Paeonia ( Şakayık ) Üretimi | Raununculus Familyası Bitkileri

Paeonia ( Şakayık ) Yetiştiriciliği

Bilimsel Sınıflandırma

Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Ranunculales
Familya: Ranunculaceae
Cins: Paeonia sp.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Genel Özellikleri

Çok yıllık, gövdesi otsu veya odunsu olup yazın yeşil çalı formundadır. Yapraklar bileşik tüysü yaprak görünümünde ve yapraklar 15 – 25 cm uzunluğundadır.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Genel Görünüşü:

Yaprakçıklar yumurta biçiminde ve saplıdır. Doğal formdakilerin çiçekleri yalınkat, kültür formlarınki katmerlidir. Çiçekler mayıs haziran arasında çiçeklenir. Çiçek rengi pembe, beyaz, kırmızı olabilir.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Üretimi

Tohum ve kalem aşı ile üretilmektedir. Tohumla üretim yalınkat çeşitlerde kullanılır. Ancak tohumla üretimde bitkinin gelişimi yavaştır ve beş yıl sonra çiçek açarlar. Tohumlar olgunlaştıktan sonra toplanır ve ertesi ilkbahara kadar katlamaya bırakılmalıdır. İlkbaharda soğuk yastıklara ekilir. Diğer bir yöntem ise toplanan tohumlar hemen soğuk yastıklara veya saksılara ekilirler. Tohumlar eğer birkaç yıllık ise ekimden önce birkaç gün suda bekletilerek sert kabukları yumuşatılır. Ekimden sonra ilk yıl kök görülür, ikinci yıl sürgün gelişimi görülür.

Aşı ile de üretim yapılmaktadır. Aşı ile üretim hibrit çeşitlerde kullanılır. Aşılar ağustos ekim veya aralık- mart arasında yapılmaktadır. Aşı yöntemi olarak kakma aşı uygulanır.

Otsu türlerde nisanda ya da ekimde kök parçaları ile üretim yapılabilir. Fidanlar 90 cm ara ile 5 – 7,5 cm derinlikte yerleştirilir.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Ekolojik İstekleri

Sıcak ve ılıman iklimden hoşlanır. Güneşli yerleri sever. Derin bitki besin maddelerince zengin, kireçli topraklarda iyi yetişir. Kurak ve rutubetli topraklarda yetişir. Her iki yılda bir iyi yanmış ahır gübresi ile şubat aylarında gübrelenmiştir.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı

Güzel çiçekli süs bitkilerindendir. Park ve bahçelerde güzel çiçekleri ile ortamın havasını değiştirir.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı:

Kesme çiçek olarak da kullanılır. Zehirlidir.

Paeonia ( Şakayık ) Bitkisinin Önemli Türleri

Paeonia lactiflora ( Bahçe şakayık çiçeği ) Şakayık Türü
Anavatanı Çin, Japonya ve Sibirya’ dır. Çok geniş bir alanda rastlanan bir türdür. Gür çiçek açmaktadır. Zarif çiçekleri beyaz ve kırmızı renkleri ile değer kazanmıştır. Çiçekleri iri, basit, sık ve yarı sık dallı, katmerlidir. Çiçek taşıyan gövdeler tüylü, iyi yapraklanmış olup, yükseklikleri bir metreyi bulmaktadır.

Paeonia lactiflora ( Bahçe şakayık çiçeği ) Şakayık Türü:

Mayıs ayında çiçek açar. Bazı türlerin çiçeklerinde hafif güzel bir koku vardır. En önemli türlerinin çiçekleri beyaz, kırmızı damarlı, iri çiçekli olabildiği gibi beyaz, sarımsıpembe nüanslı da olabilmektedir.

Paeonia officinalis ( Adi şakayık , Bahçe şakayıkı ) Şakayık Türü
Ìsviçre, İtalya’ dan gelmiştir. Uzunluğu 60–80 cm’ ye kadar boylanabilir. Yumru köklü, kümeler hâlinde gelişen, çalımsı, otsu bir bitkidir. Mayıs – haziran aylarında çiçeklenir. Çiçek rengi kırmızı, koyu kırmızıdır. Yaprakları tüylü, 1–2,5 cm genişliğinde, derin yırtmaçlı ve yeşil renklidir. P. albiflora’ dan 14 gün evveli açar, daha fazla kırmızı renklidir. Çiçek bahçelerimizde rastlanır.

