Sipihr Makamı | Dügah Perdesinde Karar Veren Mürekkeb (Bileşik) Makamlar

İki çeşit Sipihr makamı vardır:

I-Eski Sipihr makamı,
II-Yeni Sipihr makamı.

Eski Sipihr Makamı

Durağı: Dügah perdesidir.

Seyri: İnicidir.

Eski Sipihr Makamı Dizisi: Hisar makamı dizilerine Küçek makamı dizilerinin eklenmesinden meydana gelmiştir.

Eski Sipihr Makamı Dizisi:

Güçlüsü: Makamın büyük bir bölümünde Hisar makamı hakim durumdadır.Bu sebeple Hisar makamının güçlüsü olan Hüseyni perdesi, bu makamın da güçlüsüdür. Üzerinde Zirgüle’li Hicaz çeşnisiyle yarım karar yapılır.

Asma Karar Perdeleri: Hisar makamını meydana getiren dizilerden biri yerinde Hüseyni makamı dizisidir. Dolayısiyle Hüseyni makamının asma kararları bu makam için de geçerlidir. Bunlar: Hüseyni’de Uşşak’lı (Hüseyni makamının yarım kararı, aynı zamanda Küçek makamının bir bölümü). Neva’da Rast’lı, Çargah’da Çargah’lı, Segah’da Segah’lı, veya Ferahnak’lı asma kararlardır. Bunlardan başka Küçek makamına geçildiği zaman da Küçek makamının özellikle Çargah ve Segah’daki asma kararları kullanılabilir.

Donanımı: Si koma bemol, re bakiye bemol donanıma yazılır. Başlangıç seyrindeki Hisar makamı için gerekli değişiklikler eser içinde gösterilir.

Genişlemesi: Sipihr makamı yapısı bakımından geniş bir seyir alanına sahip olduğu için ayrıca genişletilmemiştir.

Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.

Perdelerin Klasik Türk Müziği’ndeki isimleri: Pestten tize doğru: Küçek makamı dizisi: Dügah, Segah, Çargah, Hicaz, Dik Hisar, Acem veya Eviç, Gerdaniye, Muhayyer veya Şehnaz, Tiz Segah veya Tiz Buselik. Hisar makamı dizisi: Dügah, Segah, Çargah, Neva, Hüseyni, Eviç, Gerdaniye veya Nim Şehnaz, Muhayyer ve Tiz Buselik.

Seyir: Hisar makamı ile seyre başlanır. Bu makamda ve Hüseyni üzerindeki bölgede gezinildikten sonra güçlü Hüseyni perdesinde yarım karar yapılır. Hüseyni dizisinde de dolaşılarak Hisar makamı Dügah perdesinde sonra erdirilir. Daha sonra yerindeki Küçek makamına geçilir. Bu makamda da olduğu gibi asma kararlar ve özellikler belirtilerek dolaşıldıktan sonra, Dügah perdesinde Saba dizisiyle ve çeşnisiyle tam karar yapılır.

Yeni Sipihr Makamı

Durağı: Dügah perdesidir.

Seyri: İnicidir.

Yeni Sipihr Makamı Dizisi: Yerindeki Şehnaz makamı dizilerinin bir kısmına yerinde Hicaz makamı dizilerinin eklenmesinden meydana gelmiştir. Şehnaz makamı dizilerinin tamamının kullanıldığı da olur.

Yeni Sipihr Makamı Dizisi:

Güçlüsü: Makamı meydan getiren dizilerin ortak güçlüsü olan Hüseyni perdesidir.

Asma Karar Perdeleri: Makamı meydana getiren diğer makamların asma kararları bu makamda da, asma karar görevindedir. Bunlar Hüseyni’de Uşşak’lı, Neva’da Rast’lı; eğer Şehnaz makamının dizilerinin tamamı kullanılıyorsa Nim Hicaz ve Dik Kürdi’de çeşnisiz asma kararlarla Hisar makamının Çargah’da Çargah’lı, Segah’da Segah veya Ferahnak çeşnili veya Segah üçlüsüyle yapılan asma kararlıdır. Şehnaz makamının tamamı nadiren kullanılmıştır.

Donanımı: Si için koma bemolü donanıma yazılır. Gerekli değişiklikler eser içinde gösterilir.

Güçlüsü: Makam, yapısı bakımından oldukça geniş bir ses bölgesine sahiptir. Bu sebeple ayrıca genişlememiştir.

Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.

Perdelerin Klasik Türk Müziği’ndeki isimleri: Bu hususta bk. Şehnaz ve Hisar makamları.

Seyir: Yerindeki Şehnaz makamı ile Hüseyni perdesi üzerindeki bölgenin seslerinden seyre başlanır. Bu makamın kullanılan bölgesinde gezinildikten sonra, güçlüde yarım karar yapılır. Daha sonra Hisar makamına geçilir. Bu makamda asma kararlar ve özellikler belirtilerek gezinildikten sonra, Dügah perdesinde Hüseyni dizi ve çeşnisiyle tam karar yapılır.

Makama Örnek Bir Eser:

---