Durağı: Dügah perdesidir.
Seyri: İnici-çıkıcıdır.
Sultani Irak Makamı Dizisi: Yerinde mürekkeb Isfahan makamı dizisine yine yerinde Irak makamı dizisinin ve sonunda da yerinde Uşşak dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. Mürekkeb Isfahan dizisi yerinde Beyati dizisine Dügah perdesinde Rast dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. Irak makamı dizisi de yerinde Beyati dizisine Irak perdesindeki Segah dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelir. İşte bu iki dizinin karışık kullanılıp sonunda Dügah perdesinde Uşşak dörtlüsüyle karar vermesi Sultani Irak makamını meydana getirir (Bazı eserlerin başlangıcında Nevada bir Rast dörtlüsüne rastlanıyorsa da, bu, makamın yapısında yoktur ve bir geçkiden ibarettir).
Sultani Irak Makamı Dizisi:
Not: Isfahan ve Irak makamlarının birbirine eklenmesi Beste IsfahÂn makamını meydana getirir. Sultani Irak ise bu dizilere yerinede Uşşak dörtlüsünün eklenerek, bununla karar vermesiyle meydana gelir. Sultani Irak makamını Beste Isfahan makamı dizilerine, yerinde Uşşak dörtlüsünün eklenmesiden meydana gelmiştir diye de tarif edebiliriz.
Güçlüsü: Giriş seyrinde hakim olan makam Isfahan makamıdır. Bu bakımdan Isfahan makamının güçlüsü olan Neva perdesi Sultani Irak makamının güçlüsüdür. Neva perdesi üzerinde Buselik çeşnisiyle yarım karar yapılır.
Asma Karar Perdeleri: Isfahan makamında olduğu gibi Segah perdesi bu makamda da bir asma karar perdesidir. Üzerinde Segah ve Eksik Ferahnak beşlisiyle veya Segah üçlüsüyle asma karar yapılır. Dügah perdesi önemli bir asma karar perdesidir. Üzerinde Rast çeşnisiyle ve Uşşak çeşnisiyle asma karar yapılır. Bu perde Sultani Irak makamının ve Isafahan makamının karar perdesi olarak da ayrıca önemlidir. Bundan başka Irak perdesi Irak makamının karar perdesidir. Sultani Irak makamında bu perde üzerinde Segah çeşnisi ile asma karar yapılır. Bazı eserlerde Yegah perdesine Rast çeşnisiyle düşüldüğü görülür. Çargahda Çargahlı kalınabilir.
Not: Sultani Irak makamı, Isfahan ve Irak makamlarında dolaştıktan sonra mutlaka Dügah perdesinde, yani yerinde Uşşak dörtlüsüyle karar eder. Bu bakımdan öteki bütün özellikleri Isfahan ve Irak makamları gibidir.
Seyir: Yerinde Isfahan makamı ile seyre başlanır. Karışık gezinildikten sonra güçlü Neva perdesinde Buselik çeşnisiyle yarım karar yapılır. Bu arada Isfahan makamındaki asma kararlar da gösterilir. Sonra yerinde Irak makamına geçilir. Bu makamda da özellikler ve asma kararlar gösterilerek dolaşıldıktan sonra, yerinde Uşşak dörtlüsüne geçilir ve bu dörtlü ile Dügah perdesinde Uşşak çeşnili tam karar yapılır.
Not: Sultani Irak makamı seyri sırasında Irak makamında da olduğu gibi zaman zaman Dügahda bir Hicaz dörtlüsü göstermek adet olmuştur.Bunun sonucu, yine Irak makamında olduğu gibi, Irak perdesinde bir Hüzzam beşlisi meydana gelir.
Sultani Irak Makamı’na Örnek Bir Eser
Lütfen yorum bırakın.