Erik ve Sulama
Yıllık yağış miktarı 750 mm’yi geçen bölgelerde erikler sulamadan da yetiştirilebilir. Yağış miktarı bu rakamın altına düşen yerlerde sulamanın yapılması zorunludur. Yetersiz sulama ağacın gelişiminin zayıf olmasına, yeterli ürün alınamamasına ve ürün kalitesinin düşmesine neden olur. Özellikle meyve büyüme döneminde düzenli sulama çok önemlidir.
Erikler saçak köklü olduklarından ve kökler yüzeysel geliştiklerinden su istekleri derin köklü meyve türlerine göre daha fazladır. Mevcut türler arasında can grubu erikleri kuraklığa en fazla dayanır. Ege Bölgesi’nde erik bahçeleri mayıs ayının ikinci yarısından itibaren sonbahar yağışlarına kadar geçen süre içinde 8-12 günde bir sulanır.
Sulama çeşitli şekillerde yapılır. Karık, çanak, tava yöntemi veya karık-çanak kombinasyonları şekillerinden birisi sulamada kullanılır. Sulama sistemi toprağın özelliğine, su kaynağının zenginlik durumuna göre seçilir. Damlama sulama ve mini yağmurlama sistemleri de günümüzde uygulamaya girmiştir.
Erik ve İlaçlama
Erik Bitkisinde Görülen Hastalık ve Zararlılar
Erik İç Kurdu
Erik iç kurdunun larvaları meyvelerine zarar yapar. Larvalar genellikle sap dibinden, yanlardan ve iki meyvenin birbirine değdiği yerlerden girer. Meyvenin hemen kabuk altını tipik olarak oyar. Meyve etinde tünel açarak çekirdeğe ulaşır. İlk larvalar bazen birden fazla meyveye saldırır. Dolayısı ile bir meyvede bazen birden fazla zarar meydana gelir. İkinci larvalar ise 1-3 meyvede zarar yapabilir. Zarar gören meyveler zamk çıkarır. Ege, Marmara, Karadeniz, Orta ve Güney Anadolu Bölgeleri’nde yaygın olarak görülür.
Erik iç kurdu zararlısı:
Mekanik mücadelede kurtlu meyveler toplanarak derin çukurlara gömülmelidir.
Kimyasal mücadelede ise mayıs ayı sonundan itibaren bahçeler denetlenmeye başlanır. Cinsel çekici tuzaklarda ilk kelebek görüldükten sonra 2-3 hafta ilk ilaçlama yapılır. 20 gün sonra ilaçlama tekrarlanır. Bundan sonra 20 gün ara ile 2. ilaçlama yapılır.
Erik Testereli Arısı
Testereli arıların larvaları meyvelerin çekirdek evlerini yer. Zarar gören meyveler dökülür. Erik testereli arısı larvaları, meyveleri çağla döneminde delerek dökülmesine yol açar.
Kültürel mücadelede testereli arı zararı görülen bahçelerde kışın toprak işlemesi yapmak suretiyle popülasyon azaltılabilir.
Kimyasal mücadelede ise en uygun ilaçlama zamanı, yumurtaların açılmaya başladığı zamandır. Bu, birçok çeşitte tam çiçeklenme dönemine rastlar. Bu dönemde faaliyette bulunan bal arılarının korunması için ilaçlama, çiçek taç yaprakları dökülürken uygulanmalıdır.
Erik testereli arısı zararlısı:
Erik Unlu Yaprak Biti
Beslendiği yaprağın alt yüzü beyazımtırak bir görünüm alır. Bol fümajin oluşur ve bitki zayıf düşer. Uzun yapılı, soluk yeşil, hafifçe mavimtırak, üzeri beyazımsı bir toz tabakasıyla örtülüdür.
Uygulanacak mücadelenin etkili olabilmesi için ilaçlama zamanı büyük önem taşır. Zarar ortaya çıkmadan ve yapraklar kıvrılıp, gal oluşmadan mücadeleye başlanması gerekir. Zararlının yoğun olduğu yerlerde mücadeleye nisan mayıs aylarında başlanır.
