Muhayyer Makamı

Muhayyer makamı, Hüseyni makamının inici şekli olduğu için, Basit makamlar içinde ayrıca sıra numarası verilmemiştir.

Durağı: Dügah perdesidir.

Seyri: İnicidir.

Dizisi: Yerinde Hüseyni beşlisine, Hüseyni’de Uşşak dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. Görüldüğü gibi bu dizi tamamen Hüseyni makamı dizisinin aynısıdır.

Muhayyer makamı dizisi:

Ancak Muhayyer makamı, iniciliği dolayısıyla tiz duraktan seyre başlayacaktır. Bu kısımda bir seyir bölgesi meydana getirmek için, hemen bütün inici makamlarda olduğu gibi, durak üzerindeki Hüseyni beşlisi, simetrik olarak tiz durak Muhayyer perdesi üzerine göçürülmüştür. Böylelikle hem makamın genişlemesi yapılmış, hem de giriş seyri için bir seyir alanı meydana getirilmiş olur.

Muhayyer makamı genişlemesi:

Bu genişlemiş kısım, hemen giriş seyrinde kullanıldığı için, tümüyle ana dizi gibi kabul edilebilir.

Güçlüsü: Hemen bütün inici makamların birinci mertebe güçlüsü, bazı istisnalar hariç, tiz duraklarıdır. Muhayyer makamının birinci mertebe güçlüsü de Muhayyer perdesidir. Nağmeler, Tiz Hüseyni perdesinden inip de Muhayyer’de yarım karar yapılırsa, çeşni Hüseyni’dir. Tiz Neva’dan inip yine Muhayyer’de yarım karar yaparsa Uşşak’lıdır.

İkinci mertebe güçlü, ana dizinin ek yerindeki Hüseyni perdesidir. Bunun üzerindeki çeşni, Uşşak çeşnisidir. Fakat Tiz Segah yerine Tiz Buselik kullanılarak inip, Hüseyni perdesinde kalırsa, buna Hüseyni’de Hüseyni denir.

Asma Karar Perdeleri: En önemli asma karar perdesi, Neva perdesidir ki, üzerinde Rast çeşnili asma karar yapılabilir. Neva perdesindeki bu asma karar, Tahir makamına küçük bir geçkidir. Ayrıca Çargah ve Segah perdeleri de, Hüseyni makamında olduğu gibi, asma karar perdesi olarak kullanılır. Yani Çargah’da Çargah’lı ve nadiren Pençgah’lı asma kararlar yapılabilir. Segah’da Segah, Ferahnak veya eksik Ferahnak beşlisiyle, yahut Segah üçlüsü ile asma karar yapılır.

Muhayyer makamının asma karar perdeleri:

Donanımı: Hüseyni makamında olduğu gibi, si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır.

Perde İsimleri: Pestten tize doğru; Dügah, Segah, Çargah, Neva, Hüseyni, Eviç, Gerdaniye ve Muhayyer’dir. Genişlemiş kısımda; Tiz Segah, Tiz Çargah, Tiz Neva ve Tiz Hüseyni’dir.

Yeden’i: 2. çizgideki sol, Rast perdesidir.

Genişlemesi: Durak üzerinde bulunan Hüseyni beşlisi, simetrik olarak tiz durağın üst tarafına göçürülür ki, başta ‘Dizisi’ maddesinde inceledik.

Seyir: Tiz durak Muhayyer perdesi civarından seyre başlanır. Muhayyer perdesi üzerindeki tiz bölgede gezildikten sonra, Muhayyer perdesinde yarım karar yapılır. Daha sonra, ikinci mertebe güçlü olan Hüseyni perdesindeki asma kararı gösterilir. Bu arada, gerekli yerlerde gerekli asma kararlar da yapılır. Nihayet karışık gezinerek, Dügah perdesinde Hüseyni dizisiyle tam karar yapılır.

Not: Bu makamın icrasından sonra, yerinde Buselik dizi veya beşlisi ile karar verilirse Muhayyer Buselik, yerinde Kürdi ile karar verilirse Muhayyer Kürdi makamları meydana gelir.