Armut Üretimi

Armut Yetiştiriciliği

Armut Bitkisinin Tanımı ve Önemi

Alem : Plantae
Bölüm : Magnoliophyta ( Kapalı tohumlular )
Sınıf : Magnoliopsida ( İki çenekliler )
Takım : Rosales
Familya : Rosaceae- Gülgiller
Alt familya : Maloideae- Elmalar
Cins : Pyrus
Tür : P. Communis

Armut yetiştiriciliği, çok eski yıllara dayanmaktadır. Anadolu, İtalya, Fransa, Belçika eskiden beri yetiştiriciliğin yapıldığı ülkelerdir. Amerika’ya armut, ilk olarak İngiliz ve Fransız kolonistler tarafından 1630 yılında dikilmiştir. Amerika’da yapılan çalışmalarla yeni armut çeşitleri geliştirilmiştir.

Armut:

Kültür armudu, bütün dünya üzerinde elma kültürünün yayıldığı hemen her yerde yetiştirilmektedir. Armut, kültür elmalarına göre sıcağa ve kurağa daha az hassas olduğu için yayılma alanı mesela kuzey yarımkürede ancak 55. enlem derecesine ulaşabildiği halde, elmanın iyi yetişemediği Akdeniz’in sıcak iklimli bölgelerinde de önemini korumaktadır.

Memleketimizde armut yetiştiriciliği hemen hemen bütün bölgelerimizde yapılmaktadır. Bugün dünya üzerinde 2000 yılında 1.541.733 ha. alanda 16.981.168 ton armut üretilmektedir.

Armudun besin değeri:

Armut içerdiği çok miktarda lif ve kum (taş hücresi) topaklan nedeniyle kabızlık çeken kişilere yarar sağlar. Taş hücreleri bağırsakları çalıştırarak kabızlığı giderir.

Armut Ağacının Botanik Özellikleri

Habitüs: Armut ağacı dikine büyür ve piramit şeklini alır.Serbest büyümeye bırakıldığında yayvan taç da meydana getirir. Gövdesi düzdür. Gençken kabukları gri, yaşlandıkça dışarıdaki mantar tabakalarından dolayı koyu gri veya grimsi kahverengi renk alır ve kabuk parçalanır.

Armut ağacı:

Kök: Tohumdan yetiştirilen armutlarda kök, kazık kök şeklinde derinlere gider. İyi topraklarda ve sulanan yerlerde, yan ve saçak kök oluşumu iyidir.

Dallar: Armut dalları tüysüzdür. Odun ve meyve dalı olmak üzere iki çeşit dal vardır. Meyve dalcıklarından topuz, kargı ve dalcıklar elmalardakine benzerse de burada daha genç dalcıkların erken meyveye yattıkları da unutulmamalıdır. Bundan başka armutlarda keselere elmalardan daha çok rastlanır ve bu dal şekli bir kısım çeşitlerde çok yaygındır. Armutlarda dalcıklar, elmalardan farklı olarak çoğunlukla tüysüzdür.

Armut ağacının dalları ve gözleri:

Gözler: Armutlarda yaprak, sürgün ve çiçek olmak üzere üç tip göz vardır. Yaprak gözleri, bir yıl önceki yaprakların koltuklarında teşekkül eden ince gözlerdir. Açıldıklarında tek tek yapraklar meydana gelir. Sürgün gözleri, daha çok dalcıkların uçlarında tepe tomurcuğu halinde olur. Uyanmaları ile kısa ve uzun sürgünler meydana gelir. Böylece dalcıkların büyümeleri ve tacın dallanması temin edilir.

Armut bitkisinin bölümleri:

Meyve gözleri dalcıkların uçlarında ve az sayıda olarak bazı çeşitlerde yaprak koltuklarında hasıl olur. Sivrice uçları, keskin kenarları ve tüysüz oluşları ile elmalardan kolaylıkla ayrılır. Çiçek gözleri armutlarda da karışıktır. Yani bunlarda da bir göz içerisinde hem çiçek ve hem de yaprak yerleri vardır. Böylece çiçekler açıldıkları zaman ağaçta yapraklanma da olur.

Meyve: Armut yalancı meyve olup elmada olduğu gibi ovaryum ile çanak ve taç yapraklar ve stamenlerin alt kısımlarının birleşimi olan dokuların ( accessory ) birlikte gelişmeleriyle meydana gelmektedir. Bazı çeşitlerin meyvelerinde ise taş hücreleri meydana gelir ve bunlar, meyve yenirken kumluluk hissi uyandırırlar. Taş hücrelerinin oluşumu, çeşide bağlı olduğu kadar toprak koşullarıyla da ilgilidir.

