Toprak Dezenfeksiyon Tanımı
Dezenfeksiyon; her türlü hastalık etmenleri ve zararlıların istenmeyen sonuçlarını yok etmek için, toprağın çeşitli yollarla ısıtılması veya ilaçlanmasıdır. Özellikle sera bitkilerinde yüksek sıcaklık, nem, yetersiz havalanma nedeniyle sorun hâline gelen hastalık etmenleri ve zararlılar, dezenfeksiyonu zorunlu kılmaktadır.
Dezenfeksiyon, hastalık etmenlerini, zararlıları ve yabancı otları yok etmek amacıyla yapılan bir işlemdir. Dezenfeksiyon fiziksel ve kimyasal yollarla yapılmaktadır. Ülkemizde genellikle kimyasal yolla dezenfeksiyon yapılmaktadır.
Seralarda 3–4 yılda sera üst toprağının değiştirilmesi gerekir. 40–50 cm kalınlığındaki bu toprağın seradan dışarı atılması büyük sorundur. Ayrıca atılan toprağın yerine temiz toprak bulmak çok zor olduğundan toprakların dezenfeksiyon yapılması daha uygundur.
Bazen harç karışımlarında da zararlılar bulunabilir. Bunların ortadan kaldırılması dezenfeksiyonla mümkün olmaktadır.
Seralarda dezenfeksiyon uygulamasında başarılı olmak için şunlara dikkat edilmelidir:
- Sera toprağında ayrışmamış organik madde bulunmamalıdır. Bu nedenle dezenfeksiyondan önce toprak bitki kalıntılarından tamamen arındırılmalıdır.
- Dezenfekte edilecek toprak, iyice işlenmelidir.
- Dezenfeksiyon sırasında toprak tavında olmalıdır.
- Dezenfeksiyon yapılırken kimyasal maddeler kullanılacaksa toprağın sıcaklığı 15–30 C° olmalıdır.
- Toprağa ilave edilecek maddelerin dezenfeksiyondan önce toprağa katılması
gerekmektedir. - Seranın içi ve dışı dezenfeksiyondan önce tazyikli su ile yıkanmalıdır.
- Seralarda ekim ve dikim yapılmadan önce dezenfektan gazlarının toprağı terk etmesi gerekmektedir. Bunu anlamak için topraktan bir avuç alıp koklamak yeterlidir.
Dezenfeksiyon işlemi yapıldıktan sonra dezenfeksiyon etkinliğinin devam etmesi için şu önlemler alınmalıdır.
- Seradan içeri girerken 1/20’ lik formaldehit eriğine bandırılmış paspaslara basılarak girilmelidir.
- Seralarda kullanılan her türlü alet 1/20’lik formaldehit eriyiğine bandırıldıktan sonra kullanılmalıdır.
- Kullanılan harçlar da temiz olmalıdır.
- Sulama sularının temiz olmasına dikkat edilmelidir.
- Sera içine üretimde görevli olmayanların girmesine izin verilmemelidir.
Toprak Dezenfeksiyon Yöntemleri
Kimyasal Yolla Toprak Dezenfeksiyonu
Kimyasal yolla yapılan dezenfeksiyonda çeşitli biositler kullanılmaktadır. Bu maddeler toprağa gaz, sıvı ya da kuru toz hâlinde verilebilir. Kullanılan biositlerin bazıları şunlardır:
Mehthyl-Bromide: Suda erimeyen uçucu bir gazdır. Mantarlara, yabancı ot tohumlarına, kök ur nematodlarına ve bazı böceklere karşı kullanılır. Satış şekli, yüksek basınç altında sıvılaştırılmış gaz hâlindedir. Mantarlara karşı kullanılacaksa 100–200 g/m2, nematod ve yabancı otlara karşı 50 g/m2 hesabıyla kullanılır. Uygulama yapıldıktan sonra toprağın üstü plastik örtülerle sıkıca kapatılır. Bu şekilde 1–2 gün bekletilir. Sonra örtü açılır. Bu gazın toprağı terk etmesi 7–10 gün sürer. Bu maddenin kullanımı bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Ülkemiz de bu ülkeler içindedir.
Formaldehit: Hem suda eriyen hem de gaz hâline dönüşen bir maddedir. Bakteri ve mantarlara karşı kullanılır. Diğer zararlılara etkili değildir. Satış şekli genellikle % 38–40’ lıktır. Genellikle suda eriyeni kullanılmaktadır. Uygulama yapıldıktan sonra toprağın üstü formaldehitle ıslatılmış örtülerle örtülür. 1–2 gün bu şekilde bekletilir. Üstü açıldıktan sonra kokusu topraktan gidene kadar beklenmelidir.
Karbon sülfür: Çabuk buharlaşan, berrak, uçucu bir sıvıdır. Özellikle hayvansal toprak zararlılarına ve kök ur nematodlarına etki eder. Bazen yabancı ot ve mantarlara karşı da kullanılır. Genellikle toprağa enjekte edilerek verilir. Enjeksiyon aralıkları 15 cm olmalıdır. Derinlik ise 30–40 cm kadardır. Uygulamadan sonra delikler kapatılır. 2–3 hafta sonra ekim dikim işlemleri yapılabilir.
Di-trapex: Çabuk buharlaşan, granül hâlde bulunan kimyasaldır. Toprak nemli iken uygulanır. Uygulama sonucunda toprak yüzeyi naylon ile örtülür. Etkisi birkaç gün içerisinde görülür. Üzeri açılarak havalandırılır. Günümüzde fazla kullanılmamaktadır.
