Kordilin (Cordyline) Yetiştiriciliği | İç Mekan Bitkileri Üretimi

Kordilin (Cordyline) Bitkisinin Tanımı ve Önemi

Kordilin’in Bilimsel Sınıflandırması:

Âlem :Plantae
Şube :Magnoliophyta
Sınıf :Liliopsida
Takım :Asparagales
Familya :Laxmanniaceae
Cins :Cordyline sp.
Türkçe Adı :Kordilin

Kordilin

Kordilin’in Tanımı
Anavatanı Avustralya ve Endonezya olan iç mekân ya da dış mekân süs bitkisidir. Ayrıca son yıllarda yapraklarının güzel görünüşü nedeni ile arajmanlarda ve buketlerde bitkinin yapraklarından yararlanılmaya başlanmıştır. Yani Cordyline bitkisi kesme çiçekçilikte de rahatlıkla kullanılmaktadır. Burada 10 adet yaprak bir demet yapılarak pazara sunulur. Yapraklar 2- 4 hafta tazeliklerini korurlar.

Kordilin bitkisinin değişik yapıdaki yaprakları

Cordyline bitkisi çalı formundadır. Kısa gövde yapısına sahiptir. Kordilinin yaprakları rozet şeklinde büyür. Yaprakları uzun, kırmızı, pembe, sarı-beyaz veya alaca renkli, çok gösterişlidir. Bazı türler anavatanlarında 3- 8 metreye kadar boylanabilmektedir.

Çiçekleri salkım şeklinde ve beyazımsı pembe renktedir. Kordilin bitkisinin çiçekleri kokuludur. Haziran ayında çiçeklenir. Daha sonra küçük yuvarlak kırmızı veya mor yumuşak meyveler oluşturur.

Kordilin bitkisinin çiçek yapısı

Kordilin Çeşitleri

Tabiatta 15 türü bulunan Cordyline cinsinin başta süs bitkileri yetiştiriliciliğinde önemli olan türleri C.Australis ve C.İndivisa’dır. Bu iki çeşit çok çabuk büyüdüğü için yüksek olmayan mekânlarda kullanılması pek uygun değildir.

Bunun yanında C.Stricta ve C.Rubra daha kısa boylu olduğundan basık mekânlarda da kullanılabilir. İç mekân bitkileri olarak en yaygın kullanılan çeşitler ise C.Fruticosa ve C.Terminalis’tir.

Cordyline Fruticosa
İç mekân bitkisi olarak kullanılır. 3 metre kadar boylanabilir. Her dem yeşildir. Genellikle tek gövdelidir. Yaprakları uzun olup 30–50 santimetredir. Yaprak rengi kırmızı, pembe, sarı – beyaz ve alaca renklidir. Yapraklar dairesel olarak çıkmaktadır. Meyveleri, kırmızı küçük yumuşaktır. Hızlı gelişim gösterir. Yetiştirildiği ortamın sıcaklığı en düşük 10 C° olmalıdır.

Cordyline Fruticosa

Cordyline Terminalis
Daimi yeşil ağaç veya çalı formunda bitkilerdir. Yeşilin değişik tonlarındaki yapraklara göre birçok varyetesi bulunmaktadır. Bu yapraklar parlak çizgili, kenarları mor veya krem renkli olabilir. Kırmızı alacalı yaprakları ile etkili bir iç mekân bitkisidir. Yaprakları çizgili olmaları ile ayırt edilebilir. Yaprak uzunluğu 30 – 60 cm arasındadır. Yapraklar sert, yeşil veya kırmızı alacalıdır. Kışın yapraklar kırmızı olur.

Çiçekleri leylak renklidir. Salkım şeklinde gelişen meyveleri ise kırmızıdır. Bitkinin boyu 90 – 300 cm arasında yükselebilir. Beyaz, krem ve kırmızımsı çiçekleri vardır. Yetiştirildiği ortamın sıcaklığı en düşük 15 C° olmalıdır. Cordyline Terminalis Draceana bitkisine çok benzer. Bu ikisini birbirinden ayırt etmenin en kolay yolu ise Cordyline Terminalis bitkisinin yumru ana kökleri vardır. Ayrıca beyaz yan kökleri mevcuttur.

Cordyline Terminalis

Cordyline Australis
10 metre kadar boylanabilir. Hızlı büyür. Palmiye benzeri olup her dem yeşildir. Dik bir gövde yapısına sahiptir. Yaprak uzunluğu 90 cm kadardır. Yapraklar kayış gibi sert ve düzdür. Yaprak rengi bronz yeşil olup üzerinde yeşil damarları vardır.