Armut meyvesi:

Yapraklar: Dallarda bir göz açıldığında içerisinden hem çiçek, hem yaprak, hem de sürgün meydana gelebilir. Dalcıklarda her zaman çiçek gözü bulunmaz. Yaşlı ve bakımsız ağaçlarda çıtanak bulunur aynı zamanda kese de vardır. Ağaç yaşlı ise keseler daimi olarak kalır. Genç ağaçlarda kaybolur. Bu kese besin madde birikimi ile olur. Eğer gözün uç kısımları yayvansa sürgün yine dallarda uç alma yapılmışsa ve ağacın gelişimi kuvvetli ise bir çok gözde sürgün meydana gelir. Armut yaprakları basit yapraktır. Yaprağın üstü koyu yeşil, altı grimsi yeşildir. Yaprak şekli oval veya oval yuvarlaktır.

Armut yaprakları:

Bir çiçek gözünden 5-7 çiçek çıkar. Armut çiçeğinde 5 taç, 5 çanak yaprak, 5 dişi organ, 20 erkek organ bulunur.Çanak yapraklar renklidir. Dişi organ sarı, erkek organ başçığı pembemsi sklamen rengindedir. Armut yalancı meyvedir.

Armut çiçekleri:

Armut Çeşitleri

AKÇA, Armut Çeşidi
Ana vatanı Anadolu’dur. İstanbul Akçası, Dikenli Akça, İstanbul Armudu gibi isimler alır. Ağaçları kuvvetli büyür ve yarı dik gelişir. Meyvesi küçük, kısa boyunlu, alt kısmına doğru geniştir. Kabuğu yeşil, yeme olumunda yeşilimsi sarı renkte ve incedir. Meyve eti beyaz, az kumlu, orta derecede sulu, az tatlı olup kalitesi orta iyidir. Hasat temmuz ayında yapılır. Saklama süresi bir hafta on gün kadardır. Biraz geç meyveye yatar.

Akça Armut:

MUSTAFABEY, Armut Çeşidi
Ana vatanı Anadolu’dur. Ağaçlan kuvvetli büyür ve yarı dik gelişir. Meyvesi küçük, boyun kısmı akçadan daha uzun, alta doğru geniştir. Kabuğu kalınca olup zemin rengi sarımsı yeşil, yeme olumunda sarı, güneş gören tarafı kırmızıdır. Meyve eti beyaz, az kumlu, orta sulu, tatlı ve aromalı olup kalitesi ortadır. Hasat zamanı temmuz ayının ikinci haftasıdır. Depolama ömrü kısadır.

Mustafabey Armudu:

ANKARA, Armut Çeşidi
Ankara armudu verimli bir çeşittir. Ağaçlar, armut ve ahlat çöğürü üzerinde 5-7 yaşından itibaren ürün vermeye başlamakta ve ürün miktarı 15 yaşına kadar artmaktadır. İyi bakım koşullarında verimlilik, 50 yaşına kadar aynı düzeyde devam etmekte ve daha sonra düşüş göstermektedir. Ağaçları kuvvetli ve yayvan gelişir. Eylül ayı ortalarında hasada gelir.

Ankara Armudu:

Meyvesi orta iri, yuvarlakça, boyunsuz, alt kısmı geniştir. Meyve kabuğu açık yeşil, yeme olumunda sarımsı yeşil ve incedir. Meyve eti tatlı, çok sulu ve güzel aramalıdır. Depolamaya uzun süre dayanır. Genellikle ilkbahar aylarında pazarlarda görülen bir çeşittir. Akça ve Coscia armutları en iyi tozlayıcılar olarak belirlenmiştir.

WÎLDER, Armut Çeşidi
ABD kökenli olup 1884 yılında kültür bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Ağaçları kuvvetli büyür ve dik gelişir. Meyvesi küçük ve orta irilikte, meyve şekli konik, alt kısmı geniş düz, kısa ve kalın boyunlu armut biçimindedir. Meyve kabuğu ince, yeme olumunda zemin sarı olup güneş gören taraf kırmızıdır. Meyve eti beyaz renkli, tereyağ tipinde, az sulu ve ekşimsi olup kalitesi iyidir. Temmuz ayının ikinci haftasında hasat edilir. Hasatta geç kalınmamalıdır.

