Kiraz Bitkisinde Sulama
Kirazlarda yaprak alanı fazla olduğundan, suyu çok kullanan ağaçlardır. Kirazda sulama, fidan dikimindeki can suyu ile başlar. Kirazlar kuru toprak ve havadan hoşlanmazlar. Buna karşılık topraktaki, aşırı suyu da sevmezler. Bu yüzden ne toprak kupkuru kalmalı; ne de çamur haline getirilmelidir. Kirazlar için en uygun sulamalar; damlama sulama ile mini spring sulamadır. Fidan döneminde ilk 5 yıl damlama sulama, ağaçlar sıra üzeri mesafeyi kapladığında mini spring sulama önerilir. Salma sulama, özellikle göllendirerek sulama hiç uygun değildir. Kökler oksijensiz kalıp ölebilir.
Kiraz sulamasında kritik dönem çekirdeklerin sertleşmeye başladıkları dönemdir. Bu dönemde suyunu yeterince alamayan ağaçlar çekirdekler sertleştikten sonra fazla sulansa da meyvelerini büyütemezler.
Ben düşme döneminden itibaren, hasada 4-5 gün kalıncaya kadar kirazlar susuz kalmamalıdır. Bu dönemde toprak devamlı olarak hafifçe nemli tutulabilirse, mükemmel irilik ve kalite elde edilir. Bunu sağlamak için haftada 2 gün normal sulama diğer günlerde akşam saatlerinde veya sabahın serinliğinde 15 dakika damlama yapılması yeterlidir.
Kiraz ağaçları hasada yakın dönemde susuz kalırsa meyvelerini erken olgunlaştırır. Yetiştiricilikte geççilik isteniyorsa, kiraz kök bölgesi kurutulmadan sık sık sulama yapılması faydalı olmaktadır.
Aşın sulamalardan kaçınmak gerekir. Yapılan aşırı sulama kök gelişiminin yavaşlamasına, alkali topraklarda Fe klorozuna ve özellikle kök bölgesinde azot, kükürt ve borun yıkanmasına neden olur. Sürgün gelişimi de fazla olur ve meyve gözü oluşumları azalır. Sulama yaparken bitkide oluşan durumların iyi incelemesi, buna uygun sulama programının oluşturulması gerekir. Bunun yanında unutulmaması gereken ağır bünyeli toprakların su tutma kapasiteleri hafif bünyelilere göre daha fazla olacağından, çok geçirgen topraklarda sulama aralıkları kısa ve verilen su miktarları az olmalı ki sudan istifade en üst seviyede olsun. Ayrıca yapılan araştırmalara göre özellikle çiçek döneminde sulama yapılmaması ve meyve bağlamanın ardından bitkiye su verilmesi önerilmektedir. Şayet meyve bağlamanın ardından yeterli sulama yapılmaz ise oluşacak su stresi sonucunda meyve kalitesi büyük ölçüde azalır ve ebadı küçük kalır. Ancak meyvede istenen tat ve aromanın korunması amacıyla hasada yakın zamanda sulamalarda aşırıya gidilmemelidir.
Kiraz bitkisinde mini spring sulama sistemi:
Kiraz ve İlaçlama
Kiraz hastalık ve zararlılarının etkili bir şekilde kontrolü yüksek verim ve kalite açısından gereklidir. Bakteriyel kanser, monilya, yaprak delen, kök boğazı çürüklüğü, haziran böceği, kiraz sülüğü, kiraz sineği, kırmızı örümcekler, pis kokulu yeşil böcek, yaprak biti, yazıcı böcek, çeşitli kuşlar, sincap, domuz ve fare kiraz yetiştiriciliğinde yaygın olarak karşılaşılan bazı hastalık ve zararlılardandır. Bu hastalık ve zararlılarla mücadelede tarım kuruluşlarının önerileri dikkate alınmalı teknik talimatlara uygun mücadele edilmelidir.
Genel olarak kiraz yetiştiricisinin karşılaşacağı zararlılar ve uygulayacağı mücadele zamanlarını şöylece sıralaya biliriz.
