Hicaz Makamı | Hicaz Ailesi

Durağı: Dügah perdesidir.

Seyri: İnici-çıkıcı, bazen de çıkıcı olarak kullanılmıştır.

Dizisi: Yerinde Hicaz dörtlüsüne, Neva’da Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir. (Hicaz dörtlüsü + 4. derecede Rast beşlisi)

Hicaz makamı dizisi:

Güçlüsü: Hicaz dörtlüsü ile Rast beşlisinin ek yerindeki 5. derece Neva perdesidir. Üzerinde rast çeşnisi ile yarım karar yapılır.

Asma Karar Perdeleri: Hümayun makamında olduğu gibi, yerinde Nikriz’li Nim Hicaz, Dik Kürdi perdelerinde çeşnisiz asma kararlar Hicaz’da da aynen yapılır. Ayrıca Hicaz ailesinin öteki makamlarının yarım karar yaptıkları güçlü perdeleri, bu makam için asma karar perdesidir. Bunlar: Neva’da Buselik’li, Hüseyni’de Uşşak’lı ve Hicaz’lı asma kararlardır. (Örnek için bk. Hümayun Makamı)

Donanımı: Si için bakiye bemolü, fa ve do için bakiye diyezi donanıma yazılır.

Perde İsimleri: Dügah, Dik Kürdi, Nim Hicaz, Neva, Hüseyni, Eviç, Gerdaniye ve Muhayyer’dir.

Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir. (Bazı klasiklerde nadir de olsa Nim Zirgule kullanılmıştır.)

Genişlemesi: Hicaz makamı hem dizinin tiz tarafından, hem de pest tarafından, yani durağın altından genişleyebilir.

1-Pest Taraftaki Genişleme: Güçlü Neva perdesi üzerindeki Rast beşlisi simetrik olarak durağın altına ve Yegah perdesi üzerine göçürülür. Bu arada Yegah perdesinde Rast beşlisi ve Dügah perdesinde Hicaz dörtlüsü olduğuna göre, Yegah perdesinde bir Basit Suz’nak dizisi kendiliğinden meydana gelir. Bu simetrik genişleme yeni dizi oluşturmak tarzında bir sonucu da aynı zamanda verir.

Hicaz makamının pest taraftaki genişlemesi:

Çok nadir olmakla beraber, pest taraftan Yegah perdesine Nikriz beşlisi ve Hüseyni Aşiran perdesine Hicaz dörtlüsü ile düşünüldüğü de görülüyor. (Şekil için bk. Hümayun Makamı)

2-Tiz Taraftaki Genişleme: Tiz taraftaki genişlemede Neva perdesi üzerindeki Rast beşlisi, Muhayyer perdesinde bir Buselik dörtlüsü eklenmesiyle, Neva’da Acem’li Rast dizisi halinde uzatılır. Muhayyer’de Buselik dörtlüsünün sesleri Muhayyer, Tiz Buselik, Tiz Çargah ve Tiz Neva’dır. Yine hemen hatırlatalım ki, Muhayyer perdesi üzerinde herhangi bir kalış söz konusu olamaz.

Hicaz makamının tiz taraftaki genişlemesi:

Not: Yerinde Hicaz dörtlüsü de simetrik olarak tiz durağın üzerine göçürülebilir.

Seyir: Durak veya güçlü civarından seyre başlanır. Diziyi meydana getiren çeşnilerde karışık gezildikten sonra, güçlü Neva perdesinde, Rast çeşnisiyle yarım karar yapılır. Bu arada gerekli yerlerde asma kararlar ve geçkiler gösterilir. Nihayet yine bütün dizide ve istenirse genişlemiş kısımda da dolaşıldıktan sonra, Dügah perdesinde Hicaz dizisiyle tam karar yapılır.