Durağı: Rast perdesidir.
Seyri: İnici-çıkıcıdır. Nadiren çıkıcı olarak kullanılmıştır.
Nihavend-i Kebir Makamı Dizi Seyri: Neva perdesi üzerindeki Buselik makamı dizisine Rast perdesindeki Buselik dizisinin eklenmesinden meydana gelmiştir. Rast perdesindeki Buselik şeddine Nihavend makamı denildiğini öğrenmiştik.
Nihavend-i Kebir Makamı Dizi Seyri:
Görülüyor ki, her iki Buselik dizisinin de tiz taraflarında Kürdi veya Hicaz olmak üzere iki çeşni vardır. Bunların her ikisi de kullanılabilir. Böylece makam daha da renkli bir hal alır. Buselik makamı dizisinin Rast perdesindeki şeddine Nihavend adı verilir. Bu duruma göre başka bir deyimle Neva perdesinde de Nihavend makamı yer almıştır. Çünkü ikisi de Buselikin şeddidir. İşte iki Nihavend dizisinin bir araya gelmiş olması dolayısıyle Büyük Nihavend anlamında bu makama Nihaveni Kebir adı verilmiştir. Makamı başka şekilde tarif edersek: Herhangi bir perde üzerindeki Buselik seyrinden sonra bunun tam beşli altında Buselik dizisiyle karar verilirse, buna Nihaveni Kebir makamı denir.
Güçlüsü: Neva perdesidir. Üzerinde Buselik çeşnisiyle yarım karar yapılırken Nim Hicaz perdesi yeden olarak kullanılır. Bazı eserlerde Muhayyer perdesi ikinci güçlü gibi kullanılmıştır. Neva perdesi hem Nevadaki Buselik dizisinin karar perdesi, hem de Rast perdesindeki Buselik (Nihavend) dizisinin yarım karar perdesidir. Bu bakımdan önemli bir perdedir. Üzerinde Buselik, Kürdi, Hicaz çeşnileri vardır.
Asma Karar Perdeleri: Her iki dizide de Nihavend makamının asma kararları kullanılır.
5.derecede Kürdi ve Hicaz çeşnili;
4.derecede Buselik ve Nikriz çeşnili;
3.derecede Çargah çeşnili,
2.derecede Kürdi çeşnili asma kararları yapılır.
Donanımı: Nihavend makamı gibi si ve mi için küçük mücenneb bemolleri donanıma yazılır. Gerekli değişiklikler eser içinde gösterilir.
Perdelerin Klasik Türk Müziği’ndeki isimleri: Pestten tize doğru: Rastta Buselik dizisi: Rast, Dügah, Kürdi,Çargah, Neva, Nim Hisar veya Hisar, Acem veya Eviç, Gerdaniye. Nevada Buselik dizisi: Neva, Hüseyni, Acem, Gerdaniye, Muhayyer, Sünbüle veya Dik Sünbüle, Tiz Çargah veya Tiz Nim Hicaz, Tiz Nevadır.
Yedeni: 1.aralıktaki bakiye diyezli fa Irak perdesidir.
Genişlemesi: Makam yapısı gereği geniş bir seyir alanına sahip olduğu için, ayrıca genişletilmemiştir.
Seyir: Nihaveni Kebir makamının iki çeşit seyri vardır.
I-Neva perdesindeki Buselik dizisinden başlayıp, bu dizide gezinildikten sonra Rast perdesindeki Buselik, yani Nihavend dizisine geçilip karar verilir.
II-Rast perdesindeki Buselik dizisinden, yani Nihavend makamından başlayıp Neva perdesindeki Buselik dizisine geçilir. Orada da gezinildikten sonra yine Rast perdesindeki Buselik dizisine, yani Nihavende dönülüp Rast perdesinde tam karar yapılır.
Her iki seyir şeklinde de gereken yerde yarım karar ve asma kararların gösterileceği tabiidir.
Nihavend-i Kebir Makamı’na Örnek Bir Eser
Lütfen yorum bırakın.