Mayasıl Otu (Ajuga) Yetiştiriciliği
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisinin Genel Özellikleri
Bilimsel Sınıflandırma
- Âlem: Plantae
- Şube: Magnoliophyta
- Sınıf: Magnoliopsida
- Takım: Lamiales
- Familya: Lamiaceae
- Botanik Adı: Ajuga
- Türkçe Adı: Mayasıl otu
Ülkemizde 11 kadar türü doğal olarak yaşayan çok yıllık bitkilerdir. Yarı odunsu yapıdadır ve dikkat çekici küçük çiçekleri vardır. Yaz başında açan çiçekleri bitkinin uç kısmında ve yaprakların arasında yükselir. 15–30 cm boy yapabilir.
Mayasıl Otu (Ajuga) bitkisinin genel görünüşü:
Zor koşullarda yabani otlar uzaklaştırılırsa çabuk gelişerek etrafa yayılır.
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisinin Üretimi
Ayırma, stolon ve tohum ile üretilir. Erken ilkbaharda ayırma işlemi yapılarak yeni yerlerine dikilir.
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisinin Ekolojik İstekleri
Orta verimli, nemi orta derecede iyi drene edilmiş topraklardan ve güneşli, yarı gölge ortamlardan hoşlanır. Ancak yarı gölge ortamlarda daha iyi yetişir. Bazı bölgelerde kurağa ve fazla neme duyarlı olduklarından kök boğazı çürüklüğü görülmesinden dolayı diğer yer örtücüler kadar kalıcı değildir.
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisinin Peyzajda Kullanımı
İnsan yaşamayan yerlerde çalıların altında hatta ağaçların gölgesinde az ışıklı kısmen gölgeli yerlerde iyi bir toprak örtücüdür.
Mayasıl Otu (Ajuga) bitkisinin peyzajda kullanımı:
Bu özelliklerinden dolayı kaya bahçelerinde ve mezarlıklarda kullanılır.
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisinin Önemli Türleri
Ajuga reptans (Adi mayasıl) türü
Her dem yeşil, otsu yer örtücü bitkilerdir. 7,5–25 cm uzunluğunda, sık sürünücü gövdelidir. Büyümesi hızlıdır. Dikim sırasında 20 cm ara ile dikilmelidirler.
Ajuga reptans (Adi mayasıl) türünün değişik görünüşleri:
İlkbahar sonu ile yaz ortasında (Mayıs-Haziran) açan çiçekleri, koyu, purpurumsu mavi renkli, çiçek başağı sıkıdır. Yaprakları köşeleri yuvarlak, dikdörtgen-dilimsi, 2,5–5 cm uzunluğunda, sapları kısa, bitki boyları 7,5–25 cm boyludur.
Ajuga reptans (Adi mayasıl) türünün peyzajda kullanımı:
Orta verimli ve nemli, iyi drene edilmiş topraklardan ve güneşli, yarı gölgeli ortamlardan hoşlanır. Ancak yarı gölgeli ortamlarda daha iyi gelişme gösterir. Üretimi kök parçaları ya da tohum ile olur.
Önemli çeşitleri şunlardır;
- Ajuga reptans “Atropurpurea”: Nisan-Mayıs ayında açan çiçekleri mavi, yaprakları kırmızı-purpur, bitki boyu 15 cm’ dir. Güneşli, kuru, yarı nemli yerlerde ve adi balçık topraklarda yetişir.
Ajuga reptans “Atropurpurea” Atropurpurea:
- Ajuga reptans “Gevensis”: Ülkemizde Trabzon’ da doğal olarak yetişir. Yaprakları açık yeşil, sivri, yoğun çiçeklidir. Küçük soğanları ile üretilir. İyi bir toprak örtücüdür.
- Ajuga reptans “Metallica Reptans”: Çiçekleri mavi, yaprakları kırmızı-purpur
renklidir. Hızlı gelişir ve 10–12 cm boy yapar. - Ajuga reptans “Multicolor”: Çiçekleri koyu mavi, yaprakları bronz renklidir.
Metallica Reptans ve Multicolor türü: - Ajuga reptans “Variegata”: Çiçekleri mavi, yaprakları alaca, yeşil, gri ve krem renklidir.
Ajuga reptans “Variegata”: - Ajuga reptans “Pink Spires”: Çiçeklerinin maviden pembeye kadar değişen renk tonları gösterir. Bitki ilkbaharda sürmeye başlar. Dikim 15 cm aralıklarla gerçekleştirilirse toprak yüzeyini iyi bir şekilde örter. Sık dikilen bitkiler seyreltilerek başka yere aktarılabilir.
