Durağı: Dügah perdesidir.
Seyri: İnici-çıkıcıdır.
Hisar Makamı Dizisi: Hüseyni perdesi üzerindeki inici Zirgüleli Hicaz dizisinin bir kısmı ile yerinde Hüseyni veya Acemli Hüseyni dizisinin birbirine eklenmesinden meydana gelmiştir. Daha çok Acemli Hüseyni dizisi kullanılmıştır.
Hisar Makamı Dizisi:
Güçlüsü: Hüseyni perdesidir ve üzerinde Zirgüleli Hicaz çeşnisiyle yarım karar yapılır. Bu arada Nim Hisar perdesi yeden olarak kullanılır.
Asma Karar Perdeleri: Yukarıda makamın dizisinden söz ederken Hüseyni perdesi üzerindeki Zirgüleli Hicaz dizisinin bir kısmı demiştik. Gerçekten bu dizinin seslerinin hepsinde gezinilmez. Bu yüzden asıl asma karar perdeleri Hüseyni dizisine geçildiği zaman kullanılır. Bunlar da Hüseyni perdesindeki Uşşak ve Kürdi çeşnili asma karardan sonra Neva perdesinde Rast ve Buselik çeşnili, Çargah perdesinde Çargah ve Pençgah çeşnili, Eviç yerine Acem perdesi kullanılarak inilmişse yine Çargah perdesinde Çargah çeşnili ki bu daha çok kullanılır-, Segah perdesinde Segah, Eksik ve Tam Ferahnak çeşnili veya yine Segah perdesinde Segah üçlüsü ile yapılan asma kararlardır. Segah perdesine özellikle dikkat etmek ve bu perdeyi Tam Segah perdesi olarak basmak gereklidir. Çünkü yerinde Hüseyni beşlisinin içinde bir Uşşak dörtlüsü vardır ve Uşşak dörtlüsündeki Segah perdesi 1-2 koma pest basılır. Halbuki Hisar makamı, buna hiç müsaade etmez, özelliği bozulur.
Not: Hüseyni perdesi üzerindeki Zirgüleli Hicaz dizisinin ikinci sesi olan koma diyezli fa Dik Acem perdesi, bir asma karar perdesi olmamakla beraber, Acem değil, Dik Acem basılması mecburiyeti dolayısiyle önemlidir.Bu perdeyi mutlaka Dik Acem olarak basmaya gayret edilmelidir. Fakat bazen Acem perdesi olarak kullanılırsa, o zaman fa ve sol diyez arasının A=13 olması gereklidir.
Donanımı: Hisar makamının donanımı çeşitli şekillerde kullanılmıştır. Ancak makamın içinde Hüseyni makamı bütünüyle yer aldığından ve daha çok yer tuttuğundan, si için koma bemolü donanıma yazmak en doğru yoldur. Gerekli diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.
Perdelerin Klasik Türk Müziği’ndeki isimleri: Pestten tize doğru: Hüseyni dizisi: Dügah, Segah, Çargah,Neva, Hüseyni, Eviç veya Acem, Gerdaniye, Muhayyer, Hüseynide Zirgüleli dizisi (Bu dizinin yedeni bakiye diyezli re Nim Hisar perdesi): Hüseynii Dik Acem, Nim Şehnaz, Tiz Buselik, Tiz Çargah, Tiz Nim Hisar, Tiz Hüseynidir.
Yedeni: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.
Hisar Makamı Genişlemesi: Makam, yapısı gereği zaten geniş bir seyir alanına sahiptir. Ayrıca genişletilmemiştir.
Seyir: Hüseyni perdesindeki Zirgüleli Hicaz dizisinin bir kısmını kullanmak şartıyle Hüseyni perdesi civarından bu dizi ile seyre başlanır. Bu kısımda Dik Acem ve Nim Şehnaz perdeleri iyice belirtilerek gezindikten sonra, Hüseyni perdesinde Nim Hisar perdesi yeden olarak kullanılıp Zirgüleli yarım karar yapılır. Bundan sonra yerindeki Hüseyni dizisine geçilir. Bunun için Nim Şehnaz atılıp yerine Gerdaniye ve Dik Acem atılıp yerine Acem veya Eviç perdeleri getirilir ki, makama güzel bir renk verir. Böylece Hüseyni dizisinde de karışık gezinildikten ve bu arada gerekli yerlerde gereken asma kararları da gösterildikten sonra Dügah perdesinde Hüseyni beşlisiyle tam karar yapılır.
Not: Bazı Hisar makamındaki eserlerde, Hüseynideki Zirgüle dizisinde gezinilip, Hüseynide yarım karar yapıldıktan sonra, bu perde üzerindeki Uşşak dörtlüsü gösterilmeden hemen Neva perdesi kazanılıp karara gidilmiştir. Bu kolay, fakat fakir bir geçki tarzıdır. Doğru olan, makamı bütün özellikleriyle göstermektir. Kısa yolu seçmek ancak eserin ve formanın küçük oluşu halinde mazur görülebilir.
Hisar makamının icrasından sonra, yerinde Buselik dizisi veya beşlisi ile karar verilirse, Hisar Buselik makamı meydana gelir.
Hisar Makamı’na Örnek Bir Eser:
Lütfen yorum bırakın.