Bu yöntemde besin çözeltisi bitki kök sistemine pompalanır. Fazla çözelti toplama tanklarında tekrar biriktirilir. Besin maddesi içeriği, pH ve EC değeri incelendikten sonra tekrar kullanılır.
Açık hidroponik sistemlerin çoğunda besin çözeltisinin fazlası tekrar değerlendirilir; ancak değerlendirilme şekli, tekrar bitkilere uygulanması değildir. Fazla besin çözeltisinin buharlaştırma havuzlarında buharlaştırma ve çevredeki bitkilere uygulanması şeklinde yapılır. Bu sistemler ortamın kompozisyonu ve tuzluluğa daha az hassas olması nedeniyle besin çözeltisi tekrar sisteme verilmez. Bu durum yetiştirme ortamları üzerinde daha yaygın çalışmalar yapılmasına neden olmuştur.
Gübreler, sulama suyuna bir enjeksiyon cihazıyla ya da sulama suyu ile büyük bir tankla karıştırılır. Sulama, zaman saati ile programlanır. Çok büyük seralarda ise farklı bölümlerin sulanması için selonoid vanalardan yararlanılır.
Kanal Kültürü (Yatak Kültürü):
Yetiştirilecek bitki türüne göre kanal kültürü hazırlanır. Kanallar 15–20 cm derinlik, 30–120 cm genişlik, % 1–1,5 eğiminde ve sera boyuna göre değişen uzunluktadır. Genellikle tek sıra bitki dikimi yapılır; ancak yatak genişliği uzun olursa çift sıra halinde bitki dikimi yapılmalıdır. Yere yatay veya tavana asılı dikey olarak yerleştirilmiş yapılardır.
Kanal (yatak) kültürü:
Yataklar, sera toprağında derince açılmış oyukların plastikle kaplanması ile oluşturulur. Bunun yanında beton, tahta veya metal kontrüksiyon yapı üzerine yerleştirilmiş ve değişik (en fazla plastik) malzemeler kullanılarak oluşturulabilir. Yetiştirme ortamını yer yüzeyinden ayırmak için yatak veya kanallar su geçirmez materyal ile kaplanmalıdır.
Değişik kanal (yatak) kültürü uygulamaları:
Bu yetiştiricilik sisteminde yetiştirme ortamı olarak torf, talaş, Hindistan cevizi tozu, kum veya çakıl, peat, perlit gibi materyaller ve karışımları kullanır. Bitkiler bu yapılar içerisine doldurulmuş katı ortamların kullanılarak damla sulama ile su ve gübre verilmesi ile üretilir. Atık su ise yataklara verilen eğimden faydalanılarak sistemden uzaklaştırılır. Fazla besin çözeltisinin drene olması için yatağın alt kısmına 2,5 cm çaplı delikli borular yerleştirilir. Uzun büyüyen sarılıcı bitkilerden domates, hıyar ve vb. bitkiler meyve ağırlığını taşıyabilmek için desteklenmelidir.
Bitkilerin desteklenmesi:
Torba Kültürü
Bu sistemde bitkiler herhangi bir agregat ile doldurulmuş torbalara yerleştirilir. Torba kültüründe kullanılan torbalar değişik büyüklük ve renklerde olabilir; ancak daha çok iç kısmı siyah, dış kısmı beyaz torbalar tavsiye edilir.
Torba kültüründe en çok kullanılan ortamlar %60 torf, %20 vermikülit ve %20 perlitten oluşur. Bu karışımlarının pH değeri 5,2-5,6 arasındadır. Bu katı ortamlar karıştırıldıktan sonra pH ve EC değerleri kontrolleri yapılarak bitkiler dikilir.
Torba kültürünün şematik görünümü:
Bu yöntemde bitkilere besin çözeltisi damla sulama yöntemi ile verilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu, torbaların yan kısımlarına mutlaka drenaj delikleri açılmalıdır.