Cordyline Australis

Uzun geniş birleşik salkım şeklinde kirli beyaz renkte kokulu çiçekleri vardır. Çiçekler yazın açar. Çiçeklenmeden sonra gövde dallanır ve böylece geniş bir taç oluşturur.

Cordyline İndivisia
3 – 8 metre boylanabilir. Dikine büyüyen bir gövdeye sahiptir. Kuvvetli bir gövde oluşturur. 1- 2 metre uzunluğunda yaprakları vardır. Tepede 1–2 m uzunluğunda, koyu yeşil ve kılıç şeklinde yaprakları bulunur. Bunların ortasında kırmızı veya beyaz renkte ana damar vardır. C. Australis’ten farkı yaprakları daha dar, orta damarı sarı ya da kırmızı ve gövdesi dalsızdır.

Cordyline İndivisia

Cordyline İndivisia’nın beyaz çiçekleri 60 cm büyüklüğündedir. Çiçeklenme
zamanı yaz mevsimidir. Kışın sıcaklık en düşük 8 C° olmalıdır.

Cordyline Stricta
Bitki ince gövdeli olup 3 – 5 metre boylanabilir. Dar yaprakları kılıç şeklinde sert ve koyu yeşildir. Yapraklar rengârenk de olabilir. Yaprak uçlara doğru kıvrılır. Genç bitkiler kırmızı yapraklıdır.

Cordyline Stricta

Mor-beyaz küçük çiçeklere sahiptir. Çiçeklerini kışın açar. Meyveleri siyah renktedir.

Cordyline Rubra
4- 5 metre kadar boylanabilir. İnce gövdelidir. Yaprakları aşağıya doğru sarkık ve kırmızıdır. Yaprak damarları dikkat çekicidir. Yapraklar genç bitkilerde ince ve mattır.

Cordyline Rubra

Son yıllarda tüm büyük araştırmacı firmalar, Cordyline üzerine çalışmalar yapmışlardır. Bu çalışmalar sonucunda çok sayıda yeni çeşitlere ulaşılmıştır. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir:

Cordyline ‘Adison’

Cordyline ‘Alba Rosea’

Cordyline ‘Allans Pink’

Cordyline ‘Amandans Blush’

Cordyline ‘Angel Wings’

Cordyline ‘Angela’

Cordyline ‘Angusta’

Cordyline ‘Apache Rose’

Cordyline ‘Apple Blossom’

Cordyline ‘Apricot Turnover’

Cordyline ‘Attitude’

Cordyline ‘Aussie Ballerina’

Cordyline ‘Aussie Gold’

Cordyline ‘Ballerina’

Cordyline ‘BBQ Red’

Cordyline ‘Beachcomber’

Cordyline ‘Benaraby White’

Cordyline ‘Bin Kiwi’

Cordyline ‘Black Ribbons’

Cordyline ‘Blue Velvet’

Cordyline ‘Bob Alonzo’

Cordyline ‘Bosworth Black’

Cordyline ‘Brydan’

Cordyline ‘Cameo’

Cordyline ‘Cameroon Yellow’

Cordyline ‘China Boy’

Cordyline ‘Chocolate’

Cordyline ‘Cienna Lilli’

Cordyline ‘Cobra’

Cordyline ‘CTC Purple’

Cordyline ‘Darkest Hour’

Cordyline ‘Diana’

Cordyline ‘Earthquake’

Cordyline ‘Emerald Rain’

Cordyline ‘Fire Cracker’

Cordyline ‘Hawaiian Sunset’

Cordyline ‘Holiday Inn’

Cordyline ‘Isis’

Cordyline ‘Lipstick’

Cordyline ‘Lola’

Cordyline ‘Madeleine’

Cordyline ‘New Guinea Fan’

Cordyline ‘Paradise’

Cordyline ‘Pink Joy’

Cordyline ‘Soda Fountain’

Cordyline ‘Tamoure’

Cordyline ‘Tonga’

Cordyline ‘Snow Storm’

Cordyline ‘Zanzoo’

Variegated Cordyline ‘Strawberry Parfait’

Kordilin Üretimi

Cordyline bitkilerinin üretimi tohum, çelik ve ayırma ile yapılır.

Tohumlar herhangi bir tohum kompostuna nisan ayında ekilir. Tohumun çimlenebilmesi için 16–18 C° gerekir. Ancak tohumla üretimde uzun bir kültür süresine gereksinim vardır. Ayrıca tohumla üretim oldukça zordur.

Kordilin tohumu

Özellikle Cordyline Australis çeşidi tohumla üretilir. Tohum ilkbaharda atılmalıdır. Tohumdan üretimde açılım gösterirler. Renkte değişim söz konusudur. Ayrıca tohum ekiminden 3 yıl sonra bitkiler çiçek açar.

