, çanak vb.) yetiştirilen guzmanianın bir süre sonra var olan bitki besin maddeleri beslenme sonucu azalır. Saksı değiştirmeyi gerektiren başka bir önemli neden de, bitkinin toprak üstü kısmı ile birlikte köklerinin de gelişmesi ve saksının zamanla yetersiz duruma gelmesidir.
Guzmania yetiştiriciliğinde saksı değiştirme işlemi her 2-3 yılda bir sıcak aylar başlamadan önce nisan ayında yapılmalıdır. Zaten ana bitki çiçeklenme sonrası öldüğünde diğer yavrular başka saksılara alınarak yetiştirilir.
Guzmanya (Kırmızı Yıldız):
Saksı değiştirirken yeni saksı, eski saksıya oranla bir boy daha büyük olmalıdır. Daha büyük saksı kullanılması hem gereksiz hem de sakıncalıdır; çünkü büyük saksılar fazla yer kaplar; ayrıca, bitki köklerinin saksı toprağını tümüyle kaplayacak biçimde gelişmesi uzun zaman alır, bitki köklerinin aşırı su ile boğulması olasılığı da artar.
Guzmanianın saksısını değiştirirken dikkatli olmalıdır; çünkü dikkat edilmeden yapılan saksı değişikliği, bitkiye zarar verebilir. Saksısı değiştirilmesi istenen guzmanianın toprağı hafifçe nemlendirilir. Bitkinin kök boğazı sol elin yüzük parmağı ile orta parmağı arasına alınır. Bu arada sol elin avuç içi saksı toprağını tutar ve saksı ters çevrilerek kenarı sert bir yere hafifçe vurulur. Böylece bitkinin kök yumağının saksı kenarından kolayca ayrılması sağlanmış olur. Sağ elle saksı çıkarılır ve bu sırada toprağın dağılmamasına özen gösterilir. Gerekli şekilde kök budaması yapılarak kötü yapraklar temizlenir.
Yeni saksıya dikim sırasında bitki; sol el ile saksı ortasına gelecek biçimde ve istenilen yükseklikte tutulur. Sağ elle kök yumağı ile saksı arasında kalan boşluğa yeni hazırlanan harç doldurulur ve boşluk kalmaması için harç çepeçevre parmakla bastırılır. Saksı harcı; hacim olarak eşit miktarlarda osmunda lifi, yaprak çürüntüsü ve kaba kumun karıştırılarak hazırlanır. Bununla birlikte ticari olarak üretimde, cocos veya torf özel oluşumu kullanılır.
Daha sonra saksı tabanı üzerinde birkaç kez masaya vurularak harcın iyice oturması sağlanır. Saksı tümüyle toprakla doldurulmamalı sulama payı olarak saksı kenarı üst düzeyi ile toprak yüzeyi arasında 1,5 cm dolayında bir boşluk bırakılmalıdır. İşlem bittikten sonra, guzmanialara önce toprak tümüyle nemli duruma gelinceye değin su verilir. Daha sonraları az su verilmeli, ama sık sık su püskürtülmelidir.
Saksısı yeni değiştirilmiş guzmanialar doğrudan güneş ışığı altında bırakılmamalıdır. Yarı veya hafif gölge yerlerde bulundurulmalıdır.
Gübreleme
Guzmanianın gübrelenmesinde esas itibariyle yapay (inorganik) gübreler kullanılabilir. Guzmanialar, Neoregelia ve Aechmea gibi diğer bromeliaceaelere göre daha fazla gübreye gereksinim gösterir ve büyümeleri de daha hızlıdır. Tercih edilen kontrollu salınımlı Osmocote gibi bir gübrenin harca karıştırılması olmalıdır. Bu gübreler ana elementler yanında mikro elementleri de içerirler ve yavaş çözündükleri için etkileri cinsine göre 4-9 ay devam eder.
Guzmaniaya gübre çiçeklenme döneminde sık olarak verilmelidir. Nisan-eylül ayları arası 2 haftada bir kez sulama suyu ile 2 g/l kompoze gübre (Potasyum ve kalsyum oranı azota göre yüksek olanlar veya 20.20.20 gibi dengeli olan gübreler tercih edilir, verilen gübrelerde iz elementler de bulunmalıdır.) veya haftada 1g kompoze gübre eritilerek verilebilir. Verilen sıvı gübrenin guzmania tarafından bir saat gibi kısa bir sürede alındığı gözlenmiştir. Gübre verildikten sonra bitkinin ortasında biriken su boşaltılmalı, yerine taze su konulmalıdır.