Torba kültüründe damlama sulama sistemi:
Torba kültürü, yatay ve dikey torba kültürü olmak üzere kendi arasında ikiye ayrılır:
Dikey (Asılı) torba kültürü: Bu teknikte yaklaşık 1 m uzunluğunda, silindir şeklinde, dış kısmı beyaz, iç kısmı siyah, UV katkılı, kalın PE torbalar kullanılır. Bu torbaların alt kısmı kapatılarak üst kısmı bağlanır. Torbanın alt kısmına besin çözeltisinin drene olması için delikler açılır. Daha sonra torba, hazırlanmış katı ortamla doldurulur. Hazırlanan torbalar, besin çözeltisi toplayan kanallar üzerindeki desteklere dikey olarak asılır; bu nedenle de bu tekniğe dikey torba tekniği adı verilmiştir.
Dikey torba tekniğinin şematik görünümü:
Torbalar dikey olarak asıldıktan sonra her bitkinin dikileceği yer + şeklinde kesilir. Eğer fideler ağlı saksılarda yetiştirilmişse saksıları ile birlikte ya da saksılarından çıkarılarak asılı torbalar üzerinde açılan deliklere yerleştirilir. Dikilen bitkiler köklerin gelişinceye kadar düşmemesi için açılan deliklerin iki kenarı birleştirilerek bir tel yardımı ile sıkıştırılır.
Dikey torba tekniği:
Besin çözeltisi, asılı torbanın üst tarafında iç kısma tutturulmuş mikro dağıtıcılara pompalanarak torbanın içine dağıtılır. Besin çözeltisi damlaları katı ortamı ve bitki köklerini ıslatır. Fazla çözelti, asılı torbanın alt kısmında açılan delikler yoluyla alt kısımdaki kanallarda toplanır ve besin çözeltisi stok tankına geri aktarılır.
Bu sistem açıklarda ve seralarda kurulabilir; ancak seralarda torbalar birbirine gölge yapmayacak şekilde yerleştirilmelidir.
Dikey torba tekniğinde torbalar hafif materyallerle dolduruldukları için ağır değildir ve yaklaşık 2 yıl süre ile kullanılabilir. Her torbadaki bitki sayısı, yetiştirilecek bitki sayısına göre değişir. Örneğin marul bitkisinde her torbaya 20 marul dikilebilmektedir. Bu sistem; daha çok yapraklı sebzeler, çilek ve küçük çiçekli bitkiler için uygundur. Besin çözeltisinin dağıtılması için siyah renkli borular kullanmaktadır.
Yatay torba kültürü: Bu teknikte 1–1,5 m uzunluğunda, dış kısmı beyaz, iç kısmı siyah UV katkılı, polietilen torbalar kullanılır. Torbalar 6 cm yükseklikte ve 18 cm genişliğindedir. Torbalara hazırlanan karışımlar doldurulduktan sonra zemin üzerinde yatay olarak uç uca yerleştirilir. Torbalar, arasında yürüme boşlukları olması için aralıklı dizilir.
Torbalar, dikilen ürüne göre çift sıralı olarak da yerleştirilebilir. Torbaların üst yüzeylerine + şeklinde küçük delikler açılır. Saksıda yetiştirilmiş bitkiler bu deliklere dikilir. Her torbaya 2-3 bitki dikilir. Drenajı sağlamak için torbaların her bir alt kenarlarına delikler açılmalıdır.
Yatay torba tekniği:
Her bitki için ana besin kaynağından ayrılan siyak kapiler boru ile besin çözeltisi uygulanır. Besin çözeltisi ve su torbalara el ile de verilebilir. Bitkinin büyüme aşaması ve hava şartlarına bağlı olarak değişik miktarlarda besin çözeltisi uygulanır. Yetiştirme ortamı su veya besin çözeltisi ile tamamen doymuş olmamalıdır; çünkü böyle bir durumda bitki köklerinin oksijen alımı engellenmiş olunur.
Değişik yatay torba tekniği uygulama alanları:
Yatay torbalar yerleştirilmeden önce UV’ye dayanıklı beyaz polietilen ile tüm zemin kaplanmalıdır. Polietilenin beyaz kullanılmasındaki amaç güneş ışığının bitkiye yansıtılması içindir. Bu ayrıca fungal hastalıklara neden olan nispi nemi de azaltır. Bu sistemde genellikle uzun boylu bitkiler yetiştirildiğinden desteklenmesi gerekir.
