Mantar Kompost Materyalleri
Organik maddeler: Bitkisel ve hayvansal kökenli organik maddeler olarak ikiye ayrılır. Bitkisel olanlara buğday sapı, çavdar sapı, çeltik sapı, parçalanmış mısır sap ve koçanları, çayır otları, pirinç kavuzu vb. maddelerdir. Hayvansal kökenli olanlar ise taze at gübresi, hayvansal kökenli aktivatör maddeler (tavuk, güvercin, koyun, keçi gübreleri kan ve kemik unu mezbaha atıkları) dir.
İnorganik maddeler: Azotlu gübreler (Amonyum nitrat, amonyum sülfat, üre, potasyum nitrat), fosforlu gübreler (süper fosfat), potaslı gübreler kültür mantar yetiştiriciliğinda kullanılan inorganik maddelerdir.
Tampon maddeler: Mantar üretiminde kullanılan kompost ortamının pH ayarlamasında ve kompostun yapısının düzeltilmesinde kullanılan kireç, alçı, mermer tozu gibi maddelerdir.
Mantar Kompostu Hazırlığı
Kompost hazırlığının temel amacı, fermantasyon işlemiyle kompost bileşimini oluşturan ham materyallerdeki besinlerin mantarlar tarafından alınabilir forma dönüştürülebilmesidir.
Uygun bir kompost işleminin gerçekleştirilebilmesi için saman ve diğer materyaller kuru olarak depolanmalı, bu materyallerden oluşan yığınlar kar, aşırı yağmur, gün ışığı ve rüzgardan korunmalıdır.
Kompost yapımında göz önünde bulundurulacak bir diğer nokta da çevrede bol olarak bulunan temini kolay ve ucuz malzemelerin seçilmesidir.
Kompostun yapılışı:
At gübreli kompost kültür mantarı üretiminde yaygın olarak kullanılan bir kompost türüdür. At gübresi azot bakımından zengin ve sıcak bir gübredir.
Buğday sapı balyaları açılarak kompost platformuna 50-60 cm yükseklikte yayılır. Yağmurlama şeklinde veya ince su püskürten hortumla 2-3 gün ıslatılır. Zaman zaman karıştırılarak homojen bir şekilde ıslatılması sağlanır ve sapın nem oranı % 75’e getirilir. 5. gün her tarafı tamamen ıslatılmış olan 1000 kg sapa 600 kg at gübresi, 300 kg tavuk gübresi, 20 kg amonyum nitrat, 10 kg üre katılır. Kalıp tahtaları kullanılarak yaklaşık 150 cm genişlik ve 140 cm yükseklikte iyice sıkıştırılarak yığın yapılır. Bu arada yığının ıslanmayan kısmı varsa tekrar ıslatılır. Yığından sızan ve platformdaki şerbet toplama havuzlarında toplanan ve içindeki aktivatör maddelerin erimiş hâlde bulunduğu bu şerbet yığın üzerine dökülür. Yığın 5-6-7. günleri bekletilerek 1. aktarma yapılır. 1. aktarmada yığın açılarak platform üzerine yayılır ve kompostun kuruyan kısımları tekrar ıslatılır. İçine 100 kg tavuk gübresi 4 kg amonyum nitrat, 6 kg üre, 100 kg buğday kepeği, 20 kg pamuk tohumu küspesi düzenli olarak katılır. Daha sonra tekrar yığın yapılır ve üzeri hava almayacak şekilde naylonla kapatılır. 11. gün yığın 2. aktarma yapmak üzere alınarak havalandırılır. Kuruyan kısımlar ıslatılır ve üzerine kompost formülündeki bir miktar alçı serpilerek 125 cm genişlik ve 140 cm yükseklikte fazla sıkıştırılmadan yeniden yığın yapılır. Yığının yalnız kenar kısımları sıkıştırılır. Naylonla örtülür. 13. gün yığın tekrar açılıp havalandırılarak 3. aktarması yapılır. Kompost nemlendirilir, gerekli alçı ilavesi yapılarak tekrar yığın yapılır ve naylonla kapatılır. 15. günde ise yapılan son aktarmada kompost havalandırılır. 17. günde kompost pastörizeye alınır. Pastörizasyon safhasına kadar yapılan aktarma işlerinde eski yığının dış kısımlarındaki maddeler iç kısımlara alınır, iç kısımdaki maddeler dışa alınarak homojen bir karışım elde edilmiş olur.