Ajuga reptans “Pink Spires”:
Ajuga pyramidalis türü
Avrupa kökenlidir. İlkbahar sonu ile yaz ortasında açan çiçekleri mavi ya da purpur renkli, çiçek kuruluşu başağımsı ve diktir. Bitki boyu 15 cm, yaprakları koyu yeşil, oval biçimli, kenarları hafif dişli ve hep yeşildir.
Ajuga pyramidalis türünün genel görünüşü:
Toprak yüzünü iyice örter. İklim çok kurak değilse güneşli ve gölge yerlerde iyi yetişir. Üretimi açık alanda kök parçaları ya da tohumla yapılır.
Ajuga chamaepitys türü
Çok yıllık, iki yıllık veya tek yıllık olan çok değişken bir otsu bitkidir. Gövdeler yatık veya yükselici, tüm çevresi veya en azından karşılıklı iki yüzü tüylü, genellikle yeşil renklidir. Gövde yaprakları kama gibi dikdörtgen şeklinde, kısa 3 loplu, 5 parçalıdır.
Ajuga chamaepitys türünün değişik görünüşleri:
Loplar altta az çok kınlı, sert ipeksi, yünlü tüylü veya hemen hemen tüysüzdür. Çiçekli yapraklar genellikle biraz daha derin bölünmüş, alt çiçekli yapraklar geniş loplu, kısa ipeksi tüylüdür. Çiçek durumu basit ve çiçek halkaları iki sıralıdır. Çiçek rengi sarı, bazen pembemsi renktedir. Meyveler fındıksıdır.
Bu tür 2000 m’ nin üzerindeki rakımlarda kaya yarıklarında, taşlık yerlerde ve özellikle kireç taşı yığınları üzerinde yayılış gösterir. Çiçeklenme zamanı haziran-temmuz aylarıdır.
Ajuga laxmannii türü
Dik veya yükselici çok yıllık bitkilerdir. Gövdeleri 20–40 cm boyunda, seyrek ipeksi ve tüylüdür. Yapraklar az çok basık tüylü, tabana yakın olan dikdörtgensi ters yumurta şeklindedir. Genellikle biraz kertikli dişli kenarlı, üstteki yapraklar kısmen gövdeyi saran tiptedir. Çiçekler gövdenin verimsiz kısmında daha uzundur. Çiçekli yapraklar dikdörtgen ile yumurtamsı eliptik şeklinde çiçeklerin 1–2 katı büyüklüğündedir.
Çanak yapraklar ipeksi tüylü, dişler yumurtamsı dikdörtgen şeklindir. Taç yapraklar sarı veya krem renginde, tüp çanaktan daha kısa, üstte ortadan yarık alt kısım krem renginde ve erguvani kahverengi damarlıdır.
Ajuga laxmannii türünün değişik görünüşleri:
Çiçeklenme zamanı Nisan-Haziran aylarıdır. Tür 2000 m rakıma kadar orman, çalı veya bodur çalı arasında rahatlıkla gelişir.
Ajuga orientalis türü
Kısa toprak altı gövdeli, grimsi, yünlü ipek tüylü, sürünücü gövdeleri olmayan çok yıllık yer örtücü bitkilerdir. Gövdeleri kalın dik veya yükselici, 6–30 cm boy yapabilirler. Gövde yaprakları 1–2 çiftli, ters yumurtamsı dikdörtgen ve testere dişli kenarlıdır.
Çiçek halkaları sıkışık, 4–6 çiçeklidir. Çanak yapraklar 6–9 mm, taç yapraklar 10–13 mm büyüklüğündedir. Alt dudak krem renkli 3 loplu, üst dudak menekşe mavisi renkte olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Ajuga orientalis türünün genel görünüşü:
Bu tür Uludağ ’da 2200 m’ e olan rakımlardaki ormanlarda veya çalılar arasında, kayalık ya da çayırlarda yayılış gösterirler. Çiçek açma zamanları Nisan-Haziran aylarıdır.
Mayasıl Otu (Ajuga) Bitkisindeki Önemli Hastalık ve Zararlılar
Kök çürüklüğü görülen hastalık, nematodlar, sümüklü böcekler ve unlu bitler ise zararlılardır.
Lütfen yorum bırakın.