Kupa Çiçeği (Eşmeya, Aechmea) Bitkisinin Tanımı ve Önemi
Aechmea (eşmeya) anavatanı Orta ve Güney Amerika olan bir bitkidir. Brezilya, Venezuela, Peru ve yağmur ormanları ana yaşam ortamları yani anavatanlarıdır. İsmi Yunanca’da ‘‘aichme’’ mızrak anlamındadır. Diğer dünya ülkelerinde de kültürü yapılan bir bitkidir. Her ülkede farklı isimlerle adlandırılır. Ülkemizde ‘‘Kupa çiçeği’’ olarak tanımlanır.
Kupa çiçeği
Aechmea ananas bitkisinin de içinde bulunduğu Bromeliaceae ailesinin en tanınmış üyelerinden birisidir. Aechmea gövdesiz, herdem yeşil ve genelde epifitik (başka bir bitki ve ağaçlar üzerinde yaşamak) bir bitkidir.
Epifitik yapıdaki bir kupa çiçeği türü
Yaprakları rozet dizilişli, ortası huni şeklinde, yaprak kenarları bazı türlerde testere dişli, uzun, grimsi yeşil renkli, gümüşi çizgili veya sade yeşil renklidir. Aechmea yaprakları genellikle dikenlidir. Bazı türlerin yaprakları sert A. fasciata gibi, A. fulgens ve A. miniataların yaprakları ise incedir.
Hem yaprakları hem de çiçekleri çok dekoratif olup saksı çiçekleri yetiştiriciliğinde önemli bir yer tutar. Muhteşem güzellikteki Aechmea çiçeğinin en büyük özelliği yapraklarının çekiciliği ve çok narin bir çiçeğinin olmasıdır. Aechmea bitkisi yaz aylarında çiçek açar ve bu çiçeğe iyi bakılmazsa çürür. Uzun süreli çiçekli kalan bir iç mekan bitkisidir.
Kupa çiçeği’nde pembe tonlarında çiçekler
Çiçekleri uzun bir sap üzerinde, katmerli, mavi tonlarda lekeli, taç yapraklarının uçları sivri pembe renk tonlarındadır. Kırmızı, pembe, mavi, sarı, turuncu ve karışık renkte çiçek açan türlerde vardır. Sukkulent karakterli bir bitkidir. Çiçeklenme zamanı mayıstan ekime kadar sürer. Fakat her yaprak rozeti bir kez açar.
Kupa çiçeği’nde çiçek yapısı
Buğulu yaprakları, çiçekleri ile görüntüsü muhteşem olan bu bitki salonların aranan bitkilerindendir. Dekoratif yapısı ile ortama çok yakışır. Daha çok uzun ömürlü ve gösterişli çiçeği için yetiştirilir. Aechmea bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının 15 °C’nin altında olmaması gerektiğidir.
Uzun ve kırmızı çiçeği ile ünlü Aechmea dünyadaki çiçeklerin içindeki 7 harikadan biri olarak anılır.
Aechmeanın bitkiler âlemindeki yeri aşağıdaki gibidir:
- Alem : Plantae
- Sınıf : Poales
- Aile : Bromeliaceae
- Takım : Bromelioideae
- Cins : Aechmea
- Türkçe adı : Kupa çiçeği
Bir saksıda yetişen Kupa çiçek’leri
Kupa Çiçeği Çeşitleri
Doğada 150 türü bulunan Aechmea cinsinin A. fasciata’dan başka süs bitkileri yetiştiriciliğinde önemli olan türleri A. chantinii ve A. fulgens’tir.
Aechmea fasciata
Anavatanı Brezilya’da Rio De Jeneiro’dur. Silver vase (gümüş vazo) olarak da adlandırılır. En iyi bilinen ve süs bitkileri yetiştiriciliğinde en çok yetiştirilen türdür. Yaprakları uzun rozet şeklinde dizilişli, ortası huni biçiminde ve yaprak kenarları testere seklinde dizilmiştir. Grimsi yeşil renkli, yaprak damar araları paralel gümüşi çizgilidir. Eliptik-oval şeklinde yaprakları vardır. Kısmi gölgeli ve nemli yerleri sever.
Çiçekleri uzun bir sap üzerinde, katmerli, mavi tonlarda lekeli, taç yapraklarının uçları sivri pembe tonlarındadır.
Aechmea fasciata
Aechmea Fulgens
Aechmea fulgens süs bitkisi olarak kullanılan türlerdendir. Bu bitki Güney Amerika ve özellikle Brezilya’nın Bahia ve Pernambuco bölgelerinde yetişir. 45-60 cm boyuna kadar büyüyebilirler. Güzel yeşil yaprakları şerit şeklinde uzanmaktadır. Alıcı kırmızı tonlarda çiçeklerinin uçları mor-mavi arası bir renktedir. Bitki yaprak kenarları dikenli olduğundan dikkatli davranılmalıdır.