Mantar, Kompost ve Sterilizasyon (Pastörizasyon)
Mantar üretiminin önemli aşamalarından birisi de kompostun fermantasyonundan sonra misel ekimi öncesi, misellerin gelişmesi için uygun bir ortam elde etmek ve mantar misellerine zarar veren hastalık ve zararlıları öldürmek amacıyla pastörizasyon işleminin yapılmasıdır.
Pastörizasyona hazır kompost aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
- Kompostun rengi siyahımsı, kahverengi yeşil ve saplar parlak görünümde olmalıdır.
- Saplar elle kolay kopmalıdır.
- Kompost ele yapışmamalı ve elle sıkıp bırakınca tekrar gevşek hâl almalıdır.
- Kompost % 70-72 oranında nem içermelidir.
- Amonyak kokusu belirgin bir şekilde hissedilmelidir.
- Kompostun pH seviyesi 8,0-8,2 civarında olmalıdır.
- Kuru yerlerde daha fazla olmak üzere beyaz actinomycetes gelişimi görülmelidir.
- Kompostun azot içeriği % 1,8-2,0 civarında olmalıdır.
Buharla veya kompostun kendi ısısı ile pastörizasyon:
At gübresi ile hazırlanan kompost 10. gün; buğday veya çeltik sapı ile hazırlanan kompost ise yaklaşık 16. gün pastörize odasına alınır.
Kompost pastörize odasındaki ızgaralar üzerine kütle hâlinde 1,8-2 metre yükseklikte homojen bir şekilde yığılır. Kompostun üst yüzeyinde ise 1,5 metre boşluk bırakılır.
Kompost başlangıçta 60 C°’de 10-12 saat süreyle tutularak mantar misellerine zararlı tüm hastalık ve zararlıların yok edilmesi sağlanır. Bu işleme pastörizasyon denir.
Daha sonra 5-6 gün süreyle kompostun 50-55 C° sıcaklıkta tutulma işlemi vardır. Buna da kompostun olgunlaştırılması işlemi denir. Komposttan amonyak kokusu tamamen atıldığında pastörizasyona son verilir.
Kompostun buharla pastörizasyon yapılışı:
Kimyasal yolla pastörizasyon (metil bromid- bakır sülfat):
Buharla pastörizasyon olanağı bulunmayan küçük işletmeler kimyasal yolla pastörizasyon yöntemini kullanır. Bu yöntemde kompost hazırlama süresi daha uzundur. Yaklaşık 24 gündür.
Misel ekimi yapmak için komposttaki amonyak kokusunun tamamen uzaklaşmış olması gerekir. Bunun için kompost iki günde bir aktarılır. 24. günde 40 cm yükseklikte ve 2.5 m genişliğinde platform üzerine yayılır. Kullanılacak metil bromid miktarı 1m3 kompost için 80 g ölçüsü ile hesaplanır. Metil bromid çok zehirlidir. O nedenle kutunun tamamı bir kez de kullanılır. Kutu kapağı açılmadan kompostun üstüne yerleştirilir. Daha sonra kompostun üzeri plastikle örtülür ve hava ile temasın önlenmesi için plastiğin kenarına ağırlıklar konur. Örtü altındaki metil bromid kutusu üstten vurularak patlatılır ve bu şekilde 2 gün bekletilir. Sonra kompostun üzeri açılarak birkaç kez aktarılır. Metil bromid kokusu gidinceye dek aktarmalara devam edilir.
Lütfen yorum bırakın.