Kiraz bitkisinde mücadele takvimi:
Zirai mücadelede en önemli husus; mücadelenin zamanında ve tekniğine uygun yapılmasıdır.
Kiraz Bitkisinde Gübreleme
Gübreleme toprakta eksikliği tahlillerle bilinen bitki besin elementlerinin takviyesidir. Önceleri yapılan yanlış gübrelemeler veya besin kilitlenmesi olaylarından kaynaklanan ve toprakta varlığı tahlillerle bilindiği halde ağaçta eksikliği görülen elementler mevcut olabilir.
Yanlış bir gübrelemeden korunmak için şu hususlar dikkate alınmalıdır:
- Kullanılacak gübre amaca uygun olmalıdır.
- Bitkinin ihtiyacı kadar gübre verilmelidir.
- Gübre usulüne uygun verilmelidir.
- Gübre uygun zamanda verilmelidir.
Kullanılacak gübre miktarlarını etkileyen faktörler şunlardır:
- Toprağın yapısı
- Ağaçların yaşı
- Sulama miktarı ve sulama şekli
- Bitkilerin verim miktarı
- Ağaçların gelişme durumları
Gübre ihtiyacı sulama, budama ve toprak özellikleri ile değişebilir olsa da pratik bir ölçü olarak 1 yıllık sürgün uzunluğu bu hususta bir fikir oluşturur. Meyveye yatmamış ağaçlarda 60-90 cm arasındaki sürgünler gelişmenin olumlu seyrettiğini gösterir. Sürgünler 90 cm’den fazla ise gereksiz azot uygulamasına veya fazla sulamaya bağlıdır. Sürgünler 60 cm’den kısa ise su ve azot noksanlığındandır. Yetişkin kiraz ağaçlarında 40-60 cm arasında sürgünler normal bir gelişmenin göstergesi iken, sürgünler bu ölçülerden kısa kalması yeterli beslenme olmadığının veya dalların yaşlanmış olduğunun göstergesidir.
Kirazcılık yapılan tüm arazilerde üç yılda bir dekar başına 2-3 ton ahır gübresi kullanılması önerilmektedir. Kullanılacak gübrenin bekletilerek yanmış keçi veya koyun gübresi olması tercih sebebidir. Yanmamış gübrede azot miktarı fazladır. Özellikle fidanların gövdesine yığılmamalıdır. Yanmamış taze hayvan gübresi daha etkilidir, ama 2 önemli zararı gündeme gelir birincisi bahçede otlanma artar, ikincisi aşırı verilirse özellikle tavuk gübresinde yakıcı etkiler görülür.
Verilme zamanı olarak fosforlu ve potasyumlu gübreler bölgesel iklim ve alışkanlıklara göre sonbahar veya erken ilkbaharda, azot uygulamaları ise erken ilkbaharda birinci dilimi, çiçek dökümünden sonra ikinci dilim ve hasattan sonra üçüncüsü uygulanır.
Kiraz yetiştiriciliğine başlamadan bahçe kurmayı düşündüğümüz araziyi beko loderle kazıp toprak profili incelenmeli,tahlil yaptırarak aktif kireç oranını tespit etmeli %10’dan fazla aktif kireci olan arazilerde kiraz bahçesi kurulmamalıdır. Aktif kireci %10’dan fazla olan topraklarda besin elementlerinin alımı zorlaşmakta kullandığımız gübrelerin ağaca etkisi azalmakta, daima besin eksiklikleri ile mücadele eder hale gelinmektedir.
Tüm yetiştiriciliklerde olduğu gibi kiraz yetiştiriciliğinde de etkili bir gübreleme için mutlaka toprak ve yaprak analizi yaptırarak gübreleme programımızı belirlememiz gerekir.
