Bakla Üretimi

Bakla Yetiştiriciliği

Bakla Bitkisinin Tanımı ve Önemi

Bilimsel sınıflandırma:

Alem: Plantae
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Fabales
Familya: Fabaceae
Cins: Vicia
Tür: V. faba

Ana yurdu Avrupa ve Asya kıtaları olan baklanın 5.000 yıl kadar önceleri Çin’de yetiştirildiği eski metinlerde görülmektedir. Ülkemizde de bol bol yetiştirilen ve tüketilen bakla, 60-100 cm. boylanabilen bir yıllık otsu bitkidir.

Tüm baklagillerde olduğu gibi bakla da iyi bir münavebe bitkisidir.Tanelerinde yüksek oranda protein bulunmaktadır.Taze ve kuru olarak tüketilebilin bir bitkidir.Bakla yemeklik tane baklagiller içinde mercimek, nohut ve kuru fasulyeden sonra 4. sırada yer alır. Akdeniz’den Karadeniz’e kadar bütün sahil kesiminde yetişme özelliğinde olmakla beraber üretimin %80’i Ege ve Güney Marmara’dayoğunlaşır. Toplam üretim alanının ve üretim miktarının %75’ine sahip olan Balıkesir ve Çanakkale illeri en fazla bakla yetiştirilen illerdir. Akdeniz ve Güney Ege’ de turfanda sebze olarak yetiştirilen bakla Kuzey Ege ve Güney Marmara’da kuru tanesi için yetiştirilir. Kuru bakla üretiminin %31′ i ise ihraç edilmektedir.

Vicia faba baklası:

Bakla bitkinin besin değerleri:

Bakla Bitkisinin Botanik Özellikleri

Bakla Bitkisinde Kök Yapısı: Kazık köklü bir bitkidir. Kazık kök etrafında bol miktarda yan kökler bulunur. Bakla kökleri üzerinde bolca nodül vardır. Nodüller azot bakterilerinin bulunduğu yerlerdir. Hava azotunu bitkinin kullanabileceği azotlu bileşiklere dönüştürürler.

Bakla Bitkisinde Gövde Yapısı: Bakla gövdesi dört köşeli ve içi boştur. Kuvvetli bir yapıya sahiptir.1–1,5 cm arayla gövdeden yapraklar çıkar.

Bakla bitkisinde kök ve kökteki nodüller:

Bakla bitkisi organlarının yapısı:

Bakla Bitkisinde Yaprak Yapısı: Bakla bitkisinin iki türlü yaprağı vardır: Asıl yaprakları yeşil renkli, oval biçimli ve bileşik bir sap üzerinde karşılıklı dizilidir. İkincil derecedeki beyazımsı yapraklar, oval ya da mızrak biçimli olup kenarları dişlidir. Bunların üzerinde siyah renkli nektar bezleri bulunur. Bakla yaprağı bileşik yapraktır. Yaprak ekseni üzerinde karşılıklı olarak dizilmişlerdir.

Bakla bitkisinin yaprakları:

Bakla Bitkisinde Çiçek Yapısı: Bitkinin erselik özellikler taşıyan çiçekleri beyaz renklidir. Ama üzerlerinde kırmızımtırak çizgiler ve morumsu veya siyah lekeler görülür. Kendi kendilerini dölleyen bu çiçeklerden bitkinin bakla ya da badıç denilen meyveleri oluşur. Baklalar yeşilin çeşitli tonlarındadır. Sapa yakın bölümünde siyah renkli bir külah oluşur. Bu külah, bakla çeşitlerine göre farklı olur. Baklanın içindeki taneler (bakla içi denilen çekirdekleri ya da bitkinin tohumları) de bakla çeşitlerine göre irilik, biçim ve sayı bakımından çeşitlilik gösterir. Bakla çiçekleri salkım şeklindedir ve salkım sapı kısadır.

Bakla bitkisinin çiçekleri:

Bakla Bitkisinde Tohum Yapısı: Bakla tohumları taze iken yeşil renklidir. Kuruyunca kahverengiye döner. Bir badıçta 8–10 tohum bulunur.

Bakla bitkisinin tohumları:

Bakla bitkisinin genel görünüşü:

Bakla Bitkisinin Ekolojik İstekleri

Bakla bitkisinin iklim isteği: Bakla ılıman iklim bitkisidir. Uygun koşullarda serin mevsimde de yetiştirilebilir. Bakla, sıcaklardan korkmadığı gibi soğuklara da bir noktaya kadar dayanabilir. Birçok bakla çeşidinin -4 dereceye kadar dayanabildiği saptanmıştır. Bitkinin en iyi geliştiği sıcaklık 9–18 oC ‘dir.

Bakla bitkisinin toprak isteği: Bakla bitkisi, hemen her çeşit toprakta yetişebilir. Ancak çok hafif ve çok ağır topraklar bakla için uygun değildir. Bakla yetiştiriciliği için derin, geçirgen ve organik madde bakımından zengin tınlı toprakları uygundur. Toprağın asiditesine karşı oldukça duyarlıdır. Toprağın pH’sı 6,7-7,7 arasında olmalıdır.

Önemli Bakla Çeşitleri

Ülkemizde sofralık ve hayvan yemi olarak kullanılmak üzere iki çeşit bakla üretimi yapılmaktadır. Sofralık olarak üretilen yerli bakla çeşitleri Sakız Baklası, Arşın, Bayrampaşa Baklası olmakla birlikte ülkemizde en çok Seville Baklası yetiştirilmektedir. Bu çeşit, kalite bakımından yerli baklalardan üstündür.

Seville baklası, 0,90–1,20 cm boylanır. Baklaları orta-koyu yeşil renkte olup, uzunluğu 16 – 20 cm, genişliği 2-3 cm’dir. Baklaların içinde bulunan tohum sayısı 4-6 arasında değişmektedir. Ilık iklim bitkisi olmakla beraber – 10 derece sıcaklığa da dayanmaktadır. Derin, geçirgen ve organik maddece zengin tınlı toprakları sever. Erken yetiştiricilik düşünüldüğünde hafif kumlu, verim düşünüldüğünde alüvyonlu ve killi-kumlu topraklar tercih edilir. Hava şartları elverişli olduğunda tohum doğrudan toprağa atılır. Tohum ekimi serpme veya sıra üsulü yapılır. Sıra arası 40-70, sıra üzeri 15-20 cm olmalıdır.

Bu bakla çeşidi lezzetlidir. Tazesi yemeklik ve konservelik olarak kullanıldığı gibi kurusu da makbuldür.

Bakla bitkisi doğrudan tohum ile yetiştirilir. Kışları ılık geçen bölgelerde tohum sonbaharda atılır. Kışları soğuk geçen bölgelerde ise ilkbaharda atılır. Tohum atılmadan önce toprak ekime hazır hale getirilir. Toprak derince sürülür, tırmık veya diskaro ile düzeltilir. Gübre uygulandıktan sonra tekrar tırmıkla düzeltilir. Dekar başına 4 kg azot atılır. Ekimde sıra arası 40- 70 cm, sıra üzeri 15- 20 cm olmalıdır. Sıra usulünde mibzer ya da elle ekim yapılır. Elle ekim yapılacaksa çepin ile bir çukur açılarak içine 1–2 tohum atılır. Tohumun üzeri 5- 6 cm toprakla kapatılır. Bu şekilde ocak usulü ekim yapılır.

Bakla bitkisinin genel görünüşü:

Bakla yetiştiriciliğinde sıra üzeri mesafesi çeşidin gelişme kuvvetine göre değişir. Bazı çeşitler yukarı doğru büyür, daha az kardeşlenme yapar. Bazı çeşitler ise bunun tersidir. Kardeşlenme çoksa sıra üzeri mesafe daha geniş tutulur.

Bitkiler tohum ekiminden yaklaşık 15-20 gün sonra çimlenir. Bitkiler 6 cm boylanınca 1. çapa yapılır. İlk çiçeklenme meydana geldikten sonra ise 2. çapalama yapılır.

İlginizi Çekebilir!