Aechmea fulgens
Aechmea Chantinii
Brezilya’da Amazon ormanlarının tipik bir bitki örtüsüdür. Güney Amerika’da Venezuela ve Peru’da da doğal olarak yetişir. Bu tür Amazon zebra bitkisi ve Bromeliadsların kraliçesi olarak da bilinir.
Aechmea chantinii
Aechmea chantinii uzun ömürlü, renkli ve canlı güzel çiçeklere sahiptir. Çok yıllık ve kaba yaprakları herdem yeşil bir türdür. Yaprakları gri-yeşil zebra desenlidir. Kırmızı sapı üzerindeki çiçek renkleri turuncu, kırmızı ve sarıdır. Çiçekleri uzun süre kalıcı ve gösterişlidir. Melezleme yoluyla yeni formları elde edilmiştir.
Kupa Çiçeği Üretimi
Üretimi yavru bitkilerin ayrılması veya tohum ile yapılır.
Kupa çiçeği’nde yavru bitki
Ana bitki çiçeği geçtikten sonra yavaş yavaş ölür. Ölmeden önce yavrular, bu yavrulardan ayırma ile ürer.
Kupa çiçeği’nde ayırmaya uygun yavru bitkiler
Ayırma, yavruların huni oluşturarak ana bitkinin boyunun yarısına ulaştıkları zaman yapılabilir. Ayırma ile üretim için en uygun zaman mart ve nisan aylarıdır.
Kupa çiçeği’nde ana bitkiden ayrılmış yavru bitki
Keskin bir bıçakla ana bitkiden ayrılan yavruların çürümemesi için yara yerine odun kömürü tozu serpilmesi gerekir.
Yavru bitkiler büyüme kompostuna dikilirler ve hemen su verilir. Hafif bünyeli kireçsiz toprak karışımlarında iyi yetişir. Toprakların killi olması pek tercih edilmez. Saksı harcı hacim olarak eşit miktarlarda yaprak çürüntüsü, funda yaprağı, sphagnum yosunu ve kum karışımıyla elde edilir.
Çoğaltılması sırasında köklerinden ayrılan Aechmea zaman kaybetmeden dikilmelidir. Yavru Aechmealar 2–3 yıl içerisinde çiçeklenirler.
Kupa çiçeği’nde ayırma ile elde edilmiş yeni bitki
Aechmeaları tohum ile de çoğaltmak olanaklıdır. Ama çok zaman aldığı için genelde ayırma yöntemi tercih edilir. Bu durumda tohum ekiminden ancak 5 yıl sonra çiçekli bitkiler elde edilebilir.
Kupa Çiçeği’nin Yetişme İstekleri
Tropikal bölgelerden getirilerek çoğaltımı yapılan Aechmealar anavatanlarındaki iklim ve toprak şartlarına ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle Aechmea yetiştiriciliğinde sıcaklık, toprak-atmosfer nemi ve ışık istekleri dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardır.
Kupa Çiçeği’nde Sıcaklık
Aechmeaların büyüme ve gelişmeleri ile bulundukları yerlerin sıcaklığı arasında sıkı bir ilişki vardır. Aechmea orta sıcaklık isteyen bir süs bitkisidir. Bitki gelişme döneminde 15–21 C°, kış aylarında ise 14–18 C° sıcaklığa gereksinim duyar.
Uygun sıcaklıkta yetiştirilen kupa çiçek’leri
Sıcaklık 12 C°’nin altına düşmediği takdirde gelişimine devam eden bir bitkidir. Sıcaklık 8–10 C°’nin altına düştüğü zaman zarar görebilir.
Aşırı sıcak ve soğuktan muhafaza etmek gerekmektedir. Çok fazla soğuk veya sıcak havada bırakmak, çiçeğin yapraklarına ve köklerine zararlıdır.
Hassas bir yapıda olduğu için hava akımlarından da korunmalıdır. Sıcak ve kuru ortam şartları çiçeklerin ömrünü kısaltmaktadır. Bundan dolayı sıcaklık dereceleri kontrol altında olmalıdır.
Kupa Çiçeği’nde Orantılı Nem
Aechmeaların yaşayabilmeleri büyüyebilmeleri ve gelişebilmeleri için zorunlu etmenlerden biri de orantılı (nispi) hava nemidir. Aechmeaların iyi gelişebilmeleri için %70–75 oranında nispi neme ihtiyaç vardır.
Havalandırmaya uygun sera ortamında kupa çiçek’leri
Yüksek orantılı neme ihtiyaç duyar. Nem oranı az ise çiçek zarar görür ve yaprak uçları kahverengileşerek kurur. Nem oranı fazla ise bitkide çürümeler meydana gelebilir.