Verim döneminde bir kiraz bahçesi için alınan her ton meyve için 14 kg azot, 3 kg saf fosfor, 10 kg saf potasyum, 1,8 kg magnezyum, 9,9 kg Kalsiyum önerilmektedir. Magnezyum kiraz dal uzunluğunu, çiçek tomurcuğu sayısını ve verimi arttırır. Her bir ton meyve için 1,8 kg Mg tavsiye edilir. Kalsiyum kirazlarda meyvenin kaliteli oluşmasında önemli elementlerden birisidir ve kirazda kalite ve verim düşüşüne sebep olan çatlamaları önlemek için yapılabilecek tek tedbir, ağaca yeteri kadar kalsiyum uygulanmasıdır. Her bir ton meyve için 9,9 kg kalsiyum önerilmektedir. Kiraz ağaçlarında tomurcukların kabarması ile çiçeklenme arasındaki devrede bor ihtiyacı artar bu dönemde veya bir önceki yıl hasattan sonra yapılacak olan bor uygulaması oluşacak çiçekte polen tüplerinin kalitesini, dolayısı ile meyve tutumunun artmasını sağlayacaktır. Çinko eksikliğine kiraz çok hassas olan bir bitkidir. Eksikliğinde yapraklarda küçülmeler ve rozetleşmeler meydana gelecektir. Eksikliğinin giderilmesi için meyve hasadından sonra yapraklı dönemde uygulama yapılması uygundur.
Bu besin elementlerin eksikliklerinin giderilmesinde genellikle eski teknik ile üretilen toz gübreler kullanılmaktadır. Bu toz kimyevi gübrelerin aşırı derecede kullanılması sonucu topraklarımız her geçen yıl çoraklaşmakta taban sularımız kirlenmektedir. Bunu önlemek için suda tamamen eriyebilir formdaki gübreleri damlama sulama ile bitki kök bölgesine zamanında verilmesi en etkili gübreleme yöntemi olmakta, bitkinin gübreden istifadesi artmaktadır.
Son yıllarda leonardit ve hümik asit kullanımı tüm yetiştiricilik dallarında olduğu gibi kirazda da artmaktadır. Leonarditten hümik asit yapılması amatörce şöyle olur; 100 l su bir kazana konarak kaynatılır. Kaynaması dinmiş suya 1 -5 kg arasında potasyum hidroksit atılır, karıştırılarak eritilir. Kazana 25 kg toz halinde leonardit atılıp eriyinceye kadar karıştırılır. Elde edilen hümik asit kiraz bahçesine 2-20 kg/da dozda sulama suyu ile verilir. Leonardit direk kullanılacaksa ağaç taç izdüşümüne sonbaharda 8-10 kg/ağaç dozunda kullanılır.
Kirazlarda görülen iz element eksikliklerine karşı yılda 2 kere hazır iz element paketlerinden önerilen dozlarda verilmesi tavsiye edilir.
Kiraz, Budama ve Destek Sağlama
Şekil Budaması
Kiraz fidanı dikildiği zaman tepesi 70-90 cm’den kesilir. Daha gözler patlamadan bile mevcut sağlıklı gözlerden en üstte olanı lider, altta kalan gözlerden 3-5 adedi ana dal olarak ayrılır gerisi elle burkulup koparılır. Bırakılan ana dal olacak göz veya sürgünlerin arasında olabildiğince mesafe olmalı ve gövdenin etrafına eşit açılı dağılımı sağlanmalıdır. İlk 5-7 yıl lider bırakılan sürgünün ucu kesilmez. Diğer sürgünler devamlı surette dışarı doğru bakan sürgünler bırakılır. Ağacın içine ve yanlara süren gözler göz aşamasında veya sürgün oluştuğunda kesilir. Böylece ilk 5 yılda kirazın modifiye lider veya piramit şekli oluşturulmuş olur.