Erik Koşnili
Bitki özsuyunu emmek ve çok fazla miktarda ballı madde salgılamak suretiyle zarar yapar. Bitki özsuyunu emerek ağaçların zayıf kalmasına sebep olur. Yoğun olarak salgıladıkları ballı maddeler yaprak, meyve ve sürgünlere bulaşır. Bu da özellikle erkenci çeşitlerde hasadı güçleştirir. Popülasyonların yoğun olduğu bahçelerde, kış sonu veya ilkbahar başlarında yoğun bulaşık dallar kesilip imha edilmelidir. Ayrıca sık dikimden kaçınılmalı, iyi bakım yapılmalıdır. İlaçlı mücadeleye karar verirken doğal düşmanların göz önünde bulundurulması gerekir.
Kimyasal mücadele zararlının yoğun olduğu bahçelerde kışın ağaçlar uyku döneminde iken yapılmalıdır. Yaz ilaçlaması için ilk larva çıkışları takip edilerek ilk çıkışlarda 15-20 gün sonra veya ilk hareketli larva çıkışını tamamlamamış koşnil oranı % 60’a ulaştığında ilaçlama yapılmalıdır.
Erik Ağ Kurdu
İlkbahar ortalarına doğru eriklerde özellikle mürdüm eriği ağaçlarında ağlarla yapılmış büyük kozalar (ağlar) görülür. Bu ağların içersinde sarımsı gri yeşil, koyu renk başlı, belirli bir şekilde görülmeyen tırtıllar bulunur. Bu tırtıllar, yaprakları tamamen yiyerek ağacın yapraksız, kel kalmasına neden olurlar. Çok görüldüğü yıllarda ağacı tamamen yapraksız hâle sokabilirler.
Usulüne uygun budamanın yapılması, budama artıklarının bahçeden uzaklaştırılması, larvaların toplu hâlde beslenirken toplanıp imha edilmesi kültürel mücadele yöntemlerindendir.
Erik ağ kurdu zararlısı:
Kırmızı Örümcek, Erik Zararlısı
Yaprakların altında veya üstünde yerleşerek önce lokal olarak yaprak rengini bozar. Sonra tüm yaprağa, ağacın diğer yaprakları ile sürgünlerine yayılır. Meyveler yeterince beslenemez ve çok erken yaprak dökülmelerine neden olur. Kırmızı örümcekler belirlenen çeşitlerine göre özel ilaçlarla mücadelesi yapılır.
Yaprak Bitleri, Erik Zararlısı
Bitki öz suyunu emerek bitkiyi zayıflatır ve kurutur. Emme sırasında çıkardıkları tükürüklerindeki toksik ve tahriş edici maddelere göre değişen anormal büyümeler, deformasyonlar yaparak normal gelişmeyi engeller. Yapraklar kıvrılır, kalınlaşır. Köklerde anormallikler meydana gelir. Virüs taşıma ve enfekte etmek suretiyle çeşitli bitki hastalıklarının meydana gelmesine sebep olur.
Mücadelesinde kültürel tedbirlere önem vermek gerekir.
Yaprak Büken, Erik Zararlısı
Elma, kayısı, erik vb. birçok ağacın tomurcuk, yaprak ve oluşum başlangıcında meyvelerini yemek suretiyle zararı yapar. Larvalar tomurcuklarda zarar yapmadan veya yaprakları büküp arasına girmeden önce zararlıya karşı ilaçlı mücadele uygulanır. Tomurcukların patlama döneminde ilaçlamanın yapılması uygundur. İlk ilaçlamadan sonra yaprakta zararı devam ediyorsa larvalar yaprakları büküp içerisine girmeden ikinci bir ilaçlama daha gerekir.
Erik Cep Hastalığı
Meyveler deforme olarak şekli ve rengi bozulur. Normal büyüklüğünü kaybeder. Uzun, yassı veya normalden çok daha büyük bir şekil alırlar. İçlerinde genellikle çekirdek bulunmaz. Meyve eti gevrek yapılı, tadı ve rengi bozuktur. Renk önceleri sarımsı, sonradan grimsi ve kahverengi olur. Esmerleşerek kurur ve dökülür.
