Buselik Makamı

Durağı: Dügah perdesidir.
Seyri: Çıkıcıdır. Bazen çıkıcı-inici olarak kullanılmıştır.
Dizisi: İki tip dizisi vardır.

1-) Yerinde Buselik beşlisine, Hüseyni’de (5. Derece) Kürdi dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelir.

T: Tanini (9 Koma)
B: Bakiye (4 Koma)

2-) Yerinde Buselik beşlisine, Hüseyni’de (5. Derece) Hicaz dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelir.

T: Tanini (9 Koma)
B: Bakiye (4 Koma)
S: Küçük Mücennep (5 Koma)
A12: Artık İkili (12 Koma)

Görülüyor ki Buselik makamının her iki dizisinde değişen sadece güçlü üstündeki bölgedir. Karar sesi üzerindeki Buselik 5’lisi değişmez. Hüseyni’de Hicaz bulunan ikinci tip dizi az kullanılmıştır.

Güçlüsü: Beşli ile dörtlünün ek yerindeki (5. Derece) Hüseyni perdesidir. Bazı klasik eserlerde Çargah perdesi 1. güçlü, hüseyni ise 2. güçlü olarak kullanılmıştır.

Not: Her iki dizi karıştırılarak kullanılabilir.

Asma Karar Perdeleri:

1-) Buselik seyri sırasında Neva perdesinde Hicaz, Çargah perdesinde Nikriz çeşnisi gösterilir.

T: Tanini (9 Koma)
S: Küçük Mücennep (5 Koma)
A12: Artık İkili (12 Koma)

2-) Hüseyni perdesi makamın güçlüsüdür. Üzerinde Kürdi’li veya Hicaz’lı yarım karar yapılır. Bunun dışında bazı besteciler Acem (Fa) perdesi yerine bakiye diyezli fa (Eviç) perdesi kullanarak, Hüseyni perdesinde Uşşak’lı bir asma kalış yapmışlardır.

T: Tanini (9 Koma)
K: Büyük Mücennep (8 Koma)
S: Küçük Mücennep (5 Koma)

3-) Buraya kadar anlatılan geçkiler makamın esas yapısında olmadığı halde adet olan geçkilerdir. Şimdi makamın şartlarının doğurduğu bir geçkiyi inceleyelim.

Her minör bağlı majörüne geçki yapar. Buselik makamının dizisi La minör olduğuna göre, zaman zaman sol bakiye diyez (Nim Zirgule) perdesini atıp yerine Rast perdesini kazanır ve bu arada biraz da Çargah perdesinde kalış yaparsa Do majöre yani çargah makamına geçki yapmış oluruz.

Donanım: Hüseyni üzerinde Kürdi bulunan dizi esas alınarak, donanıma bir şey yazılmaz. Hüseyni’de Hicaz olan dizi ve diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.

Perde İsimleri: Dügah, Buselik, Çargah, Neva, Hüseyni, Acem, Gerdaniye ve Muhayyer’dir. Hüseyni’de Hicaz çeşnisinin isimleri ise Hüseyni, Dik Acem, Nim Şehnaz ve Muhayyerdir.

Yedeni: 2. çizgideki bakiye diyezi sol (Nim Zirgule) perdesidir.

Genişlemesi: Her iki dizi için, durak üstünde bulunan Buselik beşlisi simetrik olarak tiz durağın üst tarafına göçürülür. Bu, aynı zamanda Hüseyni’de Kürdi varsa, Hüseyni’de Kürdi dizisi; Hüseyni’de Hicaz varsa, Hüseyni’de Hümayun dizisi oluşturur.

Seyir: Durak perdesi civarından seyre başlanır. Dizinin her iki tarafında karışık gezinildikten sonra güçlüde yarım karar yapılır. Bu arada gerekli yerlerde yukarıda sözü geçen asma kararlar ve gerekli geçkiler gösterilir. Daha sonra ya bütün dizide karışık gezinip veya istenirse genişletilmiş kısımda da dolaşıldıktan sonra Dügah perdesinde çoğunlukla yedenli tam karar yapılır.