Budama

Tanımı ve Önemi

Gövdeleri odunsu yapıda olan ve boylanma durumları fazla olan bitkilerde bodurlaşma ve alt kısımlarından başlayarak dallanmalarını ve yeni bir görünüm almalarını sağlamak için bitkilere yapılan faaliyetlerin tümüne budama denir. Budama hem şekil vermek hem de gençleştirmek amacıyla yapılır. Dış mekânda (soğuk ve donlu havalar hariç) ilkbahar veya sonbaharda derin budama yapılırken dallar dipten itibaren 3-4 göz üzerinden kesilmelidir. Büyüme döneminde hızla gelişen üst sürgünlerin alınarak yan dalların daha iyi gelişmesi ve bitkilerin bol çiçeklenmesi sağlanmış olur.

Bitkinin üzerinde açıp geçen çiçekler, solmuş, kurumuş yapraklar kesilip uzaklaştırılmaktadır. Bunlar bitkinin gücünü keserek hastalıklara yataklık edebilir. Bunların uzaklaştırılması bitkinin gelişimi ve büyümesi yönünden olumlu katkı sağlamaktadır. Böylece yeni çiçek oluşumuna da teşvik edilmiş olunur.

Bitkilerde Budama

Tüm bitkilerde budama amacı aynıdır. Ancak bitki türlerine göre budama şekilleri farklılık gösterebilir. Değişik bitki türlerinde uygulanan budama yöntemlerini şöyle açıklayabiliriz.

Dış Mekân Bitkilerinde Budama

Yaprağını döken ağaçların budanması: Dikimin ilk 2-3 yılı genç ağacın habitusunun ve ana formunun belirlenmesi açısından çok önemlidir. Ağaçların pek çoğu tek bir ana gövdeye sahiptir. Eğer dikimini yaptığınız ağaç türü normalde çok gövdeli değilse dikim esnasında fazla olan gövdeleri budanır.

Dikimden 2 ya da 3 yıl sonra ağaca en sonra şeklini kazandırmak için sonuncu budama yapılır. Asıl olan ağaca en yakın dallarının yüksekliği o an nasıl bırakılırsa bundan sonra da aynı kalır. 2, 3 ya da 4 tane ağacın ana gövdesini oluşturacak dallar ayrılır. Ağacın istenen seviyeden aşağı kalan dallar ise kesilir. Böylelikle ağacımız istediğimiz yükseklikten itibaren dallanan bir karakter kazanacaktır.

Yaprak döken ağaçlarda gelişime uygun budama:

Dolgun ve sık görünüşlü bir ağaç elde etmek istenirse, iç dallanmayı kolaylaştırmak için iskeleti oluşturacak dalların uç kısımları hafifçe alınır. Daha açık ve yoğun olmayan bir görüntü isteniyorsa uçların budanmaması gerekir.

Yaprak döken ağaçlarda gelişime uygun budama:

Her dem yeşil ağaçların budanması: Bunların budanması da yaprak dökenlerin budanmasına benzer. Kozalaklıların ise kendilerine özel budanmaları vardır.

Göknar ve ladin gibi pek çok kozalaklı ağaç, ana gövdeden halka gibi ve yıldız şeklinde dağılan dalları ile yüksek ve simetrik formlar oluşturur. Toprak seviyesine inen sık dalları ile hoş bir görüntüleri vardır. Bu ağaçlar ikinci bir dalları olmadığı durumlarda formlarını bozmamak için kuvvetli budanmamalıdır. Aksi halde simetrik ve düzgün formları bozulmuş olur. Kıymetli sedir, ladin ve göknar çeşitlerinin yanlış budanmak suretiyle formlarının bozulması son derece sık rastlanan bir budama yanlışlığıdır. Sık büyümelerini teşvik etmek için bahar da dalları hafifçe uçlarından kırpılabilir.