Wilder Armudu:

BEURRE PRECOCE MORETÎNÎ, Armut Çeşidi
Coscia X Williams melezi olup 1956 yılında İtalya’da elde edilmiştir. Ağaçları kuvvetli büyür ve yan dik gelişir. Meyvesi orta iri ve iri, şekli oval alta doğru genişler ve armut biçimindedir. Meyve kabuğu ince, düz, mat ve az mumlu olup, yeme olumunda zemin rengi yeşilimsi sarı, güneş gören tarafı pembemsi kırmızıdır. Meyve eti beyaz renkli, ince dokulu, tereyağ tipinde, gevrek, çok sulu ve hafif ekşimsi olup kalitesi çok iyidir.

Beurre Precoce Moretini Armut çeşitleri:

COSCİA, Armut Çeşidi
Ana vatanı İtalya’dır. Ağaçlan kuvvetli büyür ve dik gelişir. Meyvesi orta iri, konik, boyun kısmı kısa, alta doğru genişler. Meyve kabuğu kalın, rengi açık yeşil olup yeme olumunda açık sarıdır. Bazen güneş gören tarafı kızarır. Meyve eti beyaz, tatlı, sulu ve çok az kumlu olup kalitesi iyidir. Temmuz ayı sonunda hasat edilir.

Coscia Armut çeşitleri:

SANTA MARÍA, Armut Çeşidi
Willliams X Coscia melezi olarak 1951 yılında İtalya’da bulunmuştur. Ağaçları orta kuvvette büyür ve dik olarak gelişir. Meyvesi iri, boyun kısmı uzunca, alta doğru genişler ve armut biçimindedir. Meyve zemin rengi yeme olumunda çok açık sarı olup bazen güneş gören tarafı pembemsi kırmızıdır. Meyve eti beyaz, orta sulu, az tatlı olup orta kalitededir. Temmuz sonu ağustos ayı başında olgunlaşır. Yeme kalitesi iyi olmakla beraber yeme olumundaki rengi ve görünüşü caziptir. Uzun süre depolanabilir.

Santa Marıa Armut çeşitleri:

DR. JULE GUYOT, Armut Çeşidi
Fransa kökenli olup 1870 yılında bulunmuştur. Ağaçlan zayıf ve orta kuvvette büyür ve yarı dik gelişir. Meyve iri, boyun kısmı kalın, alta doğru geniş armut biçimindedir. Meyve kabuğu orta kalınlıkta, yeme olumunda sarı olup bazen güneş gören tarafı kırmızıdır. Ağustos ayının ilk haftasında toplama olgunluğuna erişir. Ayva ile uyuşmaz. Meyve eti beyaz, çok sulu ve tatlı olup kalitesi çok iyidir.

STARKRİMSON, Armut Çeşidi
ABD kökenli olup Clapps Favorit çeşidinin tomurcuk mutasyonudur. Ağaçları orta kuvvette büyür ve yayvan gelişir. Meyvesi iri, konik, orta kısmı geniş armut biçimindedir. Meyve kabuğu koyu ve donuk kırmızı renkte olup yeme olumunda rengi açılır. Meyve eti beyaz, sulu ve tereyağ tipinde, tatlıdır. Yeme olumu süresi kısa olup ileri olgunlukta çekirdek evi etrafından başlayarak meyve eti kararmaktadır.Hasat zamanı ağustos ayının ikinci haftasıdır. Hasat geciktirilirse çekirdek evi kararması artar.

Starkrimson Armut çeşitleri:

WÎLLÎAMS, Armut Çeşidi
İngiltere kökenli olup 1770 yılında bulunmuştur. Ağaçlar gençken dikine kuvvetlice büyür, verim başlayınca gelişme yavaşlar ve yayvanlaşır. Meyvesi orta iri ve iri, konik, boyunlu, orta kısmı geniş armut biçimindedir. Meyve kabuğu açık yeşil renkte, ince, sap çukuru çevresi paslı, yeme olumunda sarı renktedir. Meyve eti beyaz, ince dokulu, tereyağı tipinde, çok sulu, tatlı ve aromalı olup kalitesi mükemmeldir. Sofralık, kurutmalık ve konservelik olarak kullanılmaktadır. Ağustos ayının üçüncü haftasında toplanır.