Saksılara gübrenin eriyik halinde verilmesi alımı daha kolaylaştırır ve hızlandırır, etkinliğini artırır. Bu eriyik halindeki karma gübreleri önerilen oranlara göre kendimiz de hazırlayabiliriz. Hangi çeşit gübre kullanılırsa kullanılsın gübrelemeyi takiben saksı toprağı sulanmalıdır.Gübreler guzmaniaya doğrudan doğruya yapraklara püskürtülerek de verilebilmektedir (yaprak gübresi).
Gübrelemenin verimli olması için dikkatli ve titiz davramlmalıdır. Çünkü guzmania yetiştiriciliğinde bazı besin maddelerinin lüzumundan fazla verilmesi de az verilmesi kadar ve bazı durumlarda belki de daha da fazla zararlı olur ve diğer bazı besin elementlerinin alınmasını zorlaştırır. Bitkinin ve çiçeğinin dayanıklılığını azaltır. Satın alınan guzmaniaların başlangıçtaki güzel görünümlerini zamanla kaybettikleri gözlenir. Bu konuda gübreleme yapmamanın veya uygun gübre kullanmamanın etkileri büyüktür.
Gelişme döneminde doğru gübreleme sonucu guzmanya bitkisinin görünümü:
Gübreleme düşük konsantrasyonda ve azar azar yapılmalıdır. Fazla gübre toksik etki yapar, özellikle kılcal köklere zarar verir. Gübreleme gölgede yapılmalı ve uygulama akşam üstü olmalıdır. Böylece yapraklar üzerine damlayan eriyiğin yanık lekeleri oluşturması (yüksek sıcaklık ve güneş altında kalmadığından) önlenmiş olur. Latent devrede gübre verilmemeli, gübreleme sonbahar başlangıcında kesilmelidir. Saksıları yeni değiştirilmiş bitkilere hemen gübre verilmemeli, 4-6 hatta geçip kök yaralan kapandıktan sonra gübrelenmelidir. Hasta bitkiler gübrelenmez.
Azotun genellikle büyüme başlarken ilkbahar ve yaz başlangıcında azotça zengin kompoze gübreler olarak verilmesi, fosfor oranının çiçeklenmenin başlangıcında artırılması, vejetasyon sonuna doğru dokularda gerekli sertleşmeyi ve dayanıklılığı arttırmak üzere de potas gübrelerinin daha ağırlıklı olarak verilmesi esas alınmalıdır.
Sulama
Mevsimsel özelliklere göre guzmanianın sulama ihtiyacı değişir. Mart ayından, ağustos ayına kadar olan büyüme döneminde, oda sıcaklığındaki kireçsiz su ile bolca sulanmalı, toprak nemli tutulmalı ve yaprak hunisinde su bulundurulmalıdır. Kışın ekim ayından, şubat ayına kadar olan dinlenme döneminde verilen su azaltılmalı ve yaprak hunisinde su bulundurulmalıdır. Yani; gelişmenin fazla olduğu dönemlerde fazla, çiçek açma döneminde ise daha az su verilmelidir.
Guzmania yaşlandıkça, büyüdükçe, kök sistemi geliştikçe ve kökler saksıda yoğunlaştıkça sulama suyu artırılmalı ve daha sık sulanmalıdır. Ortam sıcaklığı yüksek ise, sulama aralıklan daha sıklaşır ve verilen su miktan artar. Aksine serin ve soğuk yerlerle, gölge ve nisbi nem yüksek yerlerde suyun veriliş aralıkları fazla ve verilen su miktarı az olmalıdır.
Sulanınca canlılığını koruyan guzmanya bitkileri:
Sulamanın sıklığı, havanın sıcaklığı ve nisbi hava nemine göre değişmesi yanında, bitkinin bulunduğu yerdeki hava sirkilasyonuna göre de değişir. Zira yüksek hava sürkilasyonu, transpirasyonu artırarak bitkilerin su kullanımını artırır. Böylece kapalı mekânlarda koridor ve antrelerde yer alan guzmaniaları, köşe ve kuytu yerlerdekine nazaran daha fazla sulamak gerekir.
Guzmania, ihtiyaç olduğu zaman sulanmalıdır; aksi halde gereksiz veya az sulama, bitkiyi çürütüp başka zararlarda verebilir.
Sulamada kullanılan suların nitelikleri de önemlidir. Musluk suları, guzmanilar için bazı sakıncalar yaratır. BunIarda kireçli olmaları hali en fazla görülen durumdur. Suyun genellikle 4-5 pH derecelerinde olması ve bunun değişken bulunmaması idealdir. pH’ı yüksek alkali ve tuzlu sularla sulamalarda bitkilerde sararmalar gözlenebilir. Özellikle kuyu kaynaklı musluk suları zararlı tuz eriyikleri dolayısıyle akarsu kaynaklarından daha risklidir. Musluk suları klor bakımından da riskli olmaktadır. Bu konuda yağmur suyu; kireçsiz oluşu, oksijen zenginliği, hafif asit veya nötral oluşu guzmania için en ideal sudur. Birçok çalışmada yağmur suyunun içerdiği hidrojen peroksit nedeni ile bitkilere yararlı olduğu gözlenmiştir.