Kaya Yünü
Kaya yünü bazaltik kayaların eritilmesi, eriğin liflere dönüştürülmesi ile üretilir. Lifler eritildikten sonra ortama yapıştırıcı eklenerek sıkıştırılarak geniş bloklar halinde kurutulur. Geniş bloklar, küçük bloklara kesilerek çoğaltma bloklarını oluşturur.
Kaya yünlerinin hepsinin yapısı aynı değildir. En iyisi saf bazaltik kayadan elde edilmiş üründür. Kaya yünlerinin eritme işleminden arta kalanlarla da lifler üretilmektedir. Bu kaya yünlerinin metal içeriği fazladır. Yüksek kaliteli kaya yünlerinin lif çapı içindeki yapıştırıcı dağılımı ile bir örnek olmalıdır. Kaya yünü, kolaylıkla ıslatılmalı ancak sulu olarak kalmamalı ve kolayca drene olmalıdır.
Kaya yününün ıslanma özellikleri birbirlerinden farklılık gösterir. Kaya yünü lifleri mineral yağ içermeleri nedeniyle doğal olarak hidrofobiktir. Yüksek kaliteli kaya yünlerinde mineral yağlar, imalat sırasında uzaklaştırılır ve eriyik içine mineral ıslatıcı maddeler katılır. Tarımsal kaya yününün bu formu, doğal olarak su çeker ve kolaylıkla ıslanır.
Kaya yünü üzerinde gelişen bitkiler kaya yününden çözeltiyi çekerek havanın çözeltiye oranının artmasına neden olur. Bu nedenle eğer kök bölgesinde yüksek oranda havaya gereksinim varsa sulamalar arasındaki zamanın fazla olması, hava yüzdesinin artmasını sağlar. Kaya yününden çözeltiye ulaştırmak için gerekli tansiyon, sadece kaya yünü kuruduğunda artar. Bunun anlamı doymuş kaya yününden bitkinin çözeltiyi almasıdır. Bu sırada kaya yünü kendi neminin %50-70’ini bitkiye verir. Bu nedenle kaya yününden gelişen bitki kaya yünü tamamen kuruyuncaya kadar su stresine girmez.
Kaya yünü ile üretim:
Kaya yünü bloklarının serada düzenlenmesi bitkiye bağlıdır. Genellikle zemin beyaz veya tercihe göre siyah-beyaz polietilen ile kaplanır. Kaya yünü blokları sıralara yerleştirilir ve bitkiler için bloklar üzerinde plastik delikler açılarak su damlatıcılar deliklere yerleştirilir. Sulama sistemi açılır ve bloklar çözelti ile doldurulur. Fideler bloklar üzerine yerleştirilir. Plastik zemin ile bloklarda drenaj delikleri açılır.
Kaya yünü sisteminin kuruluşu oldukça basit ve ucuzdur. Bu sistemde her bitkiye bir damlatıcı ve kapasitesi 2 litre/saat olan damla sulama sistemi kullanılır. Besinler 2 başlı enjektör ve besin konsantresi tankı kullanılarak verilir.
Sistemin düzenlenmesinde en önemli faktör bloktaki pH ve EC’nin ölçülmesidir. Örnekler mümkün olduğunca sabah saatlerinde alınmalıdır. Substrat önemli ölçüde tamponlamaya sahip olsa da EC ve pH gün içerisinde değişiklik gösterebilir. Bunun içinde bloktaki tuzların konsantrasyonu düzenlenmelidir.
Kum Kültürü
Kum kültürü ile yapılan çalışmalar 1960’lı yıllarda Arizona Üniversitesinde başlamıştır. Kum kültürü, saf su yerine temiz dere kumu kullanılarak aynı şekilde makro ve mikro elementlerin solüsyon şeklinde verilmesi ile yapılan yetiştirme tekniğidir.
Saf kum kanal veya hendek kültüründe kullanılır. Çöl bölgelerinde seranın tabanının polietilen bir örtü ile kaplanması uygun ve ucuz bir yöntemdir. Bu işlemden sonra delikli borular yerleştirilir ve üzerine 30 cm yüksekliğinde kum ilave edilir eğer kum, yüzeysel uygulanılacaksa ortamdaki nem üniform dağılamayacağından bitki kökleri drenaj borularına doğru gelişir. Bitki yetiştiriciliğinde kullanılan bölgeler düzeltilerek hafifçe eğim verilmelidir. Bundan sonra besin çözeltisini dağıtan borular uygun şekilde yerleştirilmelidir.