Ortamda nem oranı fazla ise mutlaka havalandırma yapılmalı eğer fazla kuruysa yapraklara su püskürtme veya sisleme yapılmalıdır.
Uygun ortamda yetiştirilen kupa çiçeği
Kupa Çiçeği’nde Işık
Bol ışıklı yerleri severler. Aydınlık ama direk güneş ışığı almayan yerlerde bulundurulmalıdır. Ancak doğrudan güneş ışığı alan yerlerde yapraklar yanar ve bitki zarar görür. Bu nedenle bitkiyi yarı gölge yerlerde bulundurmakta fayda vardır. Evlerde kuzeye bakan pencere önleri idealdir.
Işık düzenlemesi yapılmış kupa çiçeği
Aechmealar ışık isteği yüksek olduğu için gündüzlerin geceye kıyasla belli bir süre daha uzun olduğu devreler ancak çiçek açabilirler. Yani Aechmea uzun gün bitkisidir. Işık alma süresi 10-13 saatin altına düşünce çiçek açmazlar.
Bu bitkiler, sonbaharda gün uzunluğu azaldığı için günlerin uzun olduğu ilkbahara kadar serada iyi gelişmezler. Bundan dolayı ışık ihtiyaçları en iyi şekilde karşılanmalıdır.
Işık düzenlemesi yapılmış kupa çiçeği
Kupa Çiçeği’nin Bakımı
Epifitik yani toprakta yetişmeyen Aechmealar, doğal şartlarda ağaçların yüzeyinde, kovuğunda, organik artıklarda yetişirler. Bu yüzden kültürel ortamların, doğal yetişme ortamlarına benzemesi önemlidir. Aechmeaların güzel bir şekilde yetiştirilmesi için bakımının en iyi şekilde ve zamanında yapılması şarttır.
Kupa Çiçeği’nde Saksı Değiştirme
Saksı değiştirme işlemi her 2-3 yılda bir mart-nisan aylarında yapılabilir. Hafif bünyeli kireçsiz toprak karışımlarında iyi yetişir. Toprakların killi olması pek tercih edilmez.
Kupa çiçeği’nde saksının değiştirilmesi
Saksı harcı hacim olarak eşit miktarlarda yaprak çürüntüsü, funda yaprağı, sphagnum yosunu ve kumun karışımıyla elde edilir.
Kupa Çiçeği’nde Gübreleme
Nisan-eylül ayları arası yani gelişme döneminde haftada bir kez 0,5–1 g/l kompoze gübre verilir.
Kupa çiçeği’nde sera ortamında düzenli gübreleme
Kupa Çiçeği’nde Sulama
Mevsimsel özelliklere göre Aechmeaların sulama ihtiyacı değişir. Gelişme dönemi boyunca, ilkbahardan ağustos ayına kadar oda sıcaklığındaki kireçsiz su ile düzenli bir şekilde sulanmalı ve yapraklara su püskürtülmelidir. Saksı toprağı orta derecede nemli tutulmalı ve yaprak hunisinde sürekli su bulundurulmalıdır.
Ekim ayından şubat ayına kadar dinlenme dönemi boyunca sulama en aza indirilmeli ve yaprak hunisinden su verilmemelidir.
Su toprağın her tarafına ulaştırılmalıdır. Bitkiye kış aylarında musluktan aldığımız soğuk çeşme suyunu vermemeliyiz. Verdiğimiz su oda sıcaklığında olmalıdır. Yaz aylarında Aechmea bitkisinin çiçeğinin olduğu bölüme çok az su damlatmak gerekmektedir. Aechmealar yağmur suyunu çok severler.
Kupa çiçeği’nde askılı saksılarda damla sulama
Kupa Çiçeği’nde Budama
Kuruyan yapraklar kesilmemeli; kendiliğinden dökülmeleri beklenmelidir. Aksi hâlde bitki üzerinde yara açılır ve çürümesine neden olur.
Kupa çiçeği’nde budanmış bitkiler
Kupa Çiçeği’nin Hastalık ve Zararlıları
Aechmea bitkisinde yoğun olarak hastalık ve zararlılara rastlanmaz. Ama bitkisinin önemli hastalığı solgunluk; zararlısı ise unlu bitlerdir. Soğuklarda ise yaprak kahverengileşmesi görülür.
Hastalıklı bitkiler ortamdan hemen uzaklaştırılmalı ve hastalık, sağlıklı bitkilere bulaşmadan imha edilmelidir.
Bitki kökü sürekli ve çok nemli tutulursa kök çürüklüğü meydana gelebilir.
Lütfen yorum bırakın.