Ayrıca kışın kullanılan suyun soğuk olmaması, oda sıcaklığında yaklaşık 14-20°C’lik bir sıcaklığa sahip bulunması guzmanianın iyi gelişimi açısından avantajlıdır.
Sulama zamanı guzmania yetiştiriciliğinde önemli bir noktadır. Günün sıcak saatlerinde sulama yapılmaması tavsiye edilir. Bitkilerin geliştiği ilkbahar ve yaz aylarında akşamüzerleri sulama yapılması daha uygun olur.
Su toprağın her tarafına ulaştırılmalıdır. Sulama yaparken suyu tazyikli değil, bir süzgeç veya ucuna süzgeç takılmış hortumla küçük tanecikler şeklinde vermeye dikkat edilmelidir. Su saksıya toprağı oymayacak şekilde yavaş yavaş verilmelidir. Özellikle uzun süre kuru kalan bir saksıya birdenbire hızla verilen su, toprağa nüfuz edemeden saksı kenarında oluşmuş olan aralık ve toprak çatlaklarından akarak gider.
Bitkiyi sularken kullanılan kap her sulamada aynı ölçüde, sulamalar aynı günde ve aynı miktarlarda su dökülmelidir. Guzmanyada çok büyük bir değişiklik görülmediği sürece sulanmada kullanılan kap, ölçü ve su miktarı değiştirilmemelidir.
Kötü yaprakları temizlenmiş guzmanya bitkileri:
Budama
Guzmanialarda hakiki bir budamadan bahsedilemez, ancak bitkinin sararmış ve bozulmuş dış yaprakları bitkinin daha iyi gelişmesi için alınmalıdır.
Kırmızı Yıldız (Guzmanya) Bitkisinde Görülen Hastalık ve Zararlılar
Guzmania yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlılardan korunmak için sera içi sıcaklık ve nemin kontrol altında tutulması gerekir. Ayrıca muntazam aralıklarla ilaçlama yapılması bitkinin hastalık ve zararlılardan korunmasını sağlar. Ülkemizde guzmania yetiştiriciliğinde önemli bir hastalık bulunmamaktadır.
Guzmania bitkisinin önemli zararlıları ise; sümüklü böcekler ve kabuklu bitlerdir.
Salyangoz ve sümüklü böcekler
Salyangozlarda vücut, bir kabuk ile örtülüdür. Kabuk yüksekliği 40-50 mm olup rengi grimsi kahverenginde veya daha açık renklidir.
Guzmanya bitkisinin önemli zaralılarından salyangoz:
Sümüklü böcekler, yumuşak ve çıplak vücutlu olup, renkleri esmer, kiremit veya grimsi renkte olabilirler. Boyları 30-60 cm arası ile 30-160 mm arasında değişir. Vücutlarının üzerinde siyah çizgiler bulunur.
Süs bitkisinin yaprak ve sürgünlerini kemirerek zararlı olurlar. Mücadelesi, öncelikle sümüklü böcekler toplanıp yok edilmeli veya Metaldehyde etkili madde içeren hazır zehirli yemlerden biri akşamüzeri salyangoz ve sümüklü böceklerin geçebileceği yerlere yığınlar halinde konmalıdır.
Kabuklu Bitler
Kabuklu bitlere koşnil adı da verilmektedir. Vücutları çıplak ya da mumsu bir tabaka ile kaplı olabilmektedir. Oldukça kalın kabuklu veya örtülü olabilir. Renkleri sarımsı, kahverengi, beyaz, gri, donuk kırmızı ve siyah olabilir.
İnce uzun hortumuyla bitkinin yaprak ve saplarını sokarak bitki öz suyunu emerek beslenir. Salgıladıkları tatlı madde sayesinde fumajin mantarlarının çoğalmasına neden olur. Yapraklar sararır, kurur ve dökülür.
Mücadelesi, Azinphos-methyl 25, W.P. (Su ile karışabilen toz halinde), 10/1 doz 20 g preparat Methidathion 40, E.C. (Sıvı görünümünde, genellikle % 20-50 arasında etkili madde içeren), 10/1 dozda 7.5 cc preparat, Chlorprifos-ethyl 48, E.C. (Sıvı görünümünde, genellikle % 20-50 arasında etkili madde içeren), 10/1 dozda 10 cc preparat, Ethion 48, E.C. (Sıvı görünümünde, genellikle % 20-50 arasında etkili madde içeren), 10/1 dozda 15 cc preparat, şeklinde etkili olan ilaçların uygulaması yapılmalıdır.
Satışa hazır kırmızı yıldız çiçekleri:
Lütfen yorum bırakın.