Gerbera (Jerbera) Bitkisinin Genel Özellikleri
Gerbera, kesme çiçekler içinde en kolay yetiştirilen çok yıllık otsu bir bitkidir. Papatyaya benzer. Sarı, kırmız, pembe, beyaz ve turuncu renkli çiçekleri vardır. Çiçekler tüylü uzun bir sap ucundadır. Gerbera çiçeği yalın, katmerli ve yarı katmerli formda olabilir. Gerbera üretimi dünya ülkelerinde sürekli gelişim göstermektedir. Ülkemizde de Akdeniz bölgesi ve Yalova ilimizde gerbera yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Gerbera çiçeği:
Gerberanın anavatanı Güney Afrika ve Asya kıtalarıdır. Doğal ortamda nisan- eylül ayları arasında çiçek açar. Günümüzde gerbera bitkisi çok çeşitlidir. Gerberanın asıl rengi sarı ve portakal rengi arasıdır. Bu çeşitler melezlemeler sonucu oluşmuştur.
Gerbera (Jerbera) Fidesi Üretimi
Generatif Üretim
Gerbera bitkisinde yeni çeşitler elde edilmek isteniyorsa tohumla üretim yapılır. Gerbera da tohumla üretim kolaydır. Ancak bazı noktalara dikkat etmek gerekir. Gerbera tohumlarının canlılığını koruması üç ay sürer. Bu nedenle tohumla üretim yapılacaksa taze tohumlar kullanılmalıdır. Tohumların çimlenme yüzdesi ise % 90 kadardır.
Gerbera tohumlarının güvenilir kaynaktan elde edilmesi gerekir. Tohumların kaliteli olması önemlidir. Gerbera çiçekleri kendi kendini dölleyemez. Çiçekteki dişi ve erkek organlar aynı zamanda olgunlaşmaz. Bu nedenle döllenme yapay yollarla yapılmaktadır. Döllenmeden 3-4 hafta sonra tohumlar toplanır ve ekim yapılır.
Tohumların ekimi için çeşitli boyutlarda kasalar kullanılır. Kasaların içine uygun harç materyali konur. Kullanılacak harç şu özelliklere sahip olmalıdır.
- Geçirgen olmalıdır.
- Yeterli miktarda nem tutmalıdır.
- Havalanması iyi olmalıdır.
Yukarıdaki özelliklerde harç hazırlamak için genellikle aynı ölçüde iyi bahçe toprağı, kum ya da perlit, yanmış çiftlik gübresi kullanılmaktadır. Bunların dışında gübre yerine torf, yaprak çürüntüsü gibi organik materyaller kullanılabilir. Hangi harç kullanılırsa kullanılsın mutlaka sterilize edilmelidir.
Gerbera tohumları hazırlanmış kasalara seyrek olarak ekilir. Çimlenme gerçekleşene kadar kasaların üzeri cam bir kapakla örtülür. Çimlenme sırasında sıcaklığın 18-20 C° olması gerekir.8-14 gün içinde çimlenme gerçekleşir. Çimlenme olduktan sonra şaşırtma yapılmalıdır. Şaşırtma işleminde geç kalmamak önemlidir. Geç yapılan şaşırtma kılcal köklerin zarar görmesine neden olur. Gerbera fideleri üç ayda çiçeklenir.
Vegetatif Üretim
Kaliteli ve verimli bitkilerden kısa sürede yeni bitkiler yetiştirilmek isteniyorsa vegetatif üretim yöntemi kullanılır. Vegetatif üretim yöntemi şunlardır.
Ayırma Yöntemi
Bu yöntem çok fazla üretimin yapılmayacağı durumlarda kullanılır. Ayırma yöntemi anaç bitkilerin yanlarında ve dip sürgünleri oluşan yavru bitkilerin ayrılmasından oluşur. Anaç bitki bir veya iki yıllık olmalıdır. Ayırma yöntemi uygulanacak bitki ilk bahar veya sonbaharda bulunduğu ortamdan sökülür. Söküm sırasında köklere zarar verilmemelidir. Anaç bitkinin yanındaki yavrular kök ve yaprakları ile birlikte anaç bitkiden ayrılır. Yavru bitkiler dikim budaması yapıldıktan sonra ayrı olarak dikilir.
Çelikle Üretim
Gerbera bitkisi, her biri dört yapraktan oluşan kısa sürgünler meydana getirir. Bu sürgünler yeni bitki oluşturacak yapıdadır. Sürgünler uygun bir yöntemle ana bitkiden ayrılır ve çelik elde edilmiş olur. Elde edilen çelikler köklendirme ortamında sisleme altında köklenmeye bırakılır.
