Çoban Çiçeği (Amaryllis) Yetiştiriciliği
Amarilidaceae (Nergisgiller) familyası çoğunlukla soğanlı nadir olarak rizomlu, çok yıllık otsu bitkilerdir. Yaprakları genellikle 2 sıralı, az olarak 3 sıralı ya da sarmal diziliştedir. Yaprakların şekli yürek biçiminde, geniş yaprak görünümünde genellikle oluklu bazense etli, kalın, sapsız ya da az olarak saplıdır. Çiçekler çok çiçekli kuruluşlar durumunda ya da az veya tek çiçek durumundadır.
Çiçek yaprakları çok renkli, ayrı ya da bitişik durumda üçerli iki çevre üzerinde ve nergislerde olduğu gibi bazen yan taç yaprak oluşmuştur. Yumurtalık alt durumlu olup üç gözlüdür. Meyve genellikle kapsül bazen de üzümsü meyve durumundadır. Tohumda besin dokusu bulunur. Tozlanma genellikle böceklerle ve az da olsa kuşlarla ve rüzgârla olur.
Amarilidaceae familyasında 86 kadar cins ve 100 kadar tür bulunur. Çok geniş bir yayılım gösterir. Biz burada 4 bitkiyi anlatacağız.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
- Âlem: Plantae
- Şube: Magnoliophyta
- Sınıf: Magnoliopsida
- Takım: İridales
- Familya: Amarilidaceae
- Botanik Adı: Amaryllis
- Türkçe Adı: Çoban çiçeği
Anayurdu Güney Afrika’dır. İri soğanlı, çiçekleri büyük, trompet biçimli ve gösterişli çiçeklerdir. Çiçeklerinin duruşu ve güzelliği için yetiştirilen saksı ve bahçe bitkisidir. Hippeastrum (Şövalye yıldızı)la görünüş itibari ile karıştırılır. Aralarındaki fark Amaryllis tohumlarının siyah renkli olmasıdır.
Toprakaltı gövdesi soğanlıdır. Dikine bir sap üzerinde 3–4 adet parlak, pembe, tuğla-kırmızısı, turuncu, saloman kırmızısı ve beyaz renkli çiçekleri çok güzeldir. Yaprakları uzunca etli ve şerit şeklindedir. Çiçekleri 40–80 cm boyunda ve kalın etli saplıdır.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) bitkisinin farklı görünüşleri:
Kesme çiçek olarak da kullanırlar. Vazo ömürleri 14 gündür.
Çoban Çiçeği bitkisinin kesme çiçek olarak kullanılması:
Amaryllis soğanları hem saksılara hem de doğrudan toprağa dikilebilirler. Kış başında soğanları iyi toprak harcı içeren saksılara dikilirler. Toprak yeteri kadar kumlu olmalı ve kolay drene edilip su tutmamalıdır. Drenaj saksı içersine konan çakıl taşları ile sağlanır. Soğanın 2/3’si toprağa gömülmeli, diğer kısım da açıkta kalmalıdır.
Amaryllis çiçeğinin saksıya dikilmiş görüntüsü:
Dikilen soğanlar güneşli pencere önüne konularak azar azar arttırılmak suretiyle sulama yapılmalıdır. Daha sonra iyi bir sulama gerekir. Çiçeklerin dik büyümesini sağlamak için saksının her gün kendi etrafında döndürülmesi gerekir. Bu dönemde gübre şerbeti vermek faydalı olur. Sıcaklar başladığında saksılar dışarıya alınır. Soğanlar ya saksıda bırakılır ya da toprağa gömülürler.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Üretimi
Bütün Amaryllis’ler soğanla üretilir. Ancak tohumla da üretildikleri olur. Bu durumda çiçeklerin açması 4–5 yılı bulur. Soğanlar seralarda saksılara ya da açıkta mart ayında funda toprağına 30 cm ara ve 20 cm derinliğinde dikilirler. Sıcak günlerde sulanırken serin günlerde ise üzerleri kuru yaprak ile örtülür. Çiçek açtıktan sonra ara sıra yine sulama yapmak gerekir. Kışın ise soğanların üzerleri örtülerek korunur ve sulama yapılmaz. Mart ayına kadar bu şekilde tutulur.