Çelikle üretimde daha çok gövde çelikleri kullanılır. Gövde çelikleri yaşlı bitkilerin 7,5 cm uzunluğunda kesilmesi ile mayıs-haziran aylarında hazırlanır.

Alınan çelikler hacim olarak eşit miktarlardaki turba ve kum karışımında 18–21 C°’de köklendirilir. Çelikler ya yatay ya da dik olarak köklendirme ortamına alınır. Eğer çelikler yatay biçimde dikilecek olursa üzerleri toprakla örtülür. Eğer çelik dik olarak köklendirme ortamına alınırsa 3 / 2’si batırılmalıdır. Dört haftada köklenme başlar. Altı ay içinde de olgun bitki elde edilmiş olur.

Kordilin çelikleri

Ayrıca Cordylne Terminalis çeşidinin çelikleri şubat – mart aylarında alınabilir. Çelikler gövde ucundan ya da yaşlı bitkilerin tepe noktasından alınabilir. Çeliklerin boyu 15 – 20 cm olmalıdır.

Çelikler torf +dişli dere kumu içerisinde köklendirilebilir.

Kordilin çelikleri

Ana sürgünden 5–10 cm’lik parçalar hâlinde kesilerek köklenme kaplarında 21–24 °C sıcaklıkta her yaprak gözünün köklenmesine kadar bekletilir.

Kordilin ana sürgününden ayrılan kısımların çelik olarak üretimi

Bir başka yöntem de ayırma yöntemi ile üretimdir. Köklerden çıkan fışkınlardan üretim yapılır. Ayrılan parçalar en az 10 cm uzunluğunda olmalıdır. Ayırma işlemi mart nisan aylarında yapılmalıdır. Ortamın sıcaklığı 10–13 C° olmalıdır.

Kordilin bitkisinin ayrılması

Diğer bir üretim yöntemi de havai daldırma metodudur. Bu metot daha çok C. Terminalis çeşidinde uygulanır.

Kordilin’in Yetişme İstekleri

Kordilin’de Sıcaklık
Gelişme döneminde ortalama 18–24 C° sıcaklığa, kışın 15–18 C° sıcaklığa gereksinim gösterir. Ancak sıcaklık 10 C°’nin altına düşmemelidir. Örneğin; C.Terminalis kış ortasında en az 10–12 °C’de tutulmalıdır. Bunun yanında C.İndivisa’nın minimum sıcaklık isteği 0 °C’dir.

Kordilin serası

Kordilin’de Orantılı Nem
Sera ve salon bitkileri için önemli konulardan biri olan orantılı nem tüm Cordyline bitkileri için de önemlidir.

Cordyline tropik bir bitki olduğu için sadece topraktaki nem yeterli olmayıp aynı zamanda havadaki nemin de yeterli olması gerekir. Ilık, nemli, hafifçe gölgelenen bir çevre Cordyline bitkisinin gelişimi için idealdir. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarda; sonbahara doğru bitkiler bol güneş ve daha düşük nemde yetiştirilirse bitki yapraklarının daha iyi renklendiği görülmüştür.

Cordyline, yüksek orantılı nem ister. Özellikle Cordyline Fruticosa % 85 nem ister.

Kordilin serası

Kordilin’de Işık
Aydınlık, doğrudan güneş ışığı almayan yarı gölge yerlerde iyi gelişir. Özellikle C.İndivisa bol güneşli ortamlardan hoşlanır.

Kordilin serası

Kordilinler, gelişimleri sırasında ışık yönünden çok büyük problemler çıkarmaz. Bitkinin yaprak rengi önemli olduğu için gölgeleme şiddetini ayarlayarak yaprak rengindeki değişimler sağlanır.

Kordilin’in Bakımı

Kordilin’de Saksı Değiştirme
Her iki – üç yılda bir mart ayında saksı değişimi yapılır. Burada özellikle C. Terminalis için dikkat edilmelidir ki çiçeklenme bittikten sonra saksı değişimi yapılmalıdır.

Saksı harcı olarak torf + coco peat + kum karışımı kullanılabilir. Ancak bu karışıma bitki yüksek düzeyde besin maddesi istediğinden boynuz ve tırnak unu ile kalsiyum fosfat ve potasyum sülfat eklenmelidir. Ayrıca hacim olarak 2 kısım tınlı toprak, 2 kısım turba, 1 kısım yaprak çürüntüsü ve kumun karışımıyla elde edilen harç da kullanılabilir.

Saksı değişimi gelmiş bir kordilin

Humusça zengin hafif killi ve geçirgen toprak isterler. Çürümüş yaprak, torf veya funda toprağı, yanmış çiftlik gübreli bahçe toprağı ve dişli nehir kumu uygun bir topraktır.

Kordilin’de Gübreleme
Gelişme dönemi olan nisan – eylül ayları arasında iki haftada bir kez 1–1,5 g / 1 kompoze gübre verilir. Bitki dinlenme dönemine girdiğinde bu periyot 2 haftaya çıkarılır.

Kordilin’de Sulama
Cordyline bitkisinin sulanmasına dikkat edilmelidir. Yazın kireçsiz su ile bolca sulanmalıdır.

Ancak fazla sulama yapıldığında saksının altında su biriktiğinde fungal hastalıkların yayılma riski olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden saksı toprağı bir iki gün kuru kalması bitkinin gelişimi açısından iyidir.

Bitkinin istediği yüksek orantılı nemi sağlamak için yapraklara su püskürtülmelidir. Püskürtülen suyun kalitesine dikkat etmeliyiz. Sulama suyundaki fluoride yaprak uçlarının kahverengi olmasına neden olabilir.

Kışın, dinlenme süresince ekimden ocak ayına kadar verilen su azaltılarak saksı toprağı hafif nemli tutulmalıdır. Ayrıca kuru, sıcak ortamda büyütülen bitkiler, nemli ve serin bir ortamda büyütülenlere oranla daha sık sulanmalıdır. Havadaki nem ve sıcaklık sulamanın sıklığını belirler.

Kordilin’de Budama
İyi gelişmemiş bitkilerde üst kısım tümüyle kesilerek çelik amacıyla kullanılır. Ayrıca çürüyen ve kuruyan yapraklar temizlenir.

Kordilin’in Hastalık ve Zararlıları

Kök çürüklüğü karşılaşılan önemli hastalık olup zararlı ise yeşil kurt ve unlu bitlerdir.

Kordilin’de Kök Çürüklüğü
Fungal kaynaklı bir hastalıktır. Genellikle yaşlı yapraklar düşer. Bitkinin orta kısmında yer alan genç yapraklar yumuşayarak erir ve ölür. Bitkiyi soğuk suyla sulamak, çok ıslak tutmak, ağır toprak, havasız ortam, bitkiye göre çok büyük saksı kullanmak, ani sıcaklık değişimi gibi nedenler kök çürüklüğüne neden olur.

Bitki saksısından çıkartılıp kökleri kontrol edildiğinde tamamen çürümemiş
ise kurtarılabilme olasılığı vardır. Bunun için kökler, sağlam kısımlar bırakılarak bir budama yapıldıktan sonra yeni bir bakım uygulanmalıdır. Eğer kökler tamamen çürümüş ise yapraklar gövdeden ayrılarak yeniden su içinde köklendirmeyle işe başlanmalıdır. Hastalıklı bitkiler atılarak sağlıklı bitkilere bulaşması önlenmiş olur.

Kordilin’de Unlu Bitler
Kabuklu bitler ince uzun hortumuyla bitkinin yaprak ve saplarını sokar ve bitki öz suyunu emerek beslenir. Salgıladıkları tatlı madde sayesinde fumajin mantarlarının çoğalmasına neden olur. Yapraklar sararır, kurur ve dökülür. Unlu bitler zararlıları bakımından kabuklu bitlerle benzer zararlar gösterir.

Kordilin’de unlu bitin etkisi

Bitkiye zarar veren bu zararlı koloniler hâlinde yaşamaktadırlar. Kolonilerini de genellikle halkalar şeklinde meydana getirir. Mücadelesinde etkin ilaçlarla bitkiler iyice ilaçlanmalıdır.

Kordilin’de unlu bitin etkisi

Kordilin’de Yeşil Kurt
Haziran ayından sonra görülmeye başlar ve önceleri tepe sürgünlerini yiyerek bitkinin sürgün vermesine engel olur. Zarar yapan yeşil kurdun tırtıllarıdır. Tırtıllar ve kelebekler beslendikleri yerlere göre değişik renklerde görülürler. Tırtılların vücutları üzeri mercek altında görülebilen ince kıllarla örtülüdür. Bir dişi kelebek hayatı boyunca 300–2000 adet yumurta meydana getirir. Yumurtalarını taze yapraklara bırakır. Bir tırtıl (larva) 2 ila 3 hafta sonra tamamen olgunlaşır. Olgun bir larva 3–4 cm boyundadır. Bunlar toprağın 10–15 cm derinliğine inerek pup olurlar. Puplardan 1–3 hafta sonra kelebekler çıkar. Son nesil de pup olarak kışı geçirir. Bir nesli 25–45 günde tamamlar ve iklim şartlarına göre senede 2 ile 5 nesil verir. Yeşil kurt için mutlaka ilaçlama yapılmalıdır.