Kimyasal mücadelede birinci ilaçlaması tomurcuklar kabardığı sırada açmadan yapılmalıdır. İkinci ilaçlama ise çiçek taç yaprakları takriben % 80 döküldüğü zaman yapılır.
Erik meyvelerinde, erik cep hastalığının verdiği zarar:
Erik Mumya (Monilya) Hastalığı
Çiçek sürgünü ve yaprakların kurumasına, meyvelerin çürümesine sebep olan mantari bir hastalıktır. Sonbaharda hasta dallar ile siyah kabuklu mumya meyveler bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
Erik Yaprak Delen (Çil) Hastalığı
Fungus yapraklarda delikler, meyve ve sürgünler üzerinde irili, ufaklı lekelerin meydana gelmesine sebep olur ve tomurcukları kurutur. Sonbaharda hastalıklı dallar kesilip yakılmalıdır.
Erik Bitkisinde Gübreleme
Erik ağaçlarına verilecek gübre miktarını etkileyen faktörler şunlardır:
- Topraktaki besin maddelerinin durumu,
- Toprağın tipi,
- Ağaçların yaşı,
- Alınan ürün miktarı,
- Ekolojik bölge,
- Ağaçların gelişme durumuna göre değişir.
Verilecek gübre miktarının yaprak ve toprak analizine göre belirlenmesi en uygun yöntemdir.
Fosforlu ve potaslı gübreler kış başında, meyve veren ağaçlarda sıralar arasına, genç ağaçlarda ise taç izdüşümleri çevresine gelecek şekilde verilmelidir. Azotlu gübreler ise kış sonunda ilkbahar gelişmesi başlamadan önce verilmelidir. Erik ağaçlan azotun hem sülfat, hem de nitrat formundan hoşlanır.
pH değeri 6,5’un altında olan topraklarda amonyum sülfat kullanmaktan kaçınmak gerekir. Nitrat ise toprak pH değeri 5,0’in altında olan topraklarda kullanılmalıdır. Azotlu gübrenin haziran ayı ortasından sonra uygulanması önerilmez. Geç uygulamalar meyvede renk oluşmasını azaltır. Sonbaharda sürgünlerin uzamasına neden olur ve kış soğuklarından zararlanmayı arttırır.
Genç ağaçlarda ağaç başına her yaş için 113-226 g aktif azot uygulanır. Bu miktarlar büyüme durumuna göre azaltıp çoğaltılabilir. Meyve veren ağaçlarda 8-10 kg/dekar aktif azot uygulaması önerilir.
Kimyasal gübrelerin yanı sıra 2 yılda bir ağaç başına 50 kg iyi yanmış çiftlik gübresi verilmelidir. 2 yılda bir yapılan yeşil gübreleme ise toprağın fiziksel yapısını düzeltmesi bakımından uygundur.
Erik Bitkisinde Budama ve Destekleme Sistemi
Eriklere şekil budaması ve mahsul budaması olmak üzere iki tip budama uygulanır. P. Cerasifera ve P. Salicina yayvan büyüme eğiliminde olduklarından genç ağaçlarına goble şekli uygundur. Avrupa erikleri ise daha çok dik veya yayvan geliştiklerinden bunlara da değişik doruk dallı şekil verilir.
Modifiye lider tipi terbiye şekli Avrupa ve yerli bütün eriklere tavsiye edilir. Özellikle çok verimli Japon eriklerinde kırılmaya mani olmak için kuvvetli çatal dalların meydana getirilmesine büyük özen gösterilmelidir.
Bazı çeşitler dik, bazıları da yaygın geliştiklerinden budama buna göre yapılmalıdır. Örneğin Japon eriği çeşitlerinden Santa Rosa ve Wickson dik büyüdüklerinden yaygın büyüme teşvik edilmelidir. Hâlbuki Burbank eriği yaygın büyüdüğü için biraz daha dik büyümesi teşvik edilmelidir.