Mahsul Budaması
Kirazlar da diğer pek çok meyve ağacında olduğu gibi düzenli ve devamlı budama isteyen ağaçlardır. Ana dallar oluştuktan sonra yapılacak budamalar kuruyan, birbirine çapraz büyüyerek tacın içini sıklaştıran, çok zayıf büyüyen veya ana dallarla yarışa girecek olan obur dalları kesmekten ibarettir. Ana dalların birbirlerinden uzak ve geniş açılı olmaları tacın sağlam oluşumuna yardımcı olur. Meyveler senelik dallarda ve yaşlı dallardaki mayıs buketlerinde teşekkül eder. Budamada bu mayıs buketlerine dokunulmaz. Kirazların gövde ve dalları güneş yanıklıklarına çok hassas olduklarından budamada fazla
çıplaklaştırılmamalıdır. Sağlıklı bir mahsul dalında yeterince meyve gözü olmalı, bu gözleri besleyecek 50-60 cm uzunluğunda sürgünlerde bulunmalıdır.
Şekil budaması yapılmış kiraz fidanı:
Gençleştirme Budaması
Kirazda gençleştirme budaması ana dallar üzerindeki yan dallarda yapılır. Gençleştirme budama zamanı gelen ağaçlarda sürgünler 10-20 cm’ye kadar kısalır veya hiç olmaz, dal tamamen meyve gözü ile dolar, budanmaz ise zamanla kurur.
Böyle ağaçlarda yan dallar yarıdan kesilir, azot gübrelemesi yapılır, taze çiftlik gübresi ve bol su verilir, yeniden güçlü sürgün verdirilerek 4-5 yıl daha sağlıklı ürün alınır.
Esasında kiraz ağacını her yıl durumuna göre budarsak hiçbir zaman gençleştirme budamasına gerek kalmaz. Sert bir şekilde gençleştirme budaması yapılan ağaçlarda 2 yıl verim düşüklüğü olur. Çünkü kiraz gözleri oluşumuyla beraber 3. baharında çiçek açabilir.
Bununla beraber ana dallarda yapılacak şiddetli bir budamada fazla yara yeri oluşursa bu yara yerlerinden zamk akıntısı oluşarak kurumalar görülebilir.
Kiraz Fidanına Destekleme Yapılması
Ağaçlar büyüyüp yaşlandıkça dallar, yaprak ve meyvelerin ağırlığı ile aşağı doğru sarkar. Ürünün fazla olduğu özellikle olgunluğa doğru dalların kırılma tehlikesi artar bunu önlemek için dallara herek vererek kırılmaları önlenir. Bazen de ana gövde kalın ve sağlamsa, sarkık dallar kalın urganlarla ana gövdeye bağlanır.
Kiraz Fidanı Dikimi
Fidanları dikmeden önce planlama yapılmalıdır. Dikilen fidanların kültürel işlemlerinin kolay yapılabilmesi için ağaçların güneş ve toprakta eşit yararlanması amacıyla belirli bir düzen dâhilinde arazinin eğimi ve toprak yapısı da dikkate alınarak, dikdörtgen kare, satranç, üçgen dikim şekillerinden birisine karar verilir.
Fidan dikiminde dikim tahtası kullanılarak aşı noktasının dikim tahtasının üzerine gelmesine dikkat edilmeli ve fidan dikilmeden önce mutlaka kök yani tuvalet temizliği yapılmalıdır. Daha sonra fidanlar dikilir, dikim çukuru harçla doldurularak hafifçe bastırılır ve hemen can suyu verilir. Sonra kalan boşluk tekrar harç ile doldurulur ve gerekli ise fidanlar için koruyucu herek verilmelidir.
Kiraz Bitkisine Uygulanan Yardımcı Kültürel İşlemler
Yardımcı kültürel işlemler; seyreltme yapmak, yabancı ot mücadelesi, bitki artıklarının ortamdan uzaklaştırılması olarak özetlenebilir.
Kiraz ve Seyreltme
Kirazlarda seyreltme pratik olarak kış budamaları ile ayarlanır. Sürgünü azalmış veya tamamen meyve gözü ile kaplanmış bir dalda çok ve küçük meyveler oluşur. Böyle dalları ilkbaharda gözler kabarmaya yeni başlarken; ama kabarmadan yarı yarıya kesersek dal hem sürgün sürer hem de meyve seyreltmesi yapıldığından meyveler kaliteli olur. Bazı dallarda hem mayıs buketleri çok hem de dal inceyse bu dalların üzerinde 5 adet mayıs buketinden 2’si kalacak şekilde dal kısaltılır.