Mart ayından itibaren üzerleri açılırsa soğanlar tekrar yeşermeye başlar ve aynı saksıda 3 yıl kalabilir. Daha sonra saksısı değiştirilir. Ana soğanların yanına oluşan soğancıklar alınarak bolca gübreli topraklara dikilirler. 2–5 yıl çersinde çiçek verecek olgunluğa gelirler. Soğanları kışı geçirmek üzere kuru ve nemsiz kum içinde saklamak da mümkündür.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Kumlu yapıdaki humuslu veya funda topraklarında iyi gelişme gösterirler. Dikim sırasında toprak derince işlendikten sonra bolca çiftlik gübresi verilir. Tekrar bellenerek tırmıklanır ve dikime hazır hâle getirilir.
Suyu çok sevdiklerinden yaz ayları içinde özellikle çiçeklenme döneminde bol miktarda sulama yapılmalıdır. Kış aylarında ise soğuklardan zarar görmemesi için üzerlerine kaba gübre, saman veya yosun serilmelidir.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı
Bahçelerin bordürlerinde sıra hâlinde kullanılırlar. Aynı zamanda çiğdem ve safran bitkileri ile de karışık olarak kullanılabilirler.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı:
Kesme çiçekçilikte çiçekçiler tarafından buket ve sepet yapımında da kullanılırlar.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinin Önemli Türleri
Amaryllis vittata, Çoban Çiçeği Türü
Soğanının biçimi yuvarlakça, orta büyüklükte ve esmerimsi renklidir. Haziran ayında açan çiçekleri beyaz, açık pembe ve kırmızı renklidir. Çiçek sapı 40–50 cm uzunluğunda ve her sap üzerinde 2–6 adet çiçek yer alır.
Amaryllis vittata, Çoban Çiçeği Türü:
Kışı sert geçen yerlerde saksılarda, ılık geçen yerlerde ise bahçelerde yetiştirilir. Çiçek biçimi borazanımsı, tacın içi yeşil damarlı, bazen de üzeri koyu lekelidir.
Amaryllis purpurea, Çoban Çiçeği Türü
Soğanları büyük, yuvarlak ve esmer renklidir. Çiçek sapı uzun ve üzerinde 2–3 adet çiçek açar. Temmuz ayında açan çiçekleri koyu kırmızı renklidir.
Amaryllis purpurea, Çoban Çiçeği Türü:
Kışı ılıman geçen yerlerde, soğanları açıkta kalabilir. Üretimleri temmuzda ana soğan etrafında oluşan yavru soğanlarla olur.
Amaryllis belladona, Çoban Çiçeği Türü
Güney Afrika kökenli soğanlı bir bitkidir. Sonbaharda açan çiçekleri soluk pembe, beyazdan kırmızıya ya da purpurumsu pembe renge kadar değişir ve borazan biçimindedir. Çiçek sapı 60–75 cm uzunluğunda, gevşek salkım hâlinde ve sapın ucunda kümelenmiştir. Çiçeklenme döneminde yaprakları sürmez. Yaprak dökümünden sonra bitki tamamen kuruyabilir.
Amaryllis belladona, Çoban Çiçeği Türü:
Daha çok bir duvar dibinde ve kenar tarhlarında kullanılır. Değişik kültür formlarına ve farklı renkte çiçeklere sahiptirler. Üretimleri soğancık ya da tohum ile yapılır.
Değişik çeşitleri vardır:
- “Elata”, en iyi çeşitlerden birisidir.
- “Hathor”, çiçekleri saf beyaz ve boğaz kısmı sarı renklidir.
- “Kewenensis”, en iyi çeşitlerden birisidir.
Bu çeşitler dışarıda iyi süzek topraklarda ve ev duvarları önünde iyi gelişme gösterirler. Durgun soğanlar yaz boyunca dikim tarhlarına 15 cm ara ile dikilirler. Eğer derin dikilirlerse kolay çiçek açmazlar. Soğanlar toprak içinde de bırakılabilirler. Fakat genellikle kışın lifler içinde korunmasında fayda vardır.
Amaryllis longifolia, Çoban Çiçeği Türü
Soğanı oval ve siyahtır. Yaprakları çok uzun ve çiçek sapları kısadır. Ağustos ayında her sap ucunda 4–8 adet çiçek açar.
Amaryllis longifolia, Çoban Çiçeği Türü:
Çiçekler beyaz renkte açar. Bir süre sonra pembeleşir. Pembe renkli çiçekleri olan çeşitleri de vardır.
Çoban Çiçeği (Amaryllis) Bitkisinde Karşılaşılan Önemli Hastalık ve Zararlılar
Önemli hastalıkları, virus, bakteriyel yaprak lekesi, kök çürüklüğü, solgunluk, külleme ve kurşuni küftür. Zararlıları ise, nematodlar, kırmızı örümceklerdir.
Lütfen yorum bırakın.