PCNF ve Aldicarp: Granül yapıdadır. Uygulama şekli diğer kimyasallarla aynıdır. Günümüzde fazla kullanılmamaktadır.
Dezenfeksiyon sonrası işlemler: Kimyasal dezenfeksiyon yapıldıktan sonra üretim alanı kimyasal maddenin özelliğine göre örtülür. Plastik örtüler kullanılır. Kimyasal maddenin özelliğine göre örtüler delikli olabilir. Örtülerin sıkıca kapatılması gerekmektedir. Beklenen süre tamamlandıktan sonra örtüler açılır.
Fiziksel Yöntemlerle Toprak Dezenfeksiyonu
Fiziksel yolla dezenfeksiyonda toprak sıcaklığının yükseltilmesi ve belli bir süre bu seviyede tutulması gerekmektedir. Toprak sıcaklığını yükseltmek için çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Bunlar;
Buharla toprak dezenfeksiyonu: Bu yöntem iki şekilde uygulanır. Birincisi toprak altından uygulamadır. Bu uygulamada 35–40 cm derinlikte, 15–20 cm genişlikte ve 50 cm arayla kanallar açılır. Kanalların içine 4–5 cm çaplı buhar boruları veya 10–15 cm çaplı buhar künkleri yerleştirilir. Boruların üzerine önce çakıl sonra da toprak örtülerek kanallar kapatılır. Toprağın üstü plastik örtülerle kapatılır. Borulardan veya künklerden geçirilen sıcak su toprağın ısınmasını sağlar.
Buharla toprak dezenfeksiyon makinesi:
İkinci uygulama ise toprak üstünden uygulamadır. Bu yöntem kolay olmasına rağmen sakıncalı yönleri de vardır. Toprağı ısıtma süresi 10 saate kadar çıkabilmektedir. Bu uygulama yapılırken toprak yüzeyi iyice örtülmelidir.
Kuru sıcaklıkla toprak dezenfeksiyonu: Bu yöntem sadece fide harçlarına uygulanır. Derinliği 10–15 cm olan saksıların içine harç konur. Saksının bir tanesinin ortasına patates yerleştirilir. Saksılar fırına sürülür. Fırın sıcaklığı 90–95 C° arasında olmalıdır. Saksıdaki patates pişene kadar saksılar fırında tutulur.
Sıcak su ile dezenfeksiyon: Çok uygulanan yöntem değildir. Fide yetiştirilecek ve tohum ekilecek harçlara uygulanır. Bu uygulama da 20–30 cm’ lik harç derinliği için, 1 m2’ lik alana 30 litre sıcak su ile yapılır.
Elektrik enerjisi ile toprak dezenfeksiyonu: Bu yöntem yaygın olarak kullanılmaz. Toprak altına yerleştirilen çıplak elektrik tellerinden faydalanılır. Düşük voltajlı elektrik verilir.
Güneş enerjisi ile toprak dezenfeksiyonu (Solarizasyon ): Polietilen örtü altındaki nemli toprakta güneş radyasyonunun oluşturduğu ısısal, kimyasal ve biyolojik değişim olarak tanımlanabilir. Yeni ve ucuz bir yöntemdir. Tek olumsuz yönü uygulamanın uzun süreli olmasıdır.
Güneşle dezenfeksiyonun kuralları şunlardır:
- Güneşle dezenfeksiyon sıcaklıkların en yüksek olduğu aylarda yapılmalıdır.
- Toprak üzerine örtülen polietilen örtünün radyasyonu çok iyi geçiren ince filmler hâlinde olması gerekir.
- Toprak yüzeyi örtülmeden düzeltilmelidir.
- Örtü ile toprak arasındaki boşluk çok az olmalıdır.
- Uygulama süresi en az 4 hafta olmalıdır.
Solarizasyon uygulama aşamaları:
Toprak yüzeyi örtüldükten sonra 3–4 gün içinde toprakta maksimum sıcaklığa ulaşılır. 4–6 hafta sonra da topraktaki bitki patojenleri, mantar, bakteri ve yabancı ot tohumu ile bazı akarlar ölürler. Nematod popülasyonunda da azalma görülür.
Dezenfeksiyon Sonrası İşlemler
Toprak dezenfeksiyonundan sonra toprağın ekim ve dikime hazır hâle getirilmesi için bir takım çalışmalar yapılmaktadır.
Havalandırma
Dezenfeksiyon sonrası işlemlerin başında havalandırma gelmektedir. Toprağın üzerine örtülmüş örtü toplanır. Topraktan kimyasal maddenin kokusu gidene kadar havalandırılır.
Her maddenin havalandırma süresi farklıdır. Zaman zaman topraktan alınan örnekler koklanarak kokunun tamamen çıkıp çıkmadığı kontrol edilir. Koku hiç kalmamışsa havalandırma tamamlanmış demektir.
Tere Deneyi
Tere deneyi dezenfeksiyon yapılmış toprağın ekim ve dikime hazır olup olmadığını anlamak için yapılır. Bunun için dezenfekte edilmiş topraktan bir miktar alınır. Bir kavanoza yarıya kadar doldurulur. Bir miktar pamuk bir ipin ucuna bağlanır. Islatılan pamuk daha sonra tere tohumları içine batırılır ve dezenfekte edilmiş toprak konulan kavanoza sarkıtılır. Tere tohumlarının 20 C° sıcaklıkta iki gün içinde çimlenmesi gerekmektedir. Eğer tohumlar çimlenmiyorsa dezenfektanın etkisi geçmemiş demektir. Birkaç gün sonra aynı deneyin tekrarlanmasında vardır.
Lütfen yorum bırakın.