Budama sırasında ilk büyüme mevsimini takip eden kış devresinde yan dallar gövdeden itibaren 40-75 cm’den kesilir. Odun dalları ve diğer istenmeyen dallar çıkartılır. Daha sonra budamalar uç almaları istenilmeyen dalların çıkartılması, dal ve dalcıkların yan dallar üzerinde iyi yerleştirilmesi şeklinde olur.
Şekil budaması uygulanırken genç ağaçlarda kesimler yapılmamalıdır. Yoksa kuvvetli sürgünler meydana gelir ve ağacın mahsule yatması gecikir. Mahsul budaması mümkünse her yıl, değilse iki yılda bir yapılmalıdır. Eğer her yıl yapılırsa daha hafif olarak uygulanmalıdır. Budama sırasında eriklerde çiçek tomurcuklarının daha çok iki yaşlı dallar ile buket dallar üzerinde teşekkül ettiği unutulmamalıdır. Kırık ve kuru dallar en yakın bir yan dal üzerinden kesilir. Taç içinde sıkışıklık yapan dallar ile birbirine rakip olarak değişen dalların birisi dipten kesilerek ağaçtan uzaklaştırılır.
Erik Üretiminde Yardımcı Kültürel İşlemler
Toprak İşleme
Genç bahçelerde ağaçların diplerinde malçlama yaparak organik maddelerin azalması önlenir. Erik bahçelerinde toprak derin sürülmemelidir. Derin sürme köklerin kesilmesine neden olacağından kök sürgünü oluşumu artar. Bu da bahçede bakım işlerini güçleştirir.
Seyreltme
Seyretme, eriklerde meyve iriliğini artırarak pazar fiyatı üzerinde olumlu etki yapar. Dal kırılmalarını önler ve periyodisite eğilimini azaltır. Seyreltme budama ile sağlanacak bir takım fizyolojik olayların düzenlenmesine de yardımcı olur.
Eriklerden özellikle de sofralık erik çeşitlerinden iyi bir ürün alınabilmesi için mutlaka seyreltme yapılmalıdır. Seyreltmeye ihtiyaç Japon grubu eriklerinde daha çok duyulur. Japon erikleri ile bazı can eriklerinde bir çiçek tomurcuğundan 1-3 çiçek meydana geldiğinden aşırı meyve yüklenmesi olur. Bu sırada seyreltme yapılmalıdır.
Seyreltme elle ya da kimyasal maddelerle yapılır.
- Elle seyreltme: Erik meyveleri küçük olduğundan elle seyreltme oldukça masraflıdır. Geç olgunlaşan çeşitlerde elle seyreltme haziran dökümünden sonra uygulanır. Her 2,5-5 cm’de bir meyve kalacak şekilde yapılır.Can eriklerinde kademeli hasat bir yerde seyreltme yerine geçer. Avrupa grubu eriklerinde özellikle kurutma amacıyla yetiştirilen çeşitlerde eğer ağaç aşırı yüklü ise ağaç silkelenerek seyreltme yapılır. Japon gurubu eriklerde ise istenilen meyve büyüklüğünün elde edilmesi için seyreltme şarttır. Tam çiçeklenmeden 60-70 gün sonra seyreltme yapılmalıdır. Erkenci çeşitlerde mayıs ayı ortalarında, geççi çeşitlerde ise haziran ayı ortalarında meyve seyreltmesi yapılır.
- Kimyasal seyreltme: Eriklerde kimyasal maddelerle seyreltme elmalardaki kadar başarılı olmamıştır. Kimyasal maddelerin bir kısmı DNOC’li bileşiklerdir. Bu etkili maddeye sahip Elgetol, ağaçlara % 70-80 çiçeklenme devresinde seyreltme amacı ile püskürtülür. Bundan başka bu amaçla kireç sülfür de kullanılmıştır. Bu kimyasal madde % 6-7 konsantrasyonunda ve % 50-60 çiçeklenme safhasında ağaçlara atılarak uygulanır.
Lütfen yorum bırakın.