Rast Makamı

Durağı: Rast perdesidir.
Seyri: Çıkıcıdır.
Dizisi: Yerinde Rast beşlisine Neva’da bir Rast dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. (Rast beşlisi + 5. derecede Rast dörtlüsü)

Rast Dizisi:

Bu dizi bazen özellikle inici nağmelerde bakiye diyezli fa (eviç) perdesini atarak, fa bekar Acem Perdesi kazanır. Bu durumda Neva üzerindeki Rast çeşnisi, Buselik çeşnisi haline dönüşür. Bu yeni gibi görünen bir dizidir. Böyle, Rast beşlisine, Buselik dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelen diziye Acem’li Rast dizisi denir.

Acem’li Rast Dizisi:

Güçlüsü: Beşli ile dörtlünün ek yerindeki Neva perdesidir.

Asma Karar Perdeleri: Rast çeşnisinin, bir tanini üstünde Uşşak çeşnisi vardır. Bu yakınlıktan faydalanılarak, Dügah perdesinde Uşşak çeşnisi ile asma karar yapılır.

Segah perdesindeki asma karar, günümüze kadar yanlız Segah çeşnisi olarak düşünülmüştür. Segah perdesi üzerinde bir Ferahnak beşlisi veya Segah’a Acem perdesi kullanılarak iniliyorsa Eksik Ferahnak beşlisi ile de asma karar yapılabilir.

Segah’da Ferahnak 5’lisi:

Segah’da Eksik Ferahnak 5’lisi:

Şüphesiz ki istenirse Dik Hisar perdesini kullanmak şartıyla, Segah’da Segah çeşnisi ile kalınabilir. Ayrıca, Segah’da Segah üçlüsü ile de kalınabilir. Bunların dışında bir asma karar yeri de Yegah perdesidir. Genişleme sırasında asma karar perdesi olan Yegah’da Rast çeşnisi ile asma karar yapılır. Hüseyni Aşiran’da da Uşşak’lı veya Nişabur’lu kalınabilir.

Hüseyni Aşiran’da Uşşak 4’lüsü:

Segah’da Tam veya Eksik Segah 5’lisi:

Donanımı: Si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma konulur.

Perde İsimleri: Rast, Dügah, Segah, Çargah, Neva, Hüseyni, Eviç veya Acem, Gerdaniye.

Yeden’i: 1. aralıktaki bakiye diyezli fa (Irak) perdesidir.

Genişlemesi: Rast makamı çıkıcı ve ağır başlı bir makamdır. Bu sebep ile genişlemesi pest taraftan, durağın altından olur. Bu da güçlü Neva üstündeki Rast dörtlüsü simetrik olarak Yegah (Re) üstüne göçürülmekle yapılır.

Pest Taraftaki Genişleme:

Rast makamı aslında tiz taraftan genişletilmemiştir. Fakat, seyrek de olsa nağmeler tiz durağı aşarsa, hangi seslerin kullanılacağının bilinmesi gerekir. Bunun için tiz taraftan bir genişlemeye gerek vardır. Bu da şöyle yapılır. Durak perdesi üzerinde bulunan Rast beşlisi, simetrik olarak tiz durağın üstüne göçürülür.

Tiz Taraftaki Genişleme:

Seyir: Durak perdesinden, dizinin durak üstündeki seslerinden, durak altında genişletilmiş kısmın seslerinden seyre başlanabilir. Karışık gezinip Neva perdesinde yarım karar yapılır. Bu arada, evvel veya sonra, gerekli yerlerde asma kararlar da gösterilir. Sonra, bütün dizide, hatta istenirse genişletilmiş kısımda da dolaşıldıktan sonra, Rast perdesinde çoğunlukla yedenli tam karar yapılır.