Hidroponik sistemlerin uygulanacağı bölgelerde sulama suyunun uygun kalitede olması oldukça önemlidir. Suyun kalitesi için tuzluluk, pH ve zararlı elementlerin bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir. Bitkilerin günde 8 kere sulandığı yaz aylarında sulama uygulaması hassaslık gösterir. Amacına uygun sulamada yetiştiriciliği yapılan alanın tamamından uygulanan suyun % 4-7’sinin drene olacağı düşünülerek sulama yapılmalıdır.
Perlit
Perlit volkanik kökenli alüminyum silikattır. Fiziksel olarak stabil ve biyolojik olarak sterildir; bu yüzden de mükemmel bir bitki yetiştirme ortamıdır. Hafif olması işçilikte kolaylık sağlar. Bitkiler tarafından kolaylıkla yararlanabilir su kapasitesi yüksektir. Serbest drenaj özelliği hava kapasitesinin iyi olmasını sağlar. Nötr pH’a sahiptir. pH 5,0’ın altına düştüğünde alüminyum, zehir etkisi gösterir.
Perlit, fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle köklendirme ve topraksız yetiştiricilikte tek başına yetiştirme ortamı olarak kullanılır. Aynı zamanda diğer materyallerle de karıştırılarak başarı ile kullanılır.
Perlitin kullanıldığı topraksız yetiştiricilik sistemleri yatak sistemi, torba kültürü, kanal rezervuar yöntemi ve dikey yatay torba kültürüdür.
Kanal rezervuar yöntemi: İskoçya’da geliştirilen bir yöntemdir. Yöntemin esası, perlitin kuvvetli bir kapiler çekim gücüne sahip olmasına dayanır. Yöntemde perlit torbaları siyah-beyaz plastik örtü üzerine sıra halinde dizilir. Torbaların alt kısmında besin çözeltisi rezervuarı oluşturmak için 3-4 cm’lik yarıklar açılır. Daha sonra polietilen örtü ile sarılan torbalar üst taraftan zımbalanır. Besin çözeltisi rezervuarının seviyesi ile torbalar arasındaki farklılığa engel olmak gerekir. Ayrıca kanal boyunca rezervuar seviyesinin de sürekli sabit tutulması lazımdır. Bunun için de torbalar arasına 4cm x 4 cm x 45 cm boyutlarında polisitiren takozlar yerleştirilir.
Kanal rezervuar yöntemi:
Bu yöntemde besin çözeltisi kapilarite ile kök bölgesine yükselir. Perlitin sahip olduğu fiziksel özelikler nedeniyle torba profili boyunca rezervuarın serbest su seviyesinden itibaren ideal hava su dengesi sağlanır. Rezervuarda torbanın profili boyunca perlitin nem içeriği değişiminin fazla olmaması ve sürekli korunabilmesi bu yöntemin en avantajlı tarafıdır.
Kanal rezervuar yöntemi, sulama yönünden üreticilere büyük kolaylık sağlayan bir yöntemdir. Sulama solar radyasyona bağlı olarak günde 2 veya 3 kez rezervuar seviyesinin yükseltmek için yapılır. Aşırı sulamaların bitkiler için zararı sistem içinde giderilmektedir. Kapalı sistem olduğu için su ve gübre kullanımında tasarruf sağlar. Topraksız yetiştiricilik yöntemleri içinde topraktan bu yönteme geçiş çok daha kolay ve ekonomiktir. Diğer yöntemlerde olduğu gibi sulama ve gübreleme ünitelerin kullanımına gerek yoktur.
Perlit torba kültürü: 1m veya daha fazla uzunluktaki plastik perlit torbaları siyah-beyaz plastik örtü serilen sera zemini üzerine iki sıra halinde dizilir. Torbaların üzerinde açılan deliklere fideler dikilir. Damla sulama boruları her bitkiye gelecek şekilde yerleştirilir. Torbanın alt kısmında drenajı sağlamak için 3–4 cm yukarıdan yatay delikler açılır. Su kalitesinin iyi olduğu ve damlatıcıların çalıştığı şartlarda drenaj suyu miktarı minimum düzeyde tutulmalıdır.
Lütfen yorum bırakın.