Aralıklar

iki ses arasındaki açıklığa aralık denir. Aralıklar genel olarak aşağıdan yukarıya doğru hesaplanır. C ile E arasında üçlü aralık vardır. C ile F arasında 4’lü, D ile B arasında 6’lı aralık vardır.

C ile E arasındaki aralık

C’den 3’lü ve 4’lü, D’den 6’lı aralıklar

Aralıklar Melodik ve Armonik olmak üzere iki şekilde yazılıp duyulurlar. Aralığı meydana getiren sesler ard arda duyuluyorsa melodik aralık;

Melodik aralık

Aralığı meydana getiren sesle aynı anda duyuluyorsa Armonik aralık meydana gelir.

Armonik aralık

Bu kitapta, aralıklarla ilgili çalışmaların tümünde armonik aralık kullanılacaktır.

Do Majör modu içindeki aralıkları, modun I. derecesine (tonik) göre uzaklıkları ile ele alalım.

Do Majör modu içindeki aralıklar

Ünison aynı ses anlamına gelir. Bir başka ifadeyle birli aralık olarak isimlendirebiliriz.

Aralıkların Niteliği
Aralıkların niteliği oluşumlarında kullanılan tam ve yarım seslerin çeşitliliğine bağlıdır.

C – E 3’lü aralık oluşumunda kullanılan tam ve yarım sesler

a) 2 tam sesten oluşmakta
b) Bir tam bir yarım sesten
c) Tam sesten
d) 2 tam bir yarım sesten
e) Bir tam bir yarım sesten
f) 2 tam sesten
g) 2 tam bir yarım sesten oluşmaktadır.

Aralıklar nitelik olarak 5 farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır.

1. Tam
2. Majör (büyük)
3. minör (küçük)
4. Eksilmiş
5. Artmış

l’li, 4’lü, 5’li ve 8’li aralıklar tam artmış ve eksilmiş,
2’li, 3’lü, 6’lı, 7’li aralıklar ise Majör, minör Eksilmiş ve Artmış olarak bulunabilirler,
l’li, 4’lü, 5’li ve 8’li aralıkların Majör ve minörü olamaz.

Tam ve Majör Aralıklar
Tam ve Majör aralıkların ses mesafelerini görelim:

Aralık	Rumuz	Mesafe
Tam 1’li	T1	0 ses
Majör 2’li	M2	1 tam ses
Majör 3’lü	M3	2 tam ses
Tam 4’lü	T4	2 tam 1 yarım ses
Tam 5’li	T5	3 tam 1 yarım ses
Majör 6’lı	M6	4 tam 1 yarım ses
Majör 7’li	M7	5 tam 1 yarım ses
Tam 8’li	T8	6 tam ya da 12 yarım ses

Tam 1’li ve tam 8’liyi tespit etmek kolay olduğundan bu aralıkların bulunması nota üzerinde gösterilmeyecektir.

M2 aralığı

M3 aralığı

T4 aralığı

T5 aralığı

M6 aralığı

M7 aralığı

Minör Aralıklar
minör aralıkların mesafesi Majör aralıklardan yarım ses daha küçüktür. Her hangi bir Majör aralığı minör aralığa dönüştürmek için Majör aralığı kromatik ses kalınlaştırmamız (daraltmak) gerekmektedir, minör aralığın rumuzu “m” dir.

M2 ve m2 aralığı

M3 ve m3 aralığı

M6 ve m6 aralığı

M7 ve m7 aralığı

Ses Kapasitesinin Daraltılması
Ses kapasitesinin daraltılması iki yolla olur,

a) Aralığın üst sesinin kromatik ses kalınlaştırılması ile

Aralığın üst sesinin kromatik ses kalınlaştırılması ile ses kapasitesinin daraltılması

b) Aralığın alt sesinin kromatik ses inceltilmesi ile

Aralığın alt sesinin kromatik ses inceltilmesi ile ses kapasitesinin daraltılması

Örneğin Re notasının üstüne Majör 3’lü aralığı alalım. 2 tam ses üstünde yani D’nin üstünde F♯ notası olacaktır. D’nin üstüne minör üçlüyü bulacaksak; F♯ kromatik ses kalınlaşacak F♮ olacak. F♯’in altına minör 3’lü aralığını bulmak istersek de Re kromatik ses incelerek Re♯ olacaktır.

Ses kapasitesinin daraltılması örnekleri

Eksilmiş Aralıklar
Eksilmiş aralıklar tam ve minör aralıkların kromatik ses kalınlaşmasıyla oluşur.

Eksilmiş 5’li aralığı

Eksilmiş 6’lı aralığı

Eksilmiş 3’lü aralığı

Artmış Aralıklar
Artmış aralıklar ise tam ve Majör aralıkların kromatik ses incelmesi ile elde edilir.

Artmış 4’lü aralığı

Artmış 6’lı aralığı

Artmış 2’li aralığı

Çok Eksilmiş ve Çok Artmış Aralıklar
Yalnız bu aralıklardan eksilmiş ikili ve artmış yedili hakiki armonik aralıklar değillerdir. Bazı aralıklar vardır ki bazen çok eksilmiş veya çok artmış olabilirler, fakat bunlar çok az kullanılır.