Çeliklerin köklendirilmesi için hazırlanan ortam, perlit, kum, yaprak çürüntüsü, torf gibi harç malzemelerinin belirli oranlarda karıştırılması ile oluşturulur. Ortamın sıcaklığı 20-25 C° olmalıdır. Ortamın nemi yüksek olursa köklenme hızlanır. Çelikler, köklenme ortamına dikilmeden önce hormonla muamele edilirse köklenme kolaylaşır.
Doku Kültürü ile Üretim
Gerbera bitkisinde doku kültürü olarak klon uçları ile üretim kullanılmaktadır. Bu yöntemle hastalıktan arındırılmış bitkiler elde edilir. Anaç bitkiden elde edilmiş sürgünlerin yaprakları temizlenir. Doku kültürü laboratuvarlarında steril şartlarda sürgün uçları 2-3 mm’lik parçalara ayrılır. Bu parçalar, içinde özel besin bulunan ortama yerleştirilir.
Fidelerin Bakımı
Gerbera fidelerinin bakımının diğer bitki fidelerinin bakımından farkı yoktur. Fideler dikime kadar özellikle ilk günlerinde fazlaca sulanmalıdır. Ortamda oluşabilecek fazla nemi uzaklaştırmak için fideler her gün havalandırılmalıdır. Meydana gelebilecek hastalık ve zararlılara karşı koruma amaçlı iki haftada bir ilaçlama yapılmalıdır.
Toprak ve Gübre İsteği
Gerbera yeteştirilecek toprak derin, süzek ve geçirgen olmalıdır. Toprağın pH’ı 5-7 arasında olmalıdır. Gerbera bitkisinin kökleri derinlere doğru büyüdüğünden toprak işlenirken 40-50 cm derinlikte işlenmelidir. Toprak tabanında sert tabaka bulunmamalıdır. Taban suyu seviyesi bir metreden çok olmamalıdır. Taban suyu seviyesi değişmemelidir. Bunu sağlamak için de iyi bir drenaj sistemi kurulmalıdır.
Gerbera yetiştirilecek toprakta yeterince besin maddesi bulunmalıdır. Toprakta 10-30 mg N, 40-60 mg P2O5 ve 60-100 mg K2O bulunmalıdır. Ayrıca çiftlik gübresi de kullanılabilir. Çiftlik gübresi kullanıldığında sterilizasyon yapılmalıdır.
Gerbera yetiştiriciliğinde % 30-40 yanmış çiftlik gübresi ve %10 kayın yaprağı çürüntüsü karıştırılmış tınlı- kumlu toprak kullanılabilir. Ayrıca bir hacim toprak, bir hacim kum, bir hacim çiftlik gübresi ve % 10 torf ile hazırlanan harç da kullanılabilir.
Gerbera yetiştiriciliğinde, hızlı gelişme sağlamak, iyi verim almak ve mantari hastalıklardan korunmak için toprağın ısıtılması gereklidir. Toprağın ısıtılması için elektrik veya içinden sıcak su ya da buhar geçen ısıtma boruları kullanılır. Borular toprağın 10-15 cm derinliğine yerleştirilmelidir. Borular arasındaki mesafe 70-80 cm olmalıdır. Borudan geçen suyun sıcaklığı 40 C°’yi geçmemelidir. Fazla sıcaklık bitkinin köklerine zarar verebilir.
Gerbera yetiştirilecek toprağa, dikime başlamadan önce sterilizasyon yapılmalıdır. Sterilizasyon yapılması için buhar veya kimyasal maddeler kullanılır. Buharla sterilizasyon en ideal yöntemdir. Bu yöntemin insanlara zararı yoktur. Ancak uygulama zorluğu bu yöntemin kullanımını zorlaştırmaktadır.
Buharla sterilizasyon yapılacaksa, buhar iki şekilde toprağa verilir. Birincisinde toprağın 30-40 cm altına yerleştirilen delikli borulardan buharın verilmesi, ikincisi ise plastik örtü altından buharın toprak yüzeyine verilmesi şeklinde olmaktadır. Sterilizasyondan önce toprak iyi işlenmeli ve toprağın kuru olmasına dikkat edilmelidir.
Sterilizasyon için kimyasal madde kullanılacaksa metil bromit kullanılmalıdır. Bir metre kareye 100g hesaplanarak kullanmak gerekir.
Dikim Şekli ve Mesafesi
Gerbera çok çeşitli ortamlarda yetiştirilebilir. Saksılarda, plastik torbalarda, yastık ve tavalarda gerbera yetiştirmek mümkündür.
Serada dikim yapılmış gerberalar:
Serada gerbera yetiştiriciliği yapılacaksa tava ve yastıklara metre kareye 6-7 bitki hesaplanarak dikim yapılmalıdır. 30X30 cm arayla dikim yapılmalıdır. Yastıklar arasındaki mesafe 50-70 cm arasında olmalıdır.
Dikimde bitki boğazının toprak seviyesinden aşağıda ya da yukarıda kalmamasına dikkat edilmelidir.
Gerbera (Jerbera) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Sıcaklık
Gerbera bitkisinin sıcaklık ihtiyacı çeşitlere göre değişir. Dikimden sonra toprak ve havanın sıcaklığı 20-25 C° arasında olmalıdır. Bitkinin gelişim süresi içinde sıcaklık düşürülür. Gerbera bitkisi gece ve gündüz sıcaklık farklarından çok etkilenir. Bu nedenle sıcaklık çok fazla değişmemelidir. Ortalama 4-8 C°’lik sıcaklık farkı olabilir.
Gerbera bitkisi için uygun sıcaklıklar şöyledir.
- Kış geceleri: 12 C°
- Yaz geceleri: 16-18 C°
- Güneşli günlerde :20-22 C°
- Bulutlu günlerde: 17-18 C°
Işık
Gerbera bitkisi bol ışık sever. Bol ışıklı ortamda en iyi verim alınır. Serada gerbera yetiştiriciliği yapanların seranın ışık almasına önem vermesi gerekir. Seralarda gölgeleme yapılmamalıdır.
İyi ışık alan gerbera serası:
Nem
Gerbera bitkisi, fazla nemli ortamlarda meydana gelen mantar hastalıklarına karşı çok hassastır. Bu nedenle sera içindeki nemin ayarlanması büyük önem taşır. Yaz aylarında hava sıcaklığının fazla olması nemi artıracağından havalandırma yapılması gerekir. Gerberaların dikimi esnasında havanın nemi % 80-90 oranında olmalıdır. Daha sonra ise nemin %70 civarında tutulması gerekir.
Havalandırma
Gerbera seralarında fazla nem mantar hastalıklarına neden olacağından iyi havalandırma yapmak gereklidir. Bu nedenle seralarda havalandırma sistemi kurulmalıdır.
Havalandırma sistemi kurulmuş gerbera serası:
Gerbera (Jerbera) Üretiminde Kültürel İşlemler
Sulama
Gerbera bitkisinin sulanmasında dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bunlardan ilki toprağın sürekli nemli tutulmasıdır. Ancak toprak ıslak olmamalıdır. İkincisi ise çiçeklere suyun gelmemesine dikkat edilmesidir. Çiçek üzerinde kalan su damlaları çiçek kalitesini düşürür. Ayrıca mantar hastalıklarının oluşmasında rol oynar.
Gerberalarda damlama yöntemiyle sulama sistemi:
Gerberaların sulanmasında en uygun sulama yöntemi damlama sulama yöntemidir. Bu yöntemle sulama sabah yapılır, böylece akşama kadar toprağın kuruması sağlanmış olur. Özellikle sonbahar ve kış aylarında yapılan yetiştiricilikte bu yöntem kullanılmaktadır.
Bitkinin su ihtiyacı sera içindeki buharlaşmaya, bitkilerin yaş durumlarına ve ışık kuvvetine bağlı olarak değişir.
Gübreleme
Gerbera yetiştiriciliğinde çiftlik gübresiyle birlikte kimyasal gübre de kullanılır. Çiftlik gübresi kullanıldığında toprakla iyice karıştırıldıktan sonra sterilize etmek gereklidir. Gerbera bitkisinin gelişme döneminde azotça zengin gübrelere ihtiyaç vardır. Çiçeklenme döneminde ise potasyum bakımından zengin kompoze gübreler kullanılmalıdır.
Gerbera yetiştiriciliğinde torf kullanıldıysa bir litre torf için 250-300 mg N , 100200mg P2O5, 300-500 mg K2O kullanılmalıdır. NPK oranları 1:1:1 veya 2:1:2 olmalıdır.
Gerbera yetiştiriciliğinde mikrobesin elementlerine de ihtiyaç vardır. Özellikle demir başta olmak üzere Mn, Zn, Mg minerallerine gerek duyulur.
Gerbera tuza karşı hassastır. Bu nedenle gübreleme yaparken dikkatli olunmalıdır. Yaprak veya toprak analizi yapılarak gübre ihtiyacı belirlenmelidir.
Hastalık ve Zararlılar
Gerbera bitkisi için en önemli hastalık, Phytophtora cryptogaea mantarının neden olduğu hastalıktır. Yaprak ve kökün kahverengi olduğu bu hastalıkta bitkide genel bir solgunluk görülür.Bundan başka Fusarium oxysporum, Botrysis cinerea mantarları da aynı hastalığa neden olur. Bu hastalığın çaresi yoktur.
Gerbera bitkisinin bu hastalıklara yakalanmaması için dikimden önce önlemler alınmalıdır. Toprak mutlaka sterilize edilmelidir. Sulama suyunun miktarı da önemlidir. Gerbera bitkisinin hastalıklardan korunması için ekolojik koşulların iyi sağlanması gerekmektedir. Ayrıca topraktaki tuz oranına da dikkat edilmelidir.
Gerbera bitkisi haşerelerden de zarar görür. Beyaz sinek, kırmızı örümcek ve yaprak bitleri gerberalarda görülen en önemli zararlılardır. Bunlardan korunmak için de dikimden önce önlemler alınmalıdır. Zararlılara karşı ilaçlama yapılmalıdır. İlaçların zararlılarda bağışıklığa neden olmaması için sık değiştirilmesinde yarar vardır.
Yabancı Ot Mücadelesi
Bütün bitki yetiştiriciliğinde olduğu gibi gerbera yetiştiriciliğinde de yabancı ot mücadelesi önemlidir. Uygun teknikler kullanılarak yabancı otlar zamanında temizlenmelidir.
Yaprak Seyreltme
Gelişmenin hızlı olduğu aylarda bitkideki fazla sayıdaki yaşlı yapraklar alınır. Bu çalışma çiçeklerin daha iyi açmasına neden olur. Çiçek kalitesi artar. Yaprak seyreltme yapılırken yapraklar yana çekilir, fazla olan yaprak elle koparılır. Ellerin temiz olması önemlidir. Bu işlem yapılırken kesici alet kullanılmaz. Çünkü bu aletlerle hastalık bulaşma ihtimali fazladır.
Isıtma
Gerberada kış aylarında ısıtma ile çiçek verimi ve kalitesi yükselir. Isıtma toprağın ve havanın ısıtılması şeklinde olur. Özellikle toprağın ısıtılması köklerin daha iyi gelişmesini sağlayarak çiçek verim ve kalitesini artırır.
Gerbera (Jerbera) Bitkisinde Hasat İşlemleri
Hasat
Bütün bitkilerde olduğu gibi gerberada da hasat zamanı önemlidir. Hasat zamanının geldiğini anlamak için çiçeğin ortasındaki erkek organların 2-3 sıra açmış olması gerekir. Hasat yapılırken çiçek sapının bitki gövdesinde kalmamasına dikkat edilmelidir. Hasat işleminde kesici alet kullanılmaz. Çiçek yana doğru çevrilerek koparılır.
Tasnif
Vazo ömrünün uzun sürmesi için hasadın zamanında yapılması gerekir. Hasat edilen çiçekler gruplandırılmalı,bu çiçeklere 15 C° sıcaklıkta ve karanlık bir ortamda su çektirme işlemi yapılmalıdır. Çiçekler renk, büyüklük ve sap uzunluğuna göre sınıflandırılmalıdır.
Tasnif edilmiş gerberalar:
Pazara Hazırlama
Gerbera çiçeklerinin taç yaprakları birbirine değmeyecek şekilde özel kutulara yerleştirilir. Çiçek sapları kutulardaki deliklerden dışarı çıkarılır. Saplar su içinde kalacak şekilde kutular büyük kazanların üzerine yerleştirilir. Satışa kadar bu şekilde bekletilir. Gerbera çiçekleri kalitelerine göre üç grupta toplanır.
- Kalite: sap uzunluğu 50 cm,
- Kalite: sap uzunluğu 35 cm,
- Kalite: sap uzunluğu 20 cm,
Çiçekler onar onar bir araya getirilerek demetler oluşturulur. 50-60 adetlik karton kutu veya sepetlerle mezata gönderilir.
Pazara hazırlanmış gerberalar:
Depolama
Gerbera çiçekleri uzun süre bitki üzerinde kalabildiği için hasat uzun süreye yayılabilir. Depolama işlemi fazla uygulanan bir yöntem değildir. Ancak depolama yapılacaksa; kısa süreli depolamalarda serin bir ortamda bekletilir, uzun süreli depolamalarda ise 0-2 C°’de 7-10 gün depolanabilir.
Lütfen yorum bırakın.