Pırasa’da hasat gelişmenin hemen hemen her döneminde yapılabilir. Hasat zamanını pazar şartları ve yetiştiricinin kararı belirler. Pazarda yüksek fiyat oluşmuşsa daha erken dönemlerde hasada başlanabilir.
Pırasa İçin Hasat Zamanı
Pırasalarda hasat, çeşitlere göre değişmekle beraber normal verimin alınabilmesi için pırasaların gövde kalınlığı 2,5-3,5 cm olduğu zaman ve 120-150 g veya daha fazla ağırlık kazandığı döneme kadar hasadı bitirilmelidir. Pırasalarda en az bulunması gereken çap ise 1 cm’dir.
Hasat olgunluğuna gelmiş pırasalar:
Genelde geniş alanda hasat 1-2 kez, bahçe sebzeciliğinde ise 5-6 kez yapılır. Pırasanın verimi çeşitlere göre farklılık göstermekle beraber dekara 2-5 ton arasında değişmektedir.
Pırasa Hasadı Yapılışı
Olgunlaşan pırasa bitkisi, topraktan elle veya söküm pulluğu ile sökülerek hasat edilir. Her iki şekilde de sökülen pırasalar hemen tarlada topraklarından temizlenerek kökleri 1 cm uzunluğu geçmeyecek şekilde temizliğe tabi tutulur. Ayrıca aks üzerindeki en son yaprak alınır. Yaprak ayalarının 1/3’ü de tıraşlanır.
Elle pırasa hasadı:
Hasattan önce toprağının sulanması, bitkinin sökülmesini kolaylaştırır. Pırasa hasat edilirken bitki hiçbir zaman zorlanıp koparılmamalı ve söküm işinde gerekirse küçük çapa kullanılmalıdır.
Pırasa İçin Hasat Sonrası İşlemler
Pırasalar, yıkanmış, temizlenmiş, kökleri kısaltılmış, yaprakların 1/3’ü kesilmiş olarak hazırlanır. Hasat edilen pırasalar 10-15 kg’lık demetler hâline getirilerek pazara sunulur. Son yıllarda sert yapraklar kesilip, pırasalar temizlendikten sonra 20 cm uzunlukta kesilip paketlenerek pazara sunulmaktadır. Pırasa dayanıklılığı az olan bir üründür, çabuk sararmaktadır ve kısa zamanda pazarlanması gerekmektedir.
10-15 kg’lık pırasa demetleri:
Üreticiler pırasayı tohur olarak tarlada tüccar ve komisyonculara pazarlayabildikleri gibi toptancı meyve sebze halinde de pazarlayabilmektedir. Ayrıca hasadı yapılmış olarak köye gelen tüccar ve komisyonculara ya da pırasa işleyen fabrikalara da satabilmektedir. Bunun dışında semt pazarlarında direkt tüketicilere de pazarlayabilmektedir.
Küçük pırasa demetleri:
Pırasaların Sınıflandırılması
Hasat edilen pırasalar kalitelerine göre sınıflandırılır. Sınıflandırmaya tabi tutulan pırasalarda, bulunması gereken genel özellikler aşağıdaki gibi olmalıdır. Bunlar;
- Bütün, tam olmalı (yeşil yaprak kısımları ile köklerin kesilmesi hariç (Pırasaların beyaz kısımları Job adı altında ihraç edilebilir.)
- Sağlam olmalı (Çürüyerek ve kötüleşerek tüketime uygunsuz hâle gelenler ürünü etkilememelidir.)
- Temiz olmalı (köklerinde toprak kalıntısı olmamalı, gözle görülebilir yabancı maddelerden arî olmalıdır.)
- Taze görünüşlü (solmuş veya sararmış yaprakları ayıklanmış) olmalı
- Böceklerden ve böcek zararlarından arî olmalı
- Tohuma kaçmamış olmalı
- Anormal dış rutubet ihtiva etmemeli (Yıkanmış ise yeterince kurutulmuş olmalıdır.)
- Yabancı tat ve koku olmamalıdır
- Pırasaların yapraklarının uç kısımları düzenli bir şeklide kesilmiş olmalıdır
- Pırasanın gelişmesi ve durumu aşağıdaki özelliklere imkân verecek şekilde olmalıdır:
- Elle dokunmaya ve taşınmaya dayanıklı olmalı
- Gideceği yere ulaştığında tatmin edici durum göstermelidir
Pırasalarda Kalite Sınıflandırılması
Türk standartlarına göre, pırasalar kalite unsurları dikkate alınarak birinci sınıf ve ikinci sınıf olarak ayrılmaktadır. Sınıf özellikleri aşağıdaki gibi olmalıdır;
Birinci sınıf pırasalar
Bu sınıfa iyi kalitedeki pırasalar girer. Bunlar, çeşidinin veya ticarî tipinin özelliklerini taşımalıdır.
Bu sınıftaki pırasaların beyaz kısımlarının uzunluğu, tüm uzunluğunun en az üçte biri veya başından yaprakların gövdeden açıldıkları yere kadar olan bölümün en az yarısı kadar olmalıdır. Ancak, erkenci çeşitlerde yeşilimsi beyaz kısmının uzunluğu en az tüm uzunluğun dörtte biri veya başından yaprakların gövdeden açıldıkları yere kadar olan bölümün en az üçte biri kadar olmalıdır.
Ürünün genel görünümü ve dış görünüşünde ambalâj içindeki sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek çok hafif yüzeysel kusurlar olabilir. Bu kusurlar;
- Hafif yüzeysel kusurlar
- Yapraklarda tripsden kaynaklanan ve başka yerde bulunmayan hafif hasarlar
- Sap üzerinde hafif toprak izleri bulunmasıdır
İkinci sınıf pırasalar
Bu sınıfa kalitesinden dolayı 1.sınıfa giremeyen pırasalar girer. Bunlar genel özellikleri karşılamalıdır.
Bu sınıftaki pırasaların beyaz kısımlarının uzunluğu, bütün uzunluğunun en az dörtte biri veya başından yaprakların gövdeden açıldıkları yere kadar olan bölümün en az üçte biri kadar olmalıdır.
Ürünün genel görünümünü etkilemeyecek, ambalâj içindeki sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek çok hafif yüzeysel kusurlar olabilir. Bunlar;
- Başından yaprakların gövdeden açıldıkları yere kadar olan bölüm ile ilişik olmak şartıyla yumuşak çiçek açmış bitki sapı
- Tripsden ve yapraklardaki hafif pas izinden kaynaklanan ve başka yerde bulunmayan hafif yara ve hasarlar
- Hafif renk kusurları
- Sap üzerinde toprak izleri bulunabilir
Pırasalarda Boylama Özellikleri
Pırasada boylama, baş kısmındaki şişkinliğin hemen üzerindeki uzunluk eksenine uygun açıda ölçülen çap ile yapılır.
Erkenci çeşitler için çap en az 8 mm, diğer çeşitler için 10 mm’dir.
Birinci sınıf için aynı ambalaj veya demet içindeki en büyük pırasanın çapı, en küçük pırasanın çapının 2 katından daha fazla olmamalıdır.
Kalite ve boylama açısından tolerans her ambalaja; ambalajsız sunulan pırasalar için de her demete göre belirlenir (belirtilen sınıfın özelliklerini taşımayan ürünler için).
Bu sınıflandırmalarda boyutlarla ilgili olarak çeşitli toleranslar tanınmaktadır. Bunlar;
Birinci sınıfta, erkenci çeşitler için başından yaprakların gövdeden açıldıkları yere kadar olan kısma birleşik bir yumuşak çiçek açmış bitki sapı bulunduran pırasalardan kütlece veya sayıca %10 ve başka nedenlerle sınıfın özelliklerini karşılamayan ancak ikinci sınıfın özelliklerini karşılayan (ikinci sınıf’ın toleransı hariç) pırasalardan kütlece veya sayıca %10’a kadar karışma kabul edilmektedir.
İkinci sınıfta, genel özelliklere ve sınıfın özelliklerine uymayan pırasalardan kütlece veya sayıca %10’a kadar karışma kabul edilmektedir (çürüme, kötüleşme ve yara izi ile tüketime uygunsuz haldeki ürünler hariç).