Porsuk ağacı gibi düzensiz ve rast gele dallanan ağaçların ise, güzel bir form kazandırmak ve daha açık bir şekil vermek için bazı dalları alınabilir. Bununla beraber böyle bir budamaya da nadiren ihtiyaç duyulur. Hafifçe yapılan bir kırpma ile daha hoş, yoğun bir büyüme teşvik edilebilir.

Çok fazla yayılan ve engel teşkil eden alt dalları ise ağacın güzel formunu bozmamak kaydıyla budanabilir.

Her dem yeşil bitkilerde gelişim kontrolü için uç alma:

Yaprak döken çalıların budanması: Çalılar ilkbaharda çiçek açıyorsa çiçeklenmeden hemen sonra budama yapılır. İlkbaharda çiçek açan leylak benzeri çalılar, bir önceki yılda oluşmuş sürgünlerden çiçek açar. Çiçeklenme sona erdikten hemen sonra yapılacak bir budama ile oluşacak yeni sürgünler, gelecek senenin çok çiçekli olmasını sağlayacaktır. Bu gibi çalılarda yaz sonu, kışın ya da daha kötüsü erken ilkbaharda yapılacak budama gelecek senenin çiçek tomurcuklarını yok edeceğinden yapılmamalıdır.

Ateş dikeni gibi bazı çalılar en az 2-3 yaşında çiçek verebilir. Bu tür çalılar genellikle kış sonunda büyüme başlamadan budanmalıdır. Çiçek açtıktan sonra yapılacak budama çiçeklenmeye zarar vermez. Fakat sonbaharda ve kışın gösterişli olan meyvelerini az miktarda vermesine sebep olur. Yazın veya sonbaharda çiçeklenen çalılar kış sonu veya ilkbahar başında, büyüme başlamadan budanmalıdır. Yazın çiçeklenen oyalar bunlara en güzel örnektir. Bunların çiçekleri ilkbaharda yeni büyüyen sürgünlerden gelişeceğinden, maksimum çiçeklenme bu şekilde sağlanmış olur. Bu gruptaki çalıları ilkbahar ortasında ve çiçekler görünmeden önce budanırsa bütün çiçek tomurcukları yok edilmiş olur.

Yaprak döken çalılarda seyreltme ve solan çiçeklerin uzaklaştırılması:

Yayvan yapraklı her dem yeşil çalıların budanması: Yayvan ve küçük yapraklı çoban püskülü, şimşir ve ligustrum gibi türler gelişigüzel büyüyen iğne yapraklı türler gibi budanabilir. Geniş yapraklı cinslerin seyrek dallı olması gerekir, bu yüzden dalların uçlarını kesmek ve kısaltmak gerekir. Budama yaparken yeni filiz vermiş dalların kesilmemesi gerekir.

Çitlerin budanması: Çit olarak dikilen yaprak döken ya da her dem yeşil çalılar kuvvetli budamaya oldukça elverişlidir. İnformal görünüşteki dağ muşmulası gibi çit çalıları kırpılmaz, budanır. Çalının sıklığını azaltmak için içlerindeki büyükçe dalların alınması gerekir. İnformal bir çiti sıklaştırmak için ise yeni filizlenen uçların kırpılması gerekir. Düzgün görünüşlü çitlerin sık sık ve uçlardan kırpılması gerekir. Kırpma işlemini doğru yapabilmek için uçları düzgün bir açıyla kesmek önemlidir.

Çit bitkilerinde budama ve dallarda seyreltme:

Yer örtücülerin budanması: Otsu yapıda olan pek çok yer örtücü yılda bir veya iki yılda bir düzenli olarak budanırsa daha iyi bir görünüm kazanır. Bu işlem bitkide güzel bir görünüm sağlar, yeni filizler daha kolay çıkar ve bitkilerin kolay çalışmaya imkân sağlayacak kısa boyda tutulmasına sebep olur. Böylelikle budama, sulama ve gübreleme işlemleri kolay yapılabilir. Erken bahar budamasında koyun kıran, kelebek çalısı ve pampas otu gibi bitkiler topraktan itibaren 10-15 cm kısımları kalacak şekilde budanabilir. Bazı yer örtücülerin budanmasında çim makineleri kullanılacağı gibi elde kullanılan budama makaslarının da kullanılması uygundur.

