Bitki yetiştirme ortamının iki fiziksel işlevi vardır. Bunlar bitkiye durak görevi yapmak ve köklerin ihtiyacı olan su ve havayı bulundurmaktır. Günümüzde organik ve inorganik olmak üzere farklı yetiştirme ortamları kullanılmaktadır. Bu yetiştirme ortamları ve fiziksel özellikleri farklı olabilir.
Yetiştirme ortamlarının kullanım sürelerine bağlı olarak kalite özelliklerinin azaldığı da görülmektedir. Bunun için yetiştirme ortamının fiziksel özelliklerinin belirlenmesi uygulama açısından büyük önem taşır.
Yetiştirme ortamının fiziksel karakterizasyonu iki konuda önemlidir:
- Yetiştirme ortamı olarak kullanılmak üzere temin edilen materyallerin uygunluklarının belirlenmesi,
- Günümüz standartlarına uygun bitkisel üretimde yetiştiricilik süresince de bu özelliklerin kontrol edilerek gereken düzenlemelerin yapılmasıdır.
Bitki Gelişimini Dolaylı Etkileyen Fiziksel Özellikler
Bitki gelişimini dolaylı etkileyen fiziksel özellikleri şöyle açıklayabiliriz:
Tanelerin iriliklerine göre dağılımı: Yetiştirme ortamındaki tanelerin irilikleri, boşlukların büyükleri ve miktarları hacim ağırlığı ile hava kapasitesi üzerine etkilidir.
Yapılan araştırmalara göre 0,5 mm’ den daha küçük tanelerden oluşan ortamlarda hava oranının azaldığı ancak çok çeşitli ortamlar için 0,5-6 mm arasındaki tane iriliğinin etkili boyut olduğu belirlenmiştir.
Hacim ağırlığı: Yetiştirme ortamının kuru ağırlığının hacmine oranıdır. Saksıda yetişen bitkilerin sağlam duruşu için önemli bir özelliktir.
Turba ve hafif karışımların hacim ağırlığı düşüktür. Düşük hacme sahip karışımların olumsuz bir yönleri bulunmaz. Düşük hacim ağırlığı ve karışımların hazırlaması ve bitkilerin taşınması sırasında avantaj sağlar. İyi bir saksı kompostonun boşluklar hacminin yüksek, hacim ağırlığının düşük olması aranılan bir özelliktir.
Tane yoğunluğu: Boşlukları çıktıktan sonra yetiştirme ortamının kütlesinin hacmine oranıdır. Tane yoğunluğu toplam boşluklar hacminin hesaplanmasında kullanılır.
Toplam boşluklar hacmi: Yetiştirme ortamının en önemli özelliklerinden biridir. Boşluk hacminde mevcut su ve havanın oranı ve miktarı toplam boşluklar hacmi ile ilgilidir.
Toplam boşluklar hacmi mineral madde ağırlıklı inorganik karışımlarda %50, bazı turba çeşitlerinde ise % 90 civarındadır. Bir yetiştirme ortamının toplam boşluklar hacmi ne kadar fazla ise o kadar yüksek havalanma ve su tutma potansiyeline sahiptir.
Hacimsel büzüşme: Yetiştirme ortamı 105 C° kurutulduktan sonra başlangıçtaki hacminde meydana gelen % azalmadır.
h = Yetiştirme ortamının örnekleme anındaki hacmi
h1 = Ortamın etüvde kurutulduktan sonraki hacmi
Organik madde: Turba başta olmak üzere yetiştirme ortamları için öncelikli bir özelliktir. Yüksek kaliteli bir turbanın kuru maddesindeki organik madde içeriğinin en az % 95 olması gerekir.
Taze örneklerdeki su içeriği: Taze örneklerde su içeriği % 80’den fazla olmamalıdır.
Konteynır kapasitesi: Konteynır içersindeki yetiştirme ortamının doygun hale getirilip belirli bir süre sonunda fazla suların süzülerek uzaklaşmasından sonra ortamda kalan su miktarıdır.
Katyon değişim kapasitesi (KDK): Yetiştirme ortamının belirli bir biriminin tutabildiği değişebilir katyonların mili eş değer gram sayısıdır. Birimi me/100 gr veya me/100 ml olarak ifade edilir.
pH (Suyun tutulma kapasitesi): Suyun tutabilme kuvvetinin ifade şekillerindendir. Su sütunu yüksekliğinin cm olarak değeridir. Su sütununun ağırlığı tabanına yaptığı basınca eşittir. Su sütünü yüksekliği ne kadar yüksek olursa tabanın yaptığı basınçta o kadar yüksek olur.
Bitki Gelişimini Doğrudan Etkileyen Fiziksel Özellikler
Hava ile dolu boşluklar hacmi: Tane iriliği ile yakından ilgili bir özelliktir. Tane iriliği arttıkça hava ile dolu boşluklar hacmi de artar. Yapılan araştırmalar sonucu hava ile dolu boşluklar hacminin % 10-20 arasında olması gerektiği kanısına varılmıştır.
Kolay yarayışlı su kapasitesi: Bazı araştırmacılara göre yetiştirme ortamındaki kolay yarayışlı su içeriği optimum % 20’nin üzerinde olması gerekir. Bazı araştırmacılara göre ise bu miktarın % 75-90 olması gerekir.
Su tamponlama kapasitesi: Su tamponlama kapasitesi ani sıcaklık artışlarında bitkiden meydana gelen transpirasyon süresince bitki tarafından gerek duyulan rezerv suyun miktarıdır. Bu suyun miktarı 4-5 mm kadardır.
Lütfen yorum bırakın.