Budama ile yapılan seyreltmelerde toplam ürün ağırlığında bir azalma olsa da, meyve kalitesi, çapı ve ağırlığı artmaktadır. Yetiştirici çok ürün toplayıp az fiyata satacağı yerde az ürün toplayıp çok fiyata satarsa daha kazançlı olmaktadır. Çünkü işçi gideri daha az olmakta, ağaç fazla meyve beslediği için yıpranmamaktadır.
Kiraz Bitkisinde Yabancı Ot Mücadelesi
Kiraz bahçesinde otları tek yıllık ve çok yıllık olarak ikiye ayırabiliriz. Tek yıllıklara örnek; yabani marul, sirken, tilki kuyruğu, çoban çantası, semiz otu, domuz pıtrağıdır. Çok yıllıklara örnek; kaynaş, tarla sarmaşığı, domuz ayrığı, köy göçüren, kayış kıran, acı ot, boya otudur.
Bahçede tek yıllıklarla mücadele nispeten kolaydır. Tohumları olgunlaşmadan bahçede sürüm zamanlarına denk getirerek yılda 3 kere çapalanması ile kontrol altına alınabilir.
Çok yıllık otlarla mücadelede el çapası, çapa makinesi ve total herbisitler kullanılır. El çapası ile mücadelede sık sık yeşertmeden çıktığı anda 6-7 kere çapalanırsa ancak yok edilebilir. Çapa makinesi çık yıllıkların köklerini birçok parçaya ayırır. Bu parçalar toprakta ayrı ayrı köklenerek daha da çoğalır. Bundan dolayı en kolay ve etkili çözüm totol herbisit kullanımıdır. Total herbisitler baharda otlar yeni çıktığında tazeyken uygulanırsa en iyi neticeyi verir. Uygulamadan 15-20 gün sonra yeni çıkan çok yıllık otlara 2. bir tekrarlama ilaçlaması önerilir.
Kiraz Bitkisi Artıklarının Ortamdan Uzaklaştırılması
Kiraz bahçelerinde bitki artıkları dendiğinde; yabancı ot artıkları, kiraz sineği zararına uğramış kurtlu meyveler, hastalıklı bitki organları, kurumuş fidan ve ağaçlar ile budama artıkları akla gelir.
Bahçede tohumunu dökmeden biçilen yabancı otlar; toprağa karıştırılıp organik madde ye dönüşmesini sağlamak en yararlı yoldur. Hasat zamanı bahçedeki küçük kuşları kaçırmak için yaş iken biçilip yakılan ot, yaprak ve taze dallar çıtırdayarak yanar bu sesten küçük kuşlar korkar ve kaçar. Ayrıca tam kurumamış otları yakmak fazla miktarda duman yaparak kuşları rahatsız eder.
Kiraz sineği zararına uğramış kurtlu meyveler, daldan veya yere dökülenler toplanıp bahçe dışında bir yere derince gömülür. Üzerine toz kireç atılması da faydalıdır.
Ağaç üzerinde kurumuş hastalıklı dallar, kurumuş sürgün, göz ve yapraklar görüldüğü anda usulüne uygun kesilip bekletilmeden yakılmalıdır.
Çeşitli sebeplerle kuruyan kiraz ağaçları ana kökleri en az 50 cm görülebilecek şekilde sökülür. Köklerde herhangi bir hastalık belirtisi olup olmadığı kontrol edilir. Köklerde kanser emareleri varsa söküm çukurunda kalın kök bırakılmaz. Çukura sönmemiş kireç atılır. Sökülen ağaç ve kökleri hemen yakılır. Kök üzerlerinde bulunan kanser tümörlerinin etrafa dökülmemesine dikkat edilir.
Lütfen yorum bırakın.