Boy toleransları: Bütün sınıflarda, istenilen en az çapa sahip olmayan (birinci sınıf için bir örnek olmayan) pırasalardan kütlece ve sayıca %10’a kadar karışma kabul edilmektedir.
Pırasaların Ambalajlanması
Her ambalâjdaki pırasalar çeşit, sınıf ve boy bakımından bir örnek olmalıdır. Ambalajın gözle görülebilir kısmındaki her pırasa, ambalajdaki ürünü tam olarak temsil etmelidir.
Ambalâjın görünen kısmındaki durum, bütün ambalâj için geçerli olmalı; ambalâjın üstünde ve alt kısmında aynı görünüm ve kaliteye sahip olmalıdır.
Ambalajlanmış pırasalar:
Ambalajlar taşıma sırasında bitkilerin korunmasını sağlayacak, insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde ahşap, kağıt, plâstik veya diğer uygun bir malzemelerden yapılmış olmalıdır. Ambalaj olarak kullanılacak malzeme; yeni, temiz, ürünün haricî ve dahilî zarar görmesini önleyecek kalitede olmalıdır. Pırasa dolu ambalâjlar ürünü muhafaza edecek şekilde düzenlenmelidir.
Ambalâjların yapımında kullanılan her çeşit malzeme insan sağlığına zararsız, yeni, temiz ve kuru olmalıdır. Ambalajlamada kullanılan kâğıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi zehirli olmayan mürekkeple ve tutkalla yapılmalıdır.
Ambalajlar her türlü yabancı maddeden arı olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden yapılmamalıdır.
Pırasa ambalajının üzerinde aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
- Firmanın ticarî unvanı ve adresi veya kısa adı ve adresi veya tescilli markası
- Bu standardın işaret ve numarası (TS 795)
- Malın adı (pırasa)
- Parti, seri veya kod numaralarından en az biri
- Çeşidi (erkenci olup olmadığı)
- Sınıfı, (1. veya 2. sınıf)
- Boyu (boylanmış ise)
- Demet adedi (demet hâlinde ise)
- Kütlesi, en az (g, kg)
- Ürünün üretildiği bölge ya da yöre ismi (isteğe bağlı)
- Büyük ambalâjlardaki küçük tüketici ambalâjlarının sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı)
Gerektiğinde bu bilgiler Türkçenin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. Bu bilgilerin dışında reklâm olarak ambalajın içindekilere aykırı, yanıltıcı olmamak kaydıyla başka yazı, resim ve etiketler sağlığa zararsız maddelerle yazılmalı veya yapılmalı, yapıştırılmalıdır.
Pırasanın Muhafaza Edilmesi
Pırasalar ılıman kışlara sahip olan Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde kışı tarlada geçirir (1– 4 ay). İç ve Doğu Anadolu Bölgelerimizde pırasalar söküldükten sonra üreticiler tarafından toprağa gömülerek muhafaza edilir. Bu uygulama aynı zamanda ağartmayı da sağlaması açısından son derece pratiktir. Ancak bu şekilde pırasayı ekim ayından nisan ayına kadar 6 ay süre ile muhafaza etmek mümkündür. Bununla birlikte bu uygulamada hasat sonrası kayıplar fazladır.
Pırasalar soğuk depolarda 1C°’de 2-3 ay süre ile depolanabilir. Depolamada kayıpların önlenmesi için %90-95 nem sağlanmalıdır. Kısa süreli saklamalarda kumda katlamak en pratik yoldur. Ancak kullanılan kumun mutlaka temiz olması sağlanmalıdır.
Pırasa 5ºC ilâ 10ºC sıcaklıkta, %80 ile %90 bağıl nemde 15 güne kadar muhafaza edilebilir. Pırasa ve içinde pırasa bulunan ambalajlar işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda kötü koku yayan ve bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır. İçinde pırasa bulunan ambalajlar gölgede tutulmalı, çiğ, yağmur ve güneş altında veya dondurucu soğuklarda bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmamalıdır. İçinde pırasa bulunan ambalâjların gemilere vinçle yükleme boşaltma işlerinde paletler kullanılabilir.
Lütfen yorum bırakın.