Dış mekân bitkilerinde şekil vermek ve gençleştirmek amacıyla yapılan budamalar ise şöyle uygulanır.

Şekil vermek amacıyla yapılan budama: Dar bir bahçede, fazlaca yayılmış bir çalıyı budamak suretiyle onu istediğimiz şekil ve hacimde kalmasını sağlayabiliriz. Uygun bir makasla büyük dallardan çıkan dalcıklar kesilir. Daha sonra eğer çalının boyutu daha da küçültülmek isteniyorsa ana dallardan da istendiği kadar kesilir. Formal bir görüntü için ilkbaharda uçlardan kesilir. Ancak bütün çiçek dallarının budanmamasına dikkat edilir.

Gençleştirme amacıyla yapılan budama: Birçok yaprak döken çalı, kendisini yenilemek amacıyla yerden yeni sürgünler verir. Eski dalların en kalın olanlarını kesip yenilenme sürecini başlatarak maksimum çiçeklenme elde edilebilinir. Kelebek çalısı ve bazı benzeri türlerde, ilkbahar başında 30 cm yükseklikte tüm dalları keserek yapılacak bir budama hem çalının gençleşmesine hem de daha güzel bir çiçeklenmeye neden olmaktadır. Ardıç, porsuk, suga ve taş porsuğu gibi her dem yeşiller büyüme mevsimi içinde istikrarlı bir şekilde ve yavaş yavaş büyür. Bu tip çalıları ilkbahardan yaz ortasına kadar ihtiyaç duyulduğu zamanlarda ve dilendiği kadar budayabiliriz. Yalnız sonbaharda budamadan kaçınmak gerekir. Yoksa iyi gelişmemiş zayıf sürgünlerle kışa girmek zorunda kalır.

Gelişi güzel gelişen kozalaklar iki elle tutulan bir makas ile budanabilir. Bu şekilde dik veya yuvarlak hatlı düzgün bir görüntü oluşturulabilir. Ağacı dışından budamak dış kısmında yoğun ve sıkı bir dallanma sağlarsa da, bitkinin iç kısımlarını çıplak bırakır. Daha doğal ve informal bir görüntü için uygun bir makasla çalının iç kısmına girilerek uzun dallar ağacın doğal görüntüsünü bozmayacak şekilde kesilir. Kalın dalların ise uç kısımları alınır.

Çam, ladin ve göknar gibi bazı her dem yeşil cinsler ilkbaharda belirgin bir gelişme kaydeder. Yeni gelişen ağaçlar uzun, simetrik bir mum şeklinde büyür. Bu türlerde ilkbahar başında yapılacak hafif bir kırpma ile daha sık bir büyüme elde edilir.

Meyve Ağaçlarında Budama

Meyve ağaçlarının düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturarak uzun zaman iyi ve bol ürün vermelerini sağlayan, verimden düşen ağaçları tekrar verimli hale getirmek için ağaçların toprak üstü organlarına uygulanan kesme, bükme, tomurcuk, sürgün ve yaprak alma işlemlerinin tümüne budama denir.

Meyve ağaçlarında budamanın faydalarını şöyle sıralayabiliriz:

Gövde üzerinde ana dalların sayıları ve dağılışları düzenlenerek ağaçlarının sağlam, düzenli ve dengeli bir taç oluşturmaları sağlanır.
Meyve ağaçlarının kısa sürede ürün vermesine yardımcı olur.
Güneş ışığından ağaç dallarının en iyi şekilde faydalanması sağlanmış olur.
Budama ile meyve iriliği, meyve kalitesi ve meyve kabuğunun renklenmesi artar.
Ağaç büyüklüğü ve dalların sıklığı kontrol altına alınabilir.
Püskürtülerek yapılan ilaçlamanın etkinliği tüm dallara ulaşmış olur.
Hastalıklı ve kuru dallar alınarak mücadele daha kolaylaşmış olur.
Alet ve ekipmanların çalışabilmesi için gerekli boşluklar oluşturulmuş olur.
Verimden düşen ağaçlar budama ile gençleştirilerek tekrar verimli ağaçlara dönüşmeleri sağlanır.
Bazı meyve türlerinde görülen bir yıl çok, bir yıl az veya hiç ürün vermeme durumu budama ile azaltılmış olur.
Budama ile hasadın yapılması kolaylaşmış olur.

Meyve ağaçlarında budama zamanını şöyle açıklayabiliriz: Budama zamanı, meyve ağacının toplu büyümesini, kesime karşı göstereceği tepkiyi, verimini, fizyolojik ve ekonomik ömrünü etkiler. Budama kış ve yaz (yeşil) olmak üzere iki ayrı ve zıt mevsimlerde yapılır.

Budanmış ağacın üstten görünüşü:

Kış budama zamanı: Kışları ılık geçen yerlerde meyve ağaçlarının kış dinlenmesine girdikten sonra yapılan budama kış budaması için en uygun bir zaman dilimidir. Ancak kışı sert geçen yerlerde şiddetli donlardan önce, budamanın yapılmaması gerekir. Meyve ağaçlarını budamak için en uygun dönem, yaprak dökümünü izleyen günlerle ilkbahar gelişme periyodunun başlaması arasında geçen dönemdir.

Yaz budaması: Yaz budaması meyve ağaçlarında yaz boyunca sürgünlerin seyreltilmeleri, uç alma, bükme, eğme, dalların açılarının genişletilmesi veya daraltılması için yapılan işlemlerinin tümüdür. Yaz budamasının amaçlarından biri meyvelerin daha iyi renklenmelerini sağlamaktır. Kış aylarında yapılacak budama işlemlerini azaltmak ve derim işleri ile kültürel işlemleri kolaylaştırmak ise diğer amaçlarındandır. Yaz budaması özellikle meyve ağaçlarının şekillendirme yıllarında yapılması gerekli olan önemli bir teknik işlemdir. Meyve ağaçlarında, yaz budaması ilkbahar gelişme periyodunun sonu ve yaz gelişme periyodu içerisinde sürgünler odunlaşmaya başladıktan sonra yapılabilir.

Meyve ağaçlarında amaçlarına göre budama şekilleri ise şunlardır:

Şekil budaması: Meyve ağaçlarının toprak üstü organı olan taca verilecek şekil ekolojik şartlara ve ağacın morfolojik yapısına göre değişir. Günümüzde dünyada ve ülkemizde en yaygın olarak verilen şekil ‘Merkezî Lider Terbiye Sistemi’ dir. Bu terbiye sistemi elma, armut, kayısı, kiraz, vişne erik, şeftali gibi birçok meyve türü için en uygun şekildir. Örnek olarak elma da bu şeklin verilişini kısaca anlatacağız.

Şekil budamasında dalların kesimleri:

Merkezi lider terbiye sistemi: Bu tip budama şeklini çöğür, kuvvetli veya yarı bodur gelişen ağaçlar üzerine aşılı olan elma çeşitlerinde uygulamak mümkündür. Genç elma ağaçları için kolay terbiye sistemi, merkezi lider sistemidir.

A – Ağaç uygun yüksekliğe gelince, merkezi lider kıvrılmalı ve direğe bağlanmalıdır
B – Yeni bir lider oluşturmak için zayıf bir yan dal üzerinden geriye kesim yapılmalıdır

Meyve bahçesine dikilecek fidan dallı veya kamçı şeklinde dalsız olabilir. Eğer fidan kamçı şeklinde dalsız ise dikimden sonra toprak seviyesinden 75 cm’den tepesi vurulur. Tepesi vurulurken son göz aşı noktasının ters tarafında olmalıdır. Eğer bir veya iki yaşlı dallı fidan dikilecekse 4-5 adet geniş açılı yan dal bırakılır. Tepesi de en üstteki yan dalın 25 cm üzerinden vurulur. Toprak seviyesinden itibaren 40-45 cm ye kadar olan dallar dipten çıkarılır.

Şekil budamasından sonra ağaçların görünümü:

Birinci yıl: dikimi takip eden yaz ayları başında şekil verme işlemlerine başlanır. Sürgünler 7,5-10 cm olunca yaz budamasına başlanır. Fidanın üst tarafına yakın dik büyüyen bir dal lider olarak seçilir. Dar açılı olan dalların açıları kürdan, mandal, kamış gibi malzemelerle genişletilmelidir. Yaz aylarında süren sürgünlerden 4-6 tanesi ana dal olarak seçilebilir.

Diğer sürgünler çıkartılır. Lidere yakın olan dallar onunla rekabet edecekleri için çıkartılır. Böylece birinci oluşturacak dallar seçilmiş olur. Durgun dönemde birinci katı oluşturan dalların en üstündekinin 50-60 cm yukarısından liderin tepesi vurulmalıdır. Yan dalların ucu ” oranında kesilir. Yan dalların ucu lider seçilen daldan aşağıda olmalıdır.

Budama sonrasında dallarda yeni sürgünlerin oluşumu:

ikinci yıl: birinci katın 50-60 cm üzerinden ikinci bir dal katı oluşturulmalıdır. İkinci kat olarak 3-5 dal seçilir. Dalların açıları geniş olmalı, gövde ile dal arası açı 45-60 arasında olmalıdır. Yeni oluşturulan ikinci katın dalların birinciden daha kısa olması gerekir. Böylece alttaki dallar gölgelenmez. Ana dalların ucu son göz aşağı bakacak şekilde 1/3 oranında kısaltılmalıdır.

Üçüncü yıl: her yıl ana dalların ve liderin ucundan 1/3 oranında dal kesilir. Ağaç çeşidine, toprak ve iklim durumuna göre 8-12 ana dal olgun verim çağındaki bir ağaçta bulunmalıdır. İhtiyaca göre 3. bir kat dal oluşturulabilir. Ölü dallar, hastalıklı ve kırılmış dallar budanarak ağaçtan uzaklaştırılır. Bu işlemlere ileriki yıllarda da devam edilir.

Ürün (verim) budaması: Şekil verme işlemi tamamlanan ağaçlarda fizyolojik denge oluşturulmuştur. Kurulan bu dengenin uzun süre korunması gerekir. Ürün budamasında dikkat edilecek hususları şöyle sayabiliriz.

Ana dallara teker teker bakılmalı, bunlar üzerinde dikine büyüyen birbiri üzerine gelen dallar var ise çıkartılmalıdır.
Ana veya yardımcı dallardan kurumaya başlayanlar kısa kesilerek boş yerlerde yeni dalların oluşturulmasına çalışılır.

Verim çağına kadar ağaçların terbiyesi:

Meyve dallarından yaşlı olanlar kesilerek atılır.
Kuru, hastalıklı veya zayıflamış dallar diplerinden kesilerek ağaçtan çıkarılır.
Bir ana veya yardımcı dal üzerinde fazla miktarda meyve dalı oluşmuşsa bunlar arasında seyreltmeye gidilir.
Verim budamasında dal bükme ve eğmelerine izin verilmemeli, dallar ancak bağ olarak kullanılmalıdır.
Meyve ağırlığı nedeniyle eğilerek açıları genişlemiş dallar diğer dallara bağlanarak destek sağlanır ve eski hallerine getirilir.

Verim çağındaki ağaçların görünümü:

Gençleştirme budaması: Verimden düşmüş yaşlı ağaçlarda yeniden kuvvetli sürgünler oluşturarak ağaçta yeni bir taç oluşturulmasına gençleştirme budaması denir. Gençleştirme budamasında önce kurumuş, sık ve birbiri üzerine gelen dallar çıkarılmalıdır. Geri kalan dallarda da kısa budamalar yapılarak ağacın tacı küçültülür ve yeniden kuvvetli sürgün oluşumu sağlanmış olur. Gençleştirme budaması yapılan ağaçların ana dalları ve gövdeleri üzerinde birçok obur dallar, kuvvetli sürgünler oluşur. Bunlardan yalnız yeni tacın oluşumu için gerekli olanlar bırakılır, diğerleri tamamen çıkartılır.

Ağaç üzerindeki dalları görünüşü:

İç ve Dış Mekân Bitkilerinde Budama

Gövdeleri odunsu yapıda ve fazla boylanma özelliğinde olan iç ve dış mekân süs bitkilerini bodurlaştırmak ve alt kısımlardan başlayarak dallanmalarım sağlamak için budamak gereklidir. Bitkiler aynı zamanda üretimde kullanılacak materyali sağlamak amacıyla da budanabilir. Budama zamanı türlere bağlı olarak değişmekle birlikte, bitkiler genelde saksı değiştirme sırasında veya en iyisi ilkbaharda yeni gelişme başlamadan önce budanır. Bazı bitkilerin budaması ise çiçeklerinin geçme dönemlerinde yapılır. Bitkide hem şekil vermek hem de gençleştirmek için budama kısa yapılmalı, yani 3-4 göz üzerinden kesilmelidir.

Büyüme döneminde daha hızlı gelişen üst sürgünleri zayıflatmak için yumuşak tepe sürgünleri alırnır, yan dalların daha iyi gelişmesi ve daha çok çiçeklenmesi sağlanır.

Öte yandan bitkinin üzerinde bulunan ve açıp geçen çiçekleri bırakmak doğru olmaz. Çünkü bunların bırakılması ile hem çiçeğin gücü azalır, hem de görünüşü bozulur. Bu nedenle geçmiş çiçekler sapları ile birlikte kesilip uzaklaştırılmalıdır.

Süs bitkilerinde budama örnekleri:

Sebzelerde Budama

Serada üretilen bitkilerde budama, dal, sürgün ve yaprakların budanması şeklinde yapılır. Seralarda boylanan sebzelerde genellikle 3-4 ana dalın gelişmesine izin verilir. Diğerleri bir bıçak yardımıyla kesilerek bitkiden uzaklaştırılır ve bundan sonra gelişen yeni dalların da gelişmelerine hiçbir şekilde izin verilmez.

Örneğin patlıcanda, bitkilerin dipten gelen sürgünlerin yani piçlerin gelişmesi istenmez. Bu sebeple görüldükleri anda koparılır. Ana dalların üzerinde gelişen sürgünlerin de iki meyveden sonra uçları alınarak büyümeleri durdurulur. Bu iki meyvenin hasadından sonra ise sürgünün tamamı gövdeden uzaklaştırılır. Bu işlem genelde tek ürün yetiştiriciliğinde uygulanır.

Uygulanan Diğer İşlemler

Uç alma; kesme çiçeklerde bir kökten birden fazla bitki elde etmek istendiğinde ve dikim sonrası zayıf gelişen bitkinin kuvvetlenmesini teşvik etmek için yapılan bir işlemdir. Uç almadan bir süre sonra, koltuk altlarında 3-5 adet yeni sürgünler meydana gelir.

Uç alma yöntemleri Tek uç alma Bir buçuk uç alma Çift uç alma:

Dikimden 2-4 hafta sonra 5-6 yaprak çifti üzerinden bitkilerin uç kısımlarının kopartılması şeklinde yapılan tek uç almadan başka, gerektiğinde bir buçuk ve çift uç alma da yöntemleri de uygulanabilmektedir. Bir buçuk uç alma, tek uç almadan sonra meydana gelen sürgünlerin bir kısmının uçlarının alınmasıdır. Bu tip uç almalar çiçeklenmenin kontrolü amacıyla yapılmaktadır. Bu şekilde çiçekler pazara periyodik olarak sürülmekte ve fiyatların düşük olduğu dönemlerde ayarlama yapılarak zarar önlenebilmektedir.

Karanfilde tomurcuk alma işlemi:

Uç alma aynı zamanda bitkinin çiçeklenme zamanını da düzenlemektedir. Uç alma ile çiçeklenme, pratik olarak yaz aylarında 15 gün, kış aylarında 30 gün geciktirilmektedir. Ayrıca kesme çiçeklerde yaprak koltuklarında oluşan tomurcukların da zaman zaman alınarak tepe tomurcuğunun küçülmesi önlenmelidir. Bu tomurcukların el ile aşağı doğru bükülerek kırılması işlemine de tomurcuk alma denir.

Bazı sebzelerde de uç alma işlemi uygulanmaktadır. Uç alma bitkide bırakılmak istenen salkım sayısına göre yapılabileceği gibi, ürünün bitirilmesi istenilen zamana bağlı olarak da yapılabilir. Bitkilerde bırakılmak istenen salkım sayısı 2 veya 3 olabileceği gibi 10 veya 12 de olabilir. Sonbahar üretiminde hasadın şubat ayı ortalarında bitmesi arzu edildiğinden kasım ayı ortalarında uç alma işlemi yapılır ve böylece bitki üzerideki meyvelerin büyüyüp olgunlaşması sağlanır.

Genel de ise, uç alma işlemi üretimin bitirilmesi düşünülen tarihten 2 ay önce yapılır. Böylece gelişmesi hızlanan son salkımdaki meyvelerinde istenen zamanda hasadı yapılmış olur.
Tek üründe ve ilkbahar üretiminde uç alma sera ürününün değer yitireceği tarihten 2 ay geri gidilerek de yapılabilir. Uç alma işlemi bitki üzerinde bırakılmak istenen salkım sayısının 2 yaprak üzerinden, büyüme ucu koparılarak yapılır. Bırakılan bu son iki yaprak son salkımı hem güneş ışınlarının doğrudan yakıcı etkisinden korur ve hem de besler.

Domateste koltuk alma durumu:

Seyreltme: özellikle elma ve şeftalide önem taşımaktadır. Bütün kültürel işlemler uygun olarak gerçekleştirilse bile, seyreltme yapılmadığında aşırı meyve tutumu nedeniyle istenilen kalitede meyve elde etmek mümkün olmaz. Bu sebeple, özellikle meyve tutumunun çok olduğu tür ve çeşitlerde seyreltme mutlaka yapılmalıdır.

Seyreltme elle veya kimyasal yolla yapılabilir. Örneğin, elmada elle seyreltme ülkemizde kısmen uygulanmaktadır. Ancak uygulama zamanı olarak yanlış zamanlama belirlenmektedir. Genelde seyreltme hasattan hemen önce yapılmaktadır. Oysa meyve seyreltilmesi meyve tutumundan itibaren ve en geç haziran dökümünden sonra mutlaka yapılması gerekir. Elmada elle seyreltme yapılırken kral meyveye dikkat edilerek her salkımda 1 meyve bırakılarak yapılmalıdır. Meyveler elle koparılabileceği gibi seyreltme makasları ile de koparılabilir. Dal üzerinde her 15-18 cm’ye bir meyve düşecek şekilde seyreltme gerçekleştirilmelidir.

Yaprak budaması: Sebzelerde bitkinin ışıktan yararlanma şansını artırmak için aksatılmadan yapılır. Serada dikimden 3-4 hafta sonra yaprak budamasına başlanır. İlk budamadan sonra iki hafta da bir gerektikçe yenilenir. Yaprak budaması ayrıca çok yapraklanan bitkilerin generatif gelişmeye geçmesi için yapılır. Hastalıklı ve yaşlı yapraklarla, gövdenin üzerindeki ilk meyvelerin hasadından sonra o meyvelerin altındaki yaprakların hemen tümü toplanır. Böylece bitkiler arasındaki hava hareketi daha güçlendirileceği için hastalık ve zararlıların da kısmen önüne geçilmiş olur.

İlginizi Çekebilir!