Paeonia officinalis ( Adi şakayık , Bahçe şakayıkı ) Şakayık Türü:

Tohumla ve yumru kökleri ile üretilir. Yumru kökler sonbaharda sökülerek küçük parçalara ayrılır. Daha sonra yerlerine dikilir. Aydınlık yarı gölge yerlerde ve ılıman iklimlerde yetişir. Organik maddece zengin, drenajı iyi, bol yaprak çürüğü içeren, kalkersiz toprakları tercih eder. Az fakat düzenli sulanmalıdır. Yer değiştirmeye karşı duyarlıdır. Çiçek parterlerinde gruplar hâlinde, bordürlerde, karışık düzenlenmiş çiçek alanlarında rahatlıkla kullanılır. Ağaçların altlarında ve yol kenarlarında rahatlıkla dikilebilir.

Paeonia peregrina ( Yabani şakayık çiçeği ) Şakayık Türü
Yok olma tehdidi altındadır. Balkan yarımadasından gelişmiştir. Ülkemizde 1000 metre deniz yüksekliğine kadar geniş yayılmıştır.

Paeonia peregrina ( Yabani şakayık çiçeği ) Şakayık Türü:

Gövdesi dik, çıplak, boyuna çizgili, 60 cm yüksekliğindedir. Eliptik dilimli, yeşil, arka tarafları daha aydın yapraklıdır. Çiçekleri pek kırmızı, basit, 5 – 6 cm genişliğindedir. Genelde çanak yaprakları 5 tanedir ve birbirlerine benzemezler. Ovalarda, çalılıklarda, orta, güçlü ve taze topraklarda gelişir. Çok zariftir ve aynı zamanda yok edilen bitkidir. Mayıs ayı başında çiçeklenir.

Paeonia tenuifolia ( Dar yapraklı şakayık çiçeği ) Şakayık Türü
Yok olma tehdidi altında olan bir türdür. Kırım, Ukrayna, Balkan yarımadası ve Anadolu’da gelişmiştir.

Gövdesi dik, koyu örtülü, boyuna çizgili, dallanmamıştır. Uzunluğu 30 – 50 cm olup, kökten fışkıran sürgünleri vardır. Yaprakların bölümleri çok ince 2 – 5 mm genişliğindedir. Çiçekleri büyük olmayıp 3 – 5 cm genişliğindedir. Genelde koyu kırmızı renktedir. Sık dalları vardır. Otlu ve kuru yerlerde, daha az seyrek çalılıklarda ve balçıklarda yetişir.

Paeonia tenuifolia ( Dar yapraklı şakayık çiçeği ) Şakayık Türü:

Bazı yerlerde bağımsız eş topluluk oluşturur veya diğer üstünlük gösteren eş toplulukların terkibi altında yetişir. Mayıs ayında çiçek açar.

Paeonia mascula (Su veya orman perisi şakayık çiçeği, gül rengi şakayık çiçeği) Şakayık Türü
Yok olma tehdidi altındadır. Yaprakları kül rengi, balmumu yapıştırıcı ile örtülü, hayli geniş, ters yumurta şekli bölümleri olan bitkidir. Çiçekleri basit, ahududu kırmızısı veya gül rengindedir. Coğrafi olarak Güney ve Güney Doğu Avrupa, Balkan Yarımadası, Kafkaslar’ da ve Güneybatı Asya’da yer almaktadır. 500 – 1000 m deniz yüksekliğindeki alanlarda yaşama olanağı bulmaktadır.

Paeonia mascula (Su veya orman perisi şakayık çiçeği, gül rengi şakayık çiçeği) Şakayık Türü:

Kesilmiş ormanlarda, çalılıklarda, gölgeli, iyi gelişmiş, taze, ılıman iklimli ve nemli topraklarda, orman eş topluluklarında, hâkim olan meşe, kayın ve basit gürgen orman kuşaklarında yetişmektedir. Tek başına veya küçük gruplar hâlinde yetişmektedir. Mayıs – haziran ayında çiçek açar.

Paeonia arborea ( Odunsu şakayık çiçeği ) Şakayık Türü
Yarı çalı formundadır. Yüksekliği ise 1 – 1,5 metre arasında değişmektedir. Yaprak rengi donuk yeşilimsi mavidir. Çiçekleri sık dallı, katmerli veya basit olup güzel kokuludur.

Paeonia arborea ( Odunsu şakayık çiçeği ) Şakayık Türü: