Aralya (Aralia – Fatsia) Bitkisinin Tanımı ve Önemi
Aralya bitkisinin bilimsel Sınıflandırması:
- Âlem :Plantae
- Şube : Magnoliophyta
- Sınıf : Magnoliopsida
- Takım : Apiales
- Familya : Araliaceae
- Cins : Aralia / Fatsia
- Türkçe Adı: Aralya
Aralya
Japonya ve Kore kökenlidir. Genellikle vatanı dışında süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.
Her dem yeşil bitkilerdir. Doğada 4 – 5 metre kadar gelişebilen bir çalıdır. Kalın ve etli 40 – 50 santimetrelik dev yapraklardan ve ince dallardan oluşur. Yaprakları uzun saplıdır. Yaprakları parçalı olup 7 – 9 dilimlidir. Yaprakların kenarları hafif dişli, önce kahverengi ve hafif tüylü, sonraları parlak yeşil renktedir.
Aralya bitkisinin geniş yapraklı bir çeşidi
Aralia çiçekleri beyaz boncuklu garip görünümlüdür. Yaz sonunda Hedera çiçekleri gibi açar. Çiçekleri uzun bir sap üzerinde küre şeklinde ve beyaz renktedir ve etkileyici değildir. Çiçekleri erdişidir. Çiçekler zaman geçtikçe siyah tohum boncuklarına dönüşür.
Aralya bitkisinin çiçekleri
Aralia bitkisi dış mekânlarda da kullanılabilir. Ancak bu durumlarda kışları soğuksa ağaç diplerine, duvar önlerine, kuytu alanlara dikim yapılmalıdır. Ayrıca çam ağacının altında pek çok bitki çam ibreleri nedeniyle (asitli) gelişemezken Aralia bitkisi için bu sorun olmamaktadır.
Aralya bitkisinin dış mekanda kullanımı
Aralya Çeşitleri
Aralia ailesinde yaklaşık 80 cins vardır. Bunlar da daha çok iç mekân bitkisi olarak kullanılır. Yaprakları bileşiktir. Ayrı kültürlerin çekici renkte yaprakları vardır. Bunlara kısaca değinecek olursak:
Aralia Cachemirica
Bu tür 180 cm boyunda, otsu büyüyen beyaz çiçekli bitkilere sahiptir.
Aralia cachemirica
Aralia Cordata
120 – 180 cm boyunda, otsu büyüyen genç bitkileri yenilen beyaz çiçeklidir.
Aralia cordata
Aralia Nudicaulis
90 – 120 cm boyunda yeşilimsi çiçeklidir.
Aralia nudicaulis
Aralia Racemosa
Haziranda yeşilimsi çiçek açar.
Aralia racemosa
Aralia Chinensis
600 cm sarkıcı biçimde bir ağaçtır. Yazın geç açan büyük şemsiye biçiminde beyaz çiçekleri vardır.
Aralia chinensis
Aralia Elata
Yazın geç açan çiçekleri birleşik salkım şeklindedir. Yaprakları çift sıralı ve tüylüdür.
Aralia elata
Aralia Elegantissima (Dizygotheca Elegantissima)
Parmak aralya, siyah – yeşil yaprakları ile dikkat çekici narin bir salon bitkisidir. Aya biçiminde dar yapraklıdır. Yaprakların uzun sapları vardır. Yapraklar 10’a bölünmüş durumdadır. Yaprakların kenarları ince ve testere dişlidir. Yapraklar ilk çıktığında düz ve parlaktır ve olgunlaştıkça rengi koyulaşır.
Aralia elegantissima
Aralia Sieboldii
Yaprakları uzun saplıdır. 5-7-9 parçalı ve kenarları hafif dişli yaprakları vardır. Yapraklar ilk başta kahverengi sonra yeşil olur. Çiçekleri uzun bir sap üzerinde beyaz renkte ve küre şeklindedir. Saksı bitkisi olarak kullanılır.
Aralia sieboldii
Aralia Balfouriana
Yaprakları yuvarlak, üst kısımdakiler böbrek şeklinde, kenarları hafif dişli ve parçalı, gayri muntazam beyaz lekeli, gövdesi koyu yeşil ve çizgilidir. Saksı bitkisi olarak kullanılır.
Aralia balfouriana
Fatshedera x Lizei (Sarmaşık Ağacı / Sarmaşık Aralya)
Yaprakları iri, sert, 5 parçalı, parlak yeşil renkli ve sarılıcı formda iç mekan süs bitkileridir. Fatsia Japonica ve Hedera helix arasında yapılan melezleme sonucu oluşan bir çeşittir.
Fatshedera x lizei
Schefflera Actinophylla (Brassaia Actionphylla)
Parlak aralya, çok yıllık genel olarak iç mekân bitkisi olarak bilinen ancak dış mekânda da pek çok amaçla kullanılabilen boylu dekoratif bir bitkidir. Her dem yeşil, çok yıllık otsu karakterdeki bitkinin dip kısımları yaşlandıkça odunsu bir yapı kazanır.
Schefflera actinophylla
Anavatanında 7 metreye kadar uzasa da genel olarak 2- 3 metre kadar boylanabilir. Orta bir hızla büyür. Çalı formlu ve çok gövdelidir. Serbest dallanır. Bitki kırılmaya karşı dayanıklıdır. Gövde ve dalların alt kısımlarından geliştirdiği hava kökleri toprağa tutunarak bitkiyi destekler. Yapraklarıyla etkili olan bu bitki elsi yapıda, kenarları düz ve almaşıklı düzende sıralanmış yapraklara sahiptir. 7- 9 adet olan yaprakçıkların şekli ise oval ya da ters ovaldir. Yaprakçık uzunluğu 5 – 10 cm olup genellikle yeşil renktedir. Bitkinin yaprakları ve özsuyu zehirli olduğundan özellikle çocuklar konusunda dikkatli olunmalıdır.
Aralya Üretimi
Çelik ya da havai daldırma yöntemi ile üretimi yapılırsa da en çok kullanılan yöntem tohumla üretimdir. Tohumlar anaç bitkiden toplanır toplanmaz atılmalıdır.
Aralya tohumu
Tohumlar nisan ayında tohum kasasına atılmalıdır. Tohumların üzerine kapak atılmalıdır. Tohum atımı yapıldıktan sonra kasalar soğuk bir serada sıcaklık 10 – 13 C°’de muhafaza edilmelidir.
Aralya tohumunun çimlenmesi
Üretimi tohumlardan olabileceği gibi ilkbaharda esas bitkiden kesilen uç sürgünlerinden yapılmaktadır. Köklendirme sırasında hormon uygulamak iyi sonuç verebilir.
Aralya çeliğinin anaç bitkiden alınması ve çeliğin genel görünümü
Köklendirme serasına alınan çeliklerin nemi sürekli sağlanmalıdır. 23 C°’lik bir sıcaklık köklenme için idealdir. Köklenmenin iyi olması için çeliklerin üzerine nemi tutabilecek bir örtü serilmelidir.
Aralya’nın Yetişme İstekleri
Aralya’da Sıcaklık
Yazın normal oda sıcaklığı 18 – 20 C° uygundur. Kışın daha düşük sıcaklık (5–10 C°) ister. Ancak sıcaklık 4 C°’nin altına inmemelidir. Bitkinin gelişimi sırasındaki ani sıcaklık düşüşleri yaprak dökülmesine neden olur.
Aralya serası
Aralya’da Orantılı Nem
Nispi nemin yüksek olduğu ortamlardan hoşlanır. Sıcak ve kuru ortamlarda yapraklara su püskürtülmelidir. Aralia bitkisi % 70 – 75 nemli ortamlardan hoşlanır. Ancak aşırı nem de bitkiye zarar verir. Yaprakların dökülmesine ve hastalıkların yayılmasına neden olur. Bunun yanında ortamda nem eksikliği olursa yapraklarda kahverengileşme olur.
Aralya serasında sisleme başlıkları
Aralya’da Işık
Aralialar yarı gölge ya da gölge bir yer ister. Direkt gün ışığını sevmez. Tam güneşi sevmez ve bu durumda güneş altında yapraklar sararır. Yapraklar esas koyu yeşil rengi gölgede alır. Ancak ortamdaki ışık çok yetersiz ise bu durumda da bitki cılız kalır ve sırık gibi uzar.
Aralya bitkisinin gölgelenmesi
Aralya’nın Bakımı
Aralya’da Saksı Değiştirme
Bitkinin saksı değişimi 2 – 3 yılda bir şubat veya mart ayında yapılmalıdır. Ancak sera ortamında şartlar uygun olduğundan yılın her döneminde saksı değiştirme yapılabilir.
Aralya’da saksı değişim zamanı
Saksı harcı olarak normal bahçe toprağı veya topraksız karışım uygundur. Kuvvetli ve derin topraklardan hoşlanır. Bol gübreli, dişli nehir kumu karışık bahçe toprağı idealdir. Ancak son yıllarda ticari firmalar, özellikle bahçe toprağını ve hayvan gübresini bulmakta zorlandıkları için nakliye bakımından da kolaylıkla taşınabilen coco-peat kullanmaktadır.
Aralya’da Gübreleme
Aralia bitkisi için özel bir gübreleme programı uygulamaya gerek yoktur. Kompoze gübre verilebilir. Genel olarak mart – eylül ayları arasında her iki haftada bir azotlu gübre kullanılmalıdır. Kış dönemlerinde bu süre uzatılabilir.
Aralya’da Sulama
Yazın yüksek orantılı nemle birlikte bol miktarda suya gereksinim gösterirler. Büyüme sırasında (nisan – ağustos aylarında) bolca sulanmalıdır. Sıcak günlerde ara sıra yapraklarına su püskürtülmelidir. Sonbahar ve kışın dinlenme dönemine girdiğinde bitkiye fazla su verilmemelidir. Kış aylarında, özellikle ekim-şubat ayları arasındaki dinlenme dönemi boyunca verilen su azaltılmalıdır.
Aralya’da Budama
Aralialar çok iyi durumda ise veya bitki büyük olarak kullanılmak isteniyorsa herhangi bir budamaya gerek yoktur. Ancak iyi gelişmemiş veya seyrek yapraklı bitkiler budanmalıdır.
Budama, genellikle şubat ayında yapılır. Böylece dalların daha iyi yayılıp gelişmesine ve düzensiz büyüyen sürgünlerin kesilmesine olanak verir. Ayrıca kuruyan ve çürüyen yapraklar kesilip uzaklaştırılmalıdır.
Aralya’nın Hastalık ve Zararlıları
Aralia bitkisinde karşılaşılan en önemli hastalıklar, yaprak dökülmesi ve yaprak lekesidir.
Aralya’da Yaprak Dökülmesi
Aralia bitkisinin yapraklarında nekroz oluşmadan önce yaprak dökülmeleri görülebilir. Burada yaprak dökülmesi, kışın saksı toprağının çok nemli tutulması ya da saksı toprağının çok kuru bırakılmasından kaynaklanabilir. Ayrıca yeterli havalanmaya olanak vermeyen sıkışmış saksı toprağı da buna neden olabilir.
Aralya’da Yaprak Lekesi
Aralia bitkisinin üzerinde yaprak lekeleri görülebilir. Bu lekeler daha çok yaşlı yapraklarda görülür. Lekelerin üzerinde duman renginde bir örtü olabilir. Bu durumda bu bitkiler ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Ortam havalandırılmalı ve sıcaklık biraz daha düşürülmelidir. Bitkileri yaprak lekesi oluşumundan kurtarabilmek için fungusitli ilaçlarla ilaçlanmalıdır. Ayrıca fazla sulamadan da kaçınılmalıdır.
Aralya’da yaprak leke hastalığı
Aralya’da yaprak leke hastalığının ileri evresi
Aralya’da Alternaria Yaprak Leke hastalığı
Aralia bitkisinin yapraklarında alternaria yaprak leke hastalığı ile de karşılaşılabilir. Burada küçük, düzensiz, siyah – kahverengi lekeler ilk önce yaşlı yapraklarda ortaya çıkar. Bu lekeler zamanla genişler.
Alternaria fungal etmenli bir hastalıktır. Hastalık etmeni bitki artıkları, tohum ve yabancı otların üzerinde varlıklarını sürdürürler. Sporlarla yayılırlar. Spor üretimi en fazla gece ve kapalı havalarda meydana gelir. Sararmış olan yapraklarda da fazla olduğu bilinmektedir. Sporlar gün boyunca nispi nemin azaldığı zamanlarda en fazla serbest kalırlar. Sporlar rüzgâr, böcek, çalışma aletleri ve diğer mekanik yollar ile serbest kalırlar ve rüzgârlarla taşınırlar. Duyarlı bitkilere yerleşen sporlar uygun nem, çiğ ve yağmur suyu buluncaya kadar üzerinde kalır ve uygun koşulları bulduklarında çimlenir.
Mücadelesinde; konukçu bitkiler uzaklaştırılmalıdır. Hastalıktan ari tohum kullanılmalıdır. Bitki kalıntıları yetiştirme ortamlarından uzaklaştırılmalıdır. Havalandırma sağlanmalıdır. Hastalığa uygun olan fungusitlerle ilaçlanmalıdır.
Aralia bitkisinde karşılaşılan en önemli zararlılar ise nematod, kırmızı örümcek, yaprak biti ve unlu bittir.
Aralya’da Kök Ur Nematodları
Toprak altında bitkinin kökleri içinde beslenirler. Bitkiyi emer ve emme sonucu gelişerek irili ufaklı urlar oluşur. Bitkinin su ve besin maddesini engeller. Bu sayede bitkide bodurlaşma, sararma ve gelişmede gerilemeler görülür.
Mücadelesinde, nematodlara karşı kullanılan ilaçlar bitkiye zarar verdiği için bitkinin ekim ve dikiminden önce saksı harcının plastik örtü altında fümigasyonu yapılmalıdır.
Aralya’da Kırmızı Örümcekler
Akar adı ile tanınırlar. Çıplak gözle zor fark edilirler. Vücutları oval yumuşak yapılı, üzerlerinde seyrek uzun kıllar bulunur. Akarlar, bitkilerin yapraklarının özellikle alt kısmında sokup bitki öz suyunu emerler. Ayrıca emme sırasında salgıladıkları zehirli maddelerden dolayı yapraklarda beyaz, sarı ve kahverengimsi lekeler oluşur. Bitkinin yapraklarının tümünü kurutabilir.
Mücadelesinde akarisitler kullanılmalıdır. İlaçlama sırasında özellikle yaprakların alt kısmının ilaçlanmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca evdeki bitkide kırmızı örümcek varsa sabunlu su ile bitkiyi silmek problemi ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
Aralya’da Yaprak Bitleri
Püseron, ballık adları ile tanınırlar. Vücutları yumuşak bazen hafif tozlu veya bir mum salgısı ile örtülü olabilirler. Renkleri yeşil, siyah, sarı, kırmızı, beyaz ve kahverengimsidir. Yaprak bitleri bitkileri sokup bitki öz suyunu emerek yaşar. Emme sırasında salgıladıkları toksik ve tahriş edici maddelerle yaprak kıvrılması veya şişkinlik gibi anormal oluşumlara neden olurlar. Yaprak sararır ve kurur. Virüs hastalıklarını taşıyarak önemli zararlara yol açarlar.
Aralia bitkisinde de yaprak bitlerine karşı mücadelede insektisit uygulanmalıdır.
Aralya’da yaprak biti
Lütfen yorum bırakın.