Williams Armut çeşitleri:

TRİUMPH DE VİENNE, Armut Çeşidi
Fransa kökenli olup 1874 yılında bulunmuştur. Ağaçları orta kuvvette büyür ve yayvan gelişir. Meyvesi iri, konik, uzunca armut biçimindedir. Meyve kabuğu yeşilimsi sarı renkte, dağınık paslı, yeme olumunda koyu sarı renkte olur. Meyve eti çok sulu, tatlı, kendine has aromalı ve kalitesi çok iyidir. Ağustos ayının üçüncü haftasında toplanır.

Triumph de vienne Armut çeşitleri:

GRAND CHAMPÍON, Armut Çeşidi
ABD kökenli olup Gorham çeşidinin tomurcuk mutasyonudur. Ağaçları kuvvetli büyür ve yayvan gelişir. Meyvesi orta iri ve iri, yuvarlak, alt kısma doğru geniş, hemen hemen boyunsuzdur. Meyve kabuğu ince ve mat olup bütün yüzeyi sıvama paslıdır. Ağustos ayı sonunda olgunlaşır ve toplanır.

DEVECİ, Armut Çeşidi
Ana vatanı Anadolu olup ağaçları orta kuvvette büyür. Meyvesi iri ve çok iri, basık, alt kısmı geniş, boyunsuzdur. Çiçek çukuru derindir. Meyve yüzeyi hafif girintili çıkıntılı olup kabuğu ince, zemin rengi sarı, passız, bazen güneş gören yüzü pembemsi kırmızıdır. Meyve eti beyaz, gevrek, sulu, az, tatlı ve orta kalitededir. Yeme olumunda fazla yumuşamaz. Ekim ayının üçüncü haftasında olgunlaşır ve toplanır. Kış armudu olarak da bilinir. Depolamaya uzun süre dayanır.

Deveci Armut çeşitleri:

PASSE CRASSANE, Armut Çeşidi
1845 yılında Fransa’da bulunmuştur. Orta kuvvette büyür ve yarı dik gelişir. İri, yuvarlak, alt kısmı daha geniştir. Meyve kabuğu paslı, kalın önce yeşil renkte, yeme olumunda ise sarı renktedir. Meyve eti beyaz, az kumlu, çok sulu, ekşimsi ve aromalı olup kalitesi iyidir. Eylül ayı sonunda olgunlaşır ve toplanır. Uzun süre saklamaya elverişlidir, ayva ile iyi uyuşur.

Passe Crassane Armudu:

ABBE FETEL, Armut Çeşidi
1866′ da Fransa’da bulunmuştur. Ağaçlan zayıf ve orta kuvvette büyür, dik gelişir. Meyvesi iri, konik ve boyun kısmı çok uzundur. Meyve kabuğu kısmen paslı, ince, yeme olumunda koyu sarı renktedir. Meyve eti beyaz, çok sulu, tereyağ tipinde ve tatlı olup, kalitesi çok iyidir. Eylül ayının ilk haftası toplanma zamanıdır.

Abbe Fetel Armudu:

BEURRE BOSC ( KAİSER ALEXANDER ), Armut Çeşidi
Kökeni Fransa olup 1819′ da bulunmuştur. Ağaçları kuvvetlice büyür ve yarı dik gelişir. Meyvesi; orta iri ve iri, konik, alt kısmı geniş, boyun kısmı uzun ve sapa doğru incelir. Meyve yüzeyi pas kaplı olup yeme olumunda rengi altın sarısıdır. Meyve eti beyaz, sulu, tereyağ tipindedir. Bazen çok az kumlu da olabilir. Eylül ayının ikinci haftası olgunlaşır ve hasat edilir.

Kaiser Armudu:

Armut Bitkisinin Genel İstekleri

Armut ağaçlarının dinlenme döneminde -20, -25 oC kış soğuklarına kısa süreli olarak dayandıkları bilinmektedir. Fakat bu süreler ne kadar kısa olursa zarar da o oranda az olur. Özellikle kış soğukları riski olan bölgelerde, gübreleme ve sulama programlarının dikkatli bir şekilde planlanması gerekmektedir.

Ağaçların nemli toprakta bulunması, soğukla birlikte zararın artmasına neden olur. Armut çeşitlerin bir çoğu düzenli çiçek açabilmek için mutlaka kış dinlenme döneminde 7.2 oC ‘nin altında toplam 1000-1500 saatlik bir sıcaklık toplamına ihtiyaç duyarlar. Eğer bu ihtiyaçları karşılanamazsa çiçeklenme düzensiz olur veya çok az gerçekleşir. Bu nedenle bahçeler, soğuk havanın çöktüğü çukur yerlere kurulmamalıdır. Kaliteli meyve elde etmek için yetiştiriciliğin ılıman iklimlerde yapılması tavsiye edilir.

Armut ağacı, çok farklı topraklarda yetiştirilebilir. Ilıman iklimlerde yetiştirilen bitkiler arasında ağır topraklara en iyi uyum sağlayan bitkidir. Armut yetiştiriciliğinde kullanılan anaca göre değişmekle birlikte; kumlu topraktan killi toprağa kadar birçok toprak tipinde bahçe yapılabilir. Ancak kaliteli ürün alınmak isteniyorsa toprak pH’sı 6-7 civarında olan, geçirgen, derin, sıcak ve organik madde miktarı yüksek topraklar tercih edilmelidir. Aşırı kumlu ve kuru topraklarda meyve kalitesi bozulur.

Yetişmiş armut bahçesi:

Armut tohumdan, çelikle ve aşı ile üretilir. Kültür armutlarının tohumla üretimi mümkün değildir. Kültür armut çeşitlerinin çeliklerinde köklenme çok zordur. Bu nedenle en iyi üretim yöntemi aşılamadır. Aşı çeşidi olarak da T göz aşısı kullanılır. Bazı yerlerde sürgün göz aşısı da kullanılmaktadır. Anaç olarak ayva kullanılmaktadır. Ayva anacı bodur olduğu için tercih edilmektedir. Ayrıca ayva üzerine yapılan aşılamalarda armut meyveleri daha büyük olmaktadır. Ayva anacı kullanmanın tek sakıncası ise ömrünün az olmasıdır.

Armut yetiştiriciliğinde ahlat anacı da kullanılmaktadır. Özellikle kurak iklim koşullarında ahlat anacı tercih edilir. Ahlat anacı üzerine aşılamada armut meyvesi, orta kalitede olmaktadır.

En çok kullanılan diğer bir anaç armut çöğürüdür. Standart armut bahçesi yapmak için en fazla bu anaç kullanılır. Bu anacın ağacı daha büyük ve daha uzun ömürlüdür.

Aşılı armut fidanları:

Bodur Armut Yetiştiriciliği

Bodur armut ağacı elde etmek için armutlar, ayva anacı üzerine aşılanır. Bu takdirde daha az derinlikteki topraklara dikilebilir. Ancak ayva anacı, kış soğuklarına armut çöğürü kadar dayanmaz. Ayva anacı fazla kireçli toprakları sevmez. Daha çok sulama ihtiyacı gösterir. Bazı armut çeşitleri, ayva anacı ile uyuşmazlar. Bunu önlemek için ayva ile uyuşan Beurre Hardy gibi çeşitler, anaç olarak kullanılmalıdır.

Bodur Armut bahçesi:

Armut Bahçesi Tesisi

Seçilmiş olan bahçe yerinin, armut ağacının tüm isteklerini karşılayacak nitelikte olması gerekir.Ayrıca iyi bir toprak hazırlığının da yapılmış olması şarttır. Eğer toprak hazırlığı iyi yapılmamış ise fidan çukurlarının geniş açılması, fidanın gelişmesi yönünde mutlaka olumlu etki sağlayacaktır.

Yeni tesis edilmiş armut bahçesi:

Kapama armut bahçesi yapılacağı zaman mutlaka sağlıklı, ismine doğru, aşılı ve bir yaşlı fidanların kullanılmasında fayda vardır. Anaç olarak Quince-A kullanılmış ise, ağaçlara verilmesi gereken aralık ve mesafeler, çoğu çeşitler için 3×5 m, armut çöğürü anaç olarak kullanılmış ise 5×7 m önerilmektedir. Bu aralık ve mesafeler; çeşide, toprak şartlarına ve uygulanacak olan kültürel işlemlere göre değişebilir. Son yıllarda bazı ülkelerde belirttiğimiz aralık ve mesafelerden daha sık (0.6 -0.8×4 m) armut bahçeleri de kurulmaya başlanmıştır. Dikim budaması yapılan fidanların ılıman iklimlerde aşı yeri toprak üzerinde kalacak şekilde kasım ve ocak ayları arasında dikilmeleri tavsiye edilir. Daha soğuk olan bölgelerde ise fidan dikimi şubat ve mart aylarında yapılmalıdır. Dikim sırasında bahçede sağlıklı bir tozlanma ve döllenme için mutlaka aynı dönemde çiçek açan çeşit karışımlarına yer verilerek bahçe yapılmalıdır.